Ðạo đức là một hình thái ý thức xã hội, xuất hiện tương đối sớm và có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của xã hội. Có nhiều cách hiểu về đạo đức, nhưng chúng ta có thể thống nhất với nhau "đạo đức là hệ thống các quy tắc, chuẩn mực xã hội mà nhờ đó con người tự giác điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với lợi ích của cộng đồng, của xã hội".
Ðạo đức là một hình thái ý thức xã hội, xuất hiện tương đối sớm và có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của xã hội. Có nhiều cách hiểu về đạo đức, nhưng chúng ta có thể thống nhất với nhau “đạo đức là hệ thống các quy tắc, chuẩn mực xã hội mà nhờ đó con người tự giác điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với lợi ích của cộng đồng, của xã hội”. Trong xã hội, tùy theo từng lĩnh vực, ngành nghề mà người ta hình thành nên các quy ước đạo đức khác nhau... Trong đó, đạo đức cách mạng đối với cán bộ, đảng viên là một trong những điều kiện không thể thiếu.
 |
| Đồng chí Nguyễn Xuân Tiến - UVTW Đảng, Bí thư Tỉnh ủy trao Bằng khen của UBND tỉnh cho các tập thể tiêu biểu trong thực hiện Chỉ thị 05. Ảnh: Văn Báu |
Tác phẩm “Ðạo đức cách mạng” được Chủ tịch Hồ Chí Minh viết tháng 12/1958, với bút danh Trần Lực. Tác phẩm in lần đầu trên Tạp chí Học tập (nay là Tạp chí Cộng sản), sau đó Nhà Xuất bản Sự thật (Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia ngày nay) in thành sách và phát hành ngay trong tháng 12/1958. “Ðạo đức cách mạng” ra đời đã 60 năm nhưng những nội dung, những vấn đề có tính nguyên tắc để bảo đảm vai trò lãnh đạo của Ðảng, để chống chủ nghĩa cá nhân, thường xuyên thực hiện đạo đức cách mạng, để xây dựng một Ðảng vững mạnh, một chính quyền hướng về dân, một đội ngũ công chức xứng đáng là công bộc của dân... vẫn còn nguyên giá trị.
Trước đây, trong một số văn kiện Đại hội Đảng (Văn kiện Đại hội Đảng XI) chỉ nói xây dựng Đảng về ba mặt là chính trị, tư tưởng và tổ chức. Khi đó, xây dựng Đảng về đạo đức được hiểu là đã nằm trong xây dựng Đảng về tư tưởng. Cách hiểu này chưa đầy đủ vì đạo đức nằm trong tư tưởng mới chỉ là ý thức đạo đức, còn đạo đức theo nghĩa rộng bao gồm hành vi đạo đức, thực hành đạo đức, thực tiễn đạo đức. Đại hội Đảng XII tách xây dựng Đảng về đạo đức thành một nội dung tương đối độc lập, trong mối quan hệ với các lĩnh vực khác của xây dựng Đảng (về chính trị, tư tưởng, tổ chức), là sự nhận thức đầy đủ, toàn diện và là một bước tiến trong nhận thức về công tác xây dựng Đảng. Theo đó, Đại hội XII của Đảng đã đặt nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng lên hàng đầu với mục tiêu toàn diện là “Xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức”.
Xây dựng Ðảng về đạo đức trong tình hình hiện nay là một điểm cốt lõi trong xây dựng Ðảng, làm cho Ðảng trong sạch, vững mạnh, đúng với điều mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khái quát: “Ðảng ta là đạo đức, là văn minh”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh, người sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện Đảng ta không chỉ là tấm gương sáng về thực hành đạo đức cách mạng, mà còn luôn quan tâm đến việc xây dựng, giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên. Người dạy: “Có đạo đức cách mạng, mới lãnh đạo được quần chúng đưa cách mạng tới thắng lợi hoàn toàn”. Hồ Chí Minh coi đạo đức là cái gốc của người cách mạng: “Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi cũng không lãnh đạo được Nhân dân”. Như vậy đạo đức cách mạng là một thuộc tính bản chất của Đảng Cộng sản Việt Nam, là điều kiện để Đảng và mỗi đảng viên của Đảng thực hiện, phát huy vai trò lãnh đạo của mình đối với quần chúng nhân dân.
Trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh, tư tưởng về đạo đức cách mạng giữ vị trí đặc biệt quan trọng. Bác dạy: “Người cách mạng phải có đạo đức cách mạng làm nền tảng, mới hoàn thành được nhiệm vụ cách mạng vẻ vang”. Người khái quát nội dung đạo đức cách mạng là: “Nhận rõ phải, trái. Giữ vững lập trường. Tận trung với nước. Tận hiếu với dân”; “Tuyệt đối trung thành với Đảng, với Nhân dân. Ngoài lợi ích của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, Đảng ta không có lợi ích gì khác”. Đạo đức cách mạng còn là “Quyết tâm giúp đỡ loài người ngày càng tiến bộ và thoát khỏi ách áp bức, bóc lột, luôn luôn giữ vững tinh thần chí công, vô tư”. Hồ Chí Minh khẳng định: “Có gì sung sướng vẻ vang hơn là trau dồi đạo đức cách mạng để góp phần xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và giải phóng loài người”. Đạo đức cách mạng là “đạo đức tập thể, nó phải đánh thắng và tiêu diệt chủ nghĩa cá nhân”.
Phẩm chất đạo đức cách mạng trong tư tưởng Hồ Chí Minh được biểu hiện ở các đức tính: “cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư”. Muốn có đạo đức cách mạng phải hội tụ 5 điều: Trí - Tín - Nhân - Dũng - Liêm. Vì thế, mỗi cán bộ và đảng viên cần phải: “Quyết tâm suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho cách mạng,...; Đặt lợi ích của Đảng và của nhân dân lao động lên trên, lên trước lợi ích riêng của cá nhân mình; Vì Đảng, vì dân mà đấu tranh quên mình, gương mẫu trong mọi việc; Ra sức học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, luôn luôn dùng tự phê bình và phê bình để nâng cao tư tưởng và cải tiến công tác của mình và cùng đồng chí mình tiến bộ; Ra sức phấn đấu để thực hiện mục tiêu của Đảng; Vô luận trong hoàn cảnh nào, cũng phải quyết tâm đấu tranh, chống mọi kẻ địch, luôn luôn cảnh giác, sẵn sàng chiến đấu, quyết không chịu khuất phục, không chịu cúi đầu; Hòa mình với quần chúng thành một khối, tin quần chúng, hiểu quần chúng, lắng nghe ý kiến của quần chúng”.
Văn kiện Đại hội XII của Đảng đánh giá trong nhiệm kỳ 5 năm (2011 - 2015) công tác xây dựng Đảng đạt được những kết quả quan trọng. “Đảng ta giữ vững được bản lĩnh chính trị, bản chất cách mạng, kiên định mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, kiên định đường lối đổi mới. Đảng ta xứng đáng là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội”. Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, Đại hội XII cũng thẳng thắn chỉ ra những yếu kém, khuyết điểm về xây dựng Đảng, trong đó có lĩnh vực xây dựng Đảng về đạo đức. Đó là: “Tình trạng tham nhũng, lãng phí vẫn còn nghiêm trọng với biểu hiện ngày càng tinh vi, phức tạp, gây bức xúc trong dư luận, ảnh hưởng đến niềm tin của Nhân dân với Đảng và Nhà nước. Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên chưa bị đẩy lùi; có mặt, có bộ phận còn diễn biến phức tạp hơn”. Những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” có xu hướng diễn biến phức tạp trong Đảng, trong hệ thống chính trị và xã hội đã trở thành vấn nạn thực sự nghiêm trọng. Sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống nếu không được ngăn chặn, đẩy lùi thì sẽ là những nguy cơ đe dọa sự tồn tại của Đảng và cả chế độ xã hội chủ nghĩa.
Học tập và làm theo tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, đồng thời chú trọng giáo dục, nâng cao đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên trong giai đoạn hiện nay và phấn đấu thực hiện mục tiêu của Đảng vì “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng và văn minh”, thiết nghĩ cần tập trung vào một số giải pháp chủ yếu sau:
Một là, Tiếp tục giữ vững và phát huy giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp được hun đúc từ ngàn đời của dân tộc Việt Nam. Đó là truyền thống yêu nước, thương nòi, cần cù lao động, sáng tạo, sống nhân nghĩa, thủy chung, đề cao nhân phẩm, quý trọng tình người, khiêm tốn, trung thực, cần kiệm, luôn chí công, vô tư. Xây dựng văn hóa, con người Việt Nam đậm đà bản sắc dân tộc trong giai đoạn mới là nhiệm vụ vô cùng quan trọng - Văn hóa là "tấm hộ chiếu" để Việt Nam hội nhập thế giới và phát triển. Kế thừa và phát huy giá trị đạo đức truyền thống trong công cuộc đổi mới xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa là một tất yếu của sự phát triển. Trên cơ sở đó, tiếp tục giáo dục, bồi dưỡng lý tưởng đạo đức cách mạng trong tình hình mới. Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội là mục tiêu, lý tưởng của Đảng ta, đó cũng là lý tưởng đạo đức cách mạng. Vì lẽ đó, cán bộ, đảng viên phải suốt đời hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân, thực sự vì nước, vì dân, thực hiện cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư như Bác Hồ đã dạy.
Hai là, Nhận thức sâu sắc, nhận dạng cụ thể những biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống đã nêu trong Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII, để có phương hướng khắc phục. Theo đó, tăng cường rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân, cơ hội thực dụng. Từ chuẩn mực đạo đức cách mạng “cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư”, “nhân, nghĩa, trí, dũng, liêm”, cần cụ thể hóa thành hệ thống chuẩn mực các mối quan hệ của cán bộ, đảng viên với tổ chức đảng và Nhân dân phù hợp với chức trách, nhiệm vụ của mỗi người. Trên cơ sở đó, hằng năm người đứng đầu và từng cán bộ, đảng viên có cam kết rèn luyện, giữ gìn phẩm chất, đạo đức, lối sống, không rơi vào suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; cấp ủy, tổ chức đảng kiểm tra, giám sát việc thực hiện cam kết của cán bộ, đảng viên thuộc cơ quan, đơn vị mình.
Ba là, Đẩy mạnh thực hiện Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị (khóa XII) về việc “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”. Theo đó, cần phải thực hiện đồng bộ nhiều nội dung, biện pháp. Nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò của đạo đức cách mạng và phát huy tính tích cực tự giác phấn đấu, tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thời kỳ mới, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục, bồi dưỡng đạo đức thật sự sát thực tế, thiết thực, hiệu quả; đặc biệt coi trọng giáo dục mục tiêu, lý tưởng cách mạng, lối sống xã hội chủ nghĩa; trong đó quan tâm tới việc giáo dục thế hệ trẻ.
Bốn là, Phải chú trọng đẩy mạnh tuyên truyền sâu rộng về chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội là bất biến. Tăng cường phát hiện, phản ánh kịp thời những điển hình, nhân tố mới với phương châm “lấy cái đẹp dẹp cái xấu”. Đấu tranh không khoan nhượng, phê phán kịp thời có hiệu quả những quan điểm, luận điệu sai trái và phản động, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, phai nhạt lý tưởng cách mạng, biểu hiện tham nhũng, tiêu cực trong cuộc sống. Qua đó, tạo sự đồng thuận trong xã hội, củng cố niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, biến chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước thành hiện thực sinh động trong công cuộc bảo vệ và xây dựng đất nước.
LAN HỒ
