Xét xử phiên tòa trực tuyến - phù hợp với thực tiễn

Đây là nội dung được dư luận quan tâm trong thời gian gần đây, nhằm không để dịch COVID-19 ảnh hưởng đến tiến độ xử án, đồng thời vừa đảm bảo phiên tòa xét xử trực tuyến đúng quy định pháp luật, vừa đảm bảo quyền lợi các bên. Phiên tòa trực tuyến chính là giải pháp được Quốc hội, Tòa án Nhân dân tối cao tính đến để triển khai thí điểm, sau đó nhân rộng toàn quốc.

 

Các đại biểu đại diện Tòa án Nhân dân tỉnh và Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh góp ý về việc tổ chức Phiên tòa trực tuyến

 

Thời gian qua, dịch bệnh COVID-19 diễn biến hết sức phức tạp, ở nước ta đã phải áp dụng các biện pháp giãn cách, cách ly xã hội nhiều đợt với thời gian dài để phòng, chống dịch bệnh. Hoạt động xét xử của Tòa án bị ảnh hưởng, nhiều đương sự, bị can, bị cáo đang cư trú hoặc bị tạm giam tại vùng cách ly, vùng có dịch, không thể trực tiếp tham gia phiên tòa.

 

Dự báo, năm 2022, tình hình dịch bệnh trên thế giới và tại Việt Nam còn diễn biến phức tạp, khó lường. Khoản 2, Điều 31 Hiến pháp 2013 quy định “Người bị buộc tội phải được Tòa án xét xử kịp thời trong thời hạn luật định…”. Các luật tố tụng hiện hành đều quy định cụ thể thời hạn xét xử đối với các vụ án hình sự, dân sự, hành chính. Do đó, cần có giải pháp để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho Tòa án trong công tác xét xử; bảo đảm thời hạn xét xử theo luật định; bảo vệ quyền con người của bị cáo, quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan; góp phần ổn định trật tự, an toàn xã hội và đáp ứng yêu cầu phòng, chống dịch bệnh. 

 

Do các luật tố tụng hiện hành chỉ quy định hình thức xét xử trực tiếp và được tiến hành tại phòng xử án; chưa quy định về tổ chức phiên tòa trực tuyến, nên Tòa án Nhân dân tối cao (TANDTC) đề xuất Quốc hội xem xét, ban hành Nghị quyết về tổ chức phiên tòa trực tuyến là cần thiết trong tình hình hiện nay. Việc tổ chức phiên tòa trực tuyến cũng là một bước cụ thể hóa việc ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác xét xử, hướng tới xây dựng tòa án điện tử ở nước ta. TANDTC đề xuất tổ chức phiên tòa trực tuyến phù hợp với quan điểm, chủ trương, định hướng của Đảng.

 

Tại kỳ họp thứ hai, Quốc hội khóa XV vừa diễn ra thành công, với 468 đại biểu Quốc hội tham gia biểu quyết tán thành (chiếm tỷ lệ 93,79%), Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về Tổ chức phiên tòa trực tuyến. Việc tổ chức phiên tòa trực tuyến phải tuân thủ các quy định của pháp luật; bảo đảm an ninh, an toàn thông tin mạng và các điều kiện cơ sở vật chất, kỹ thuật; bảo đảm sự tôn nghiêm của phiên tòa.

 

Nghị quyết Quốc hội giao Chánh án TANDTC theo thẩm quyền ban hành hoặc chủ trì, phối hợp với Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao (VKSNDTC), Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và thủ trưởng các cơ quan khác có liên quan ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Nghị quyết này. Chính phủ, TAND tối cao, VKSNDTC, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, có trách nhiệm tổ chức thi hành nghị quyết này. Nghị quyết có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2022.

 

Tham gia góp ý về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về tổ chức phiên tòa trực tuyến, đại biểu Trần Đình Văn - Trưởng Đoàn ĐBQH đơn vị tỉnh Lâm Đồng thống nhất với tờ trình của TANDTC và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp về tổ chức phiên tòa trực tuyến. Việc thực hiện phiên tòa trực tuyến là nhu cầu, xu hướng tất yếu của hoạt động tư pháp; xét xử trực tuyến nói riêng, tố tụng trực tuyến nói chung phù hợp với chủ trương của Đảng, các nguyên tắc cơ bản và thủ tục tố tụng do pháp luật quy định; phù hợp với thực tiễn; bảo đảm tư pháp không chậm trễ; tiết kiệm chi phí xã hội. Bên cạnh đó, tổ chức phiên tòa trực tuyến còn là bước đi cần thiết cho việc xây dựng tòa án điện tử, tòa án số, tiến tới xây dựng tòa án thông minh. Việc tổ chức phiên tòa trực tuyến đáp ứng yêu cầu của hoạt động xét xử trong tình hình đại dịch COVID-19 đang diễn biến rất phức tạp hiện nay, nhiều vụ án đã thụ lý nhưng chưa mở được phiên tòa theo kế hoạch... Việc tổ chức phiên tòa xét xử trực tuyến cũng đã được nhiều nước áp dụng. Tuy nhiên, cần phải bảo đảm thuận lợi cho những người tham gia tố tụng, không để ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, đương sự có liên quan, các chủ thể trong phiên tòa và bảo đảm nguyên tắc của tố tụng, bảo đảm an toàn, hiệu quả, bảo mật, chặt chẽ của quá trình tranh tụng tại phiên tòa nhưng vẫn được đảm bảo theo đúng Hiếp pháp và pháp luật; đồng thời, đảm bảo công tác xét xử đúng tiến độ. Đề nghị việc thực hiện Nghị quyết cần quy định thời hạn cụ thể để TANDTC báo cáo Quốc hội kết quả tổ chức phiên tòa trực tuyến sau một thời gian thực hiện để rút kinh nghiệm, nghiên cứu làm cơ sở cho việc tổ chức phiên tòa trực tuyến hiệu quả hơn, đảm bảo từng bước chuyên nghiệp, hiện đại, phù hợp xu thế quốc tế, là bước đi cần thiết cho việc xây dựng tòa án điện tử trong tương lai.

 

Phiên tòa trực tuyến là phiên tòa được tổ chức tại phòng xử án, có sử dụng các thiết bị điện tử kết nối với nhau thông qua môi trường mạng, cho phép bị cáo, bị hại, đương sự, người tham gia tố tụng khác tham gia phiên tòa tại địa điểm ngoài phòng xử án do tòa án quyết định nhưng vẫn bảo đảm trực tiếp theo dõi đầy đủ hình ảnh, âm thanh và tham gia các trình tự, thủ tục tố tụng của phiên tòa bằng lời nói, hành vi tố tụng liên tục, công khai, vào cùng một thời điểm.

 

NGUYỆT THU