Khi có dịp, tôi vẫn thường ghé về nhà những cô bạn ở ngoại thành, ngồi bên một tán thị cổ thụ rậm rạp nào đó mà nghe kể chuyện. Những câu chuyện ngọt hơn cổ tích. Bạn tôi vẫn kể cho đám trẻ trong nhà câu chuyện cổ tích ngày nảy ngày nay, không phải chuyện cô Tấm đã thành quá quen thuộc...
1. Khi có dịp, tôi vẫn thường ghé về nhà những cô bạn ở ngoại thành, ngồi bên một tán thị cổ thụ rậm rạp nào đó mà nghe kể chuyện. Những câu chuyện ngọt hơn cổ tích. Bạn tôi vẫn kể cho đám trẻ trong nhà câu chuyện cổ tích ngày nảy ngày nay, không phải chuyện cô Tấm đã thành quá quen thuộc. Chuyện kể rằng có người con gái rất thích ăn thị. Chàng trai cùng làng để ý cô gái biết được, đã trồng cho nàng một cây thị bên cạnh chiếc giếng khơi nước trong vắt mát lành vào những ngày đầu tiên họ về chung một nhà. Cây thị bên chiếc giếng đã chứng kiến trọn vẹn cuộc đời và tình yêu của họ với giận thương, cay đắng. Người con gái năm xưa rồi cũng đến ngày như chiếc lá khô lẻ loi sau hơn hai mươi năm xa người mình thương. Mọi thứ trôi qua, nhớ quên lẫn lộn, nhưng hương thị vẫn thật ngọt trong bà thách thức với thời gian. Bà vẫn nhắc chuyện ông trồng cây thị cho bà bên giếng nước. Sau hàng chục năm, những cây trái ông trồng chỉ còn sót lại gốc thị già lá xanh um. Gốc thị ấy có năm bị bão giật gãy một nửa, bà vẫn nhất quyết không cho đám con cháu cưa đi, dù nhiều người nói “kiêng” để gốc cây bị gãy trước nhà.
Hôm kia bạn vừa cùng bố về đưa bà ra đồng với ông. Đi ngang gốc thị mùa thu tỏa hương ngọt dịu thì đoán, chắc bà đã gặp ông rồi. Cây thị vẫn đứng đó, trong vườn nhà, với một bên thân cây vẹo vọ vì bị cơn bão năm xưa giật gãy. Dù có già nua, có khắc nghiệt với vết thương lớn thì cây thị ấy bây giờ càng trở nên quý báu hơn khi đã thành chiếc cầu nối quý giá giữa đám con cháu và ông bà, giữa những người còn cười khóc với đời và người đã về thiên cổ.
2. Tuổi thơ tôi lớn lên bên dòng sông Lam, trong một khu tập thể đa phần các hộ đều nghèo khó như nhau. Khó khăn đến mức có lúc con nít theo người lớn lên núi Quyết hốt lá thông về nhóm bếp. Nhà chỉ hai mẹ con ở với nhau, mẹ lại thường xuyên phải đi công trình xa nhà nên mới 6 tuổi tôi đã được mẹ dạy nấu bếp, và cũng chừng đó tuổi đã thành tay hốt lá thông “chuyên nghiệp”. Nhà bếp bé xíu xiu mù mịt khói thông khiến tôi luôn coi việc nấu bếp là công việc nhàn tẻ, chán ngắt. Chán tới mức chỉ cần cơm sôi cạn nước, thức ăn chín là sẽ dụi lửa tắt và tót đi chơi ngay mà không cần nghĩ gì đến gian bếp ấy nữa.
Có lần, sau trận bão, nước sông Lam dâng cao cả mét. Chợ không ai buôn bán, thức ăn khan hiếm, nhà không còn gì để ăn. Lá thông trong bếp gặp nước khói bay kìn kịt, cay sè mắt. Tôi nấu cơm xong, xào thêm nồi xơ mít. Lúc đó đã chán ngán món xơ mít tận cổ và bắt đầu nghĩ đến món cá mình yêu thích. Đến buổi cơm tối về dọn cơm thì bất ngờ nồi xơ mít biến mất và thay vào đó là nồi cá nục biển kho sả thơm nức mũi. Bữa ăn đó tôi tấm tắc chuyện trò với mẹ, khỏi phải nói mừng vui cỡ nào. Hai mẹ con nghĩ mãi không ra vì sao mà nồi xơ mít lại có thể biến thành nồi cá ngon như vậy.
“Chỉ có thể là có ông Bụt. Ông Bụt mới hiểu con muốn gì. Lúc nãy con đã rất muốn có một nồi cá” - Tôi nói với mẹ như vậy và mẹ tủm tỉm cười.
Lớn lên tôi mới biết được “ông Bụt” là chú hàng xóm. Chú Ngọc vẫn thường ghé gian bếp nhà tôi khi tôi đã chạy đi chơi để kiểm tra xem tôi đã dập tắt hết lửa chưa, phòng sơ sẩy gây hỏa hoạn. Chú cũng thường mở xem thức ăn có gì. Và khi nhìn thấy món xơ mít “chủ đạo” sau ngày bão thì chú không cầm lòng đặng, đổi ngay nồi cá biển kho qua nhà tôi. Quê chú ở vùng biển nên thường có cá nục khô dự trữ trong nhà. Đôi khi hai chú cháu vô tình nhắc lại chuyện nồi xơ mít biến mất vẫn không khỏi cay mắt vì những dư vị ngọt ngào.
3. Bạn tôi kể, dạo bé gần nhà nó có một cây thị. Ba mẹ làm giáo viên đi dạy cả ngày nên khi rảnh, bạn thường ra gốc thị chơi, dơ vạt áo lên và đọc câu lục bát “thần chú”: Thị ơi thị rụng bị bà/ Bà để bà ngửi chứ bà không ăn.
Đọc ba hôm liền chẳng có quả thị nào rụng xuống. Có quả rụng ngay gần đó thì bị chim ăn mất một nửa. Tới hôm thứ tư thì ô hô, một bé thị xinh ơi là xinh rơi trúng phóc vạt áo. Cô bạn hí hửng nâng niu quả thị, đan cho nó một giỏ len bé xíu để cầm theo đi chơi, đặt nó lên đầu giường mỗi đêm nằm ngủ… và không quên mơ giấc mơ cô Tấm hiện ra.
Lớn lớn lên chút nữa, chú hàng xóm vẫn thường hái thị ra chợ bán kể: “Làm gì có chuyện quả thị đang phổng phao ngon lành lại rớt xuống trúng vạt áo. Đó là chú núp trong lùm cây ném xuống đấy”. Cô bé con ngày đó cũng đã lớn, cười híp mắt và vẫn nhớ không nguôi về những ngày ngọt ngào vì có một quả thị “vô tình” rơi trúng áo.
Bạn bảo vừa kể chuyện cô Tấm cho cháu gái nghe, hôm nào rảnh có khi phải “dụ” con bé ra gốc thị đọc “thần chú”, rồi núp trên đó ném quả thị xuống vạt áo để xem con bé có vui niềm vui trong veo, tin niềm tin trong veo như mình ngày nào không?
Mỗi đứa trẻ đều mơ cổ tích. Mà làm sao không mơ được, khi mà những câu chuyện ngọt ngào hơn mật ấy rồi sẽ cùng những cô nhỏ, cậu nhỏ lớn lên và mang theo suốt cuộc đời này.
VÕ THU HƯƠNG
