Tại Hội thảo chuyên đề "3 cây thuốc Anh đào, Lan gấm, Đảng sâm" do Hội Dược liệu Lâm Đồng vừa tổ chức mới đây, Công ty TNHH Cao Lâm đã giới thiệu "Quy trình trồng, chế biến, bảo quản và tiêu thụ sản phẩm cây Đảng sâm". Đây là đơn vị duy nhất ở Việt Nam hiện đã thành công trong việc bảo tồn và phát triển các giá trị dược liệu cây Đảng sâm phục vụ cho sức khỏe người Việt.
Tại Hội thảo chuyên đề “3 cây thuốc Anh đào, Lan gấm, Đảng sâm” do Hội Dược liệu Lâm Đồng vừa tổ chức mới đây, Công ty TNHH Cao Lâm đã giới thiệu “Quy trình trồng, chế biến, bảo quản và tiêu thụ sản phẩm cây Đảng sâm”. Đây là đơn vị duy nhất ở Việt Nam hiện đã thành công trong việc bảo tồn và phát triển các giá trị dược liệu cây Đảng sâm phục vụ cho sức khỏe người Việt.
 |
| Rửa sâm sau thu hoạch tại nông trại Cao Lâm. Ảnh: D.Hiền |
Cơ duyên từ các nhà khoa học tâm huyết
Ông Nguyễn Phú Hưng - Giám đốc Công ty (Cty) TNHH Cao Lâm (Phường 8 - TP Đà Lạt) cho biết ý tưởng về đầu tư phát triển cây Đảng sâm từ năm 2007 khi Cty thực hiện dự án xây dựng trang trại nông nghiệp công nghệ cao tại Lạc Dương. Qua quá trình nghiên cứu về đặc tính sinh trưởng của một số loại cây và điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của vùng sinh thái đặc thù trên cao nguyên Langbian và qua quá trình khảo nghiệm, Công ty đã lựa chọn dòng cây chính là cây dược liệu Đảng sâm (còn gọi là Thượng Đảng Nhân sâm - tên khoa học là: Codonopsis Javanica) để đầu tư phát triển.
|
ÐẢNG SÂM - CÂY THUỐC QUÝ CẦN BẢO TỒN
Theo DS Nguyễn Thọ Biên - Chủ tịch Hội Dược liệu Lâm Đồng, tên Đảng sâm là do vị thuốc giống như sâm được sản xuất ở một địa phương có tên Thượng Đảng - Trung Quốc. Danh lục cây thuốc Lâm Đồng năm 2012 thống kê 1.664 loài thực vật làm thuốc thuộc 237 họ thực vật, trong đó Đảng sâm đã được thống kê và xếp vào nhóm những cây thuốc cần bảo tồn, tái sinh.
Theo TS Nguyễn Thành Mến - Viện Khoa học Lâm nghiệp Nam Trung bộ và Tây Nguyên, Đảng sâm hiện bị khai thác mạnh mẽ dẫn đến suy giảm nghiêm trọng trong tự nhiên, do đó Đảng sâm đã được Sách đỏ Việt Nam năm 2007 xếp vào thang VU (sẽ nguy cấp); Danh lục đỏ cây thuốc Việt Nam năm 2006 xếp vào thang EN (nguy cấp).
Gần đây, năm 2015, TS Trần Công Luận - nguyên Giám đốc Trung tâm Sâm - và Dược liệu TP Hồ Chí Minh qua nghiên cứu Đảng sâm trồng ở Lâm Đồng (Cty Cao Lâm) nhận thấy trong rễ có chứa đường, chất béo, tanin, saponin, hợp chất polyuronic… Qua nghiên cứu đã phân lập được 2 hợp chất 5 -hydroxymethylfurfural và lobetyolin; xác định cao Đảng sâm có tác dụng tăng lực, tăng cường miễn dịch tế bào.
DH
|
Năm 2009, Cty Cao Lâm phối hợp với Trung tâm Sâm và Dược liệu TP Hồ Chí Minh thực hiện thành công đề tài nghiên cứu khoa học “Nhân giống bảo tồn và phát triển cây Thượng Đảng Nhân sâm” do Sở KH&CN Lâm Đồng chủ trì. Kế thừa kết quả đề tài nghiên cứu trên, Cty Cao Lâm đã nhân giống, trồng cây Thượng Đảng Nhân sâm tại nông trại thành cây thương phẩm.
Khu nông trại nằm trong Vườn quốc gia Bidoup - Núi Bà, ở độ cao 1.600 m, nơi có khí hậu mát mẻ quanh năm, thường có sương mù che phủ, nhờ khí hậu vùng núi cao và môi trường hầu như còn nguyên sinh đã giúp cây Đảng sâm phát triển tốt và hàm lượng Saponin đạt khá cao. Qua kiểm nghiệm của Viện Dược liệu trên củ Đảng sâm một năm tuổi của nông trại đã đạt 6,37% Saponin.
Giám đốc Cty Cao Lâm nhớ lại, vào năm 2009, nhờ TS Trần Công Luận - Giám đốc Trung tâm Sâm và Dược liệu TP Hồ Chí Minh lúc bấy giờ làm “bà đỡ” mà cây dược liệu Thượng Đảng Nhân sâm mới có cơ duyên bén rễ trên đất nông trại này. Khi vị tiến sĩ chuyên nghiên cứu về dược liệu ghé thăm nông trại nằm ngay bên tỉnh lộ 723 mới được xây dựng nối hai thành phố du lịch nổi tiếng Đà Lạt và Nha Trang, thuộc địa phận xã Đạ Chais - Lạc Dương, xung quanh là cánh rừng đại ngàn hầu như còn nguyên sinh với những vạt rừng dẻ, thông ba lá, thông đỏ, đôi khi còn có cả những cây Pơmu cổ thụ phải nhiều người ôm. Chảy ngang qua nông trại là dòng suối thượng nguồn sông Đa Nhim nước trong vắt vừa len lỏi chảy ra từ cánh rừng xanh ngắt. Nông trại Cao Lâm quả là nơi lý tưởng để thực hiện công việc mà ông ấp ủ về nghiên cứu cây dược liệu Đảng sâm.
Hai ý tưởng lớn gặp nhau được ấp ủ từ niềm đam mê cháy bỏng về dược liệu, nhưng vạn sự khởi đầu nan, Giám đốc Cty Cao Lâm tâm sự: Đầu tiên chúng tôi trồng thử nghiệm 1.000 m
2. Từ 1.000 cây giống ban đầu do Trung tâm cung cấp, chúng tôi trồng chỉ còn sống được 50 cây. Khâu nhân giống cũng thật khó khăn, từ 50 cây còn lại chúng tôi đem tách chồi, sau đó đưa vào vườn ươm nâng niu từng cây một. Qua một năm trời chúng tôi cũng nhân đủ giống trồng 1.000 m
2. Với khí hậu vùng núi cao quanh năm mát mẻ và nguồn nước suối đầu nguồn chưa bị ô nhiễm, cây Thượng Đảng Nhân sâm tỏ ra rất thích hợp với vùng đất này nên phát triển tốt.
Được sự giúp đỡ của Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Lâm Đồng mà tích cực nhất là TS Lê Xuân Thám - Giám đốc Sở KH&CN tỉnh, Cty Cao Lâm đang phối hợp với Viện Cơ điện Nông nghiệp và Công nghệ sau thu hoạch nghiên cứu bảo quản và chế biến Thượng Đảng Nhân sâm nhằm tạo ra các sản phẩm Sâm đa dạng, dễ bảo quản, đạt tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, dược phẩm.
Cây Sâm của người nghèo
Ông Hưng cho biết, càng đi sâu vào nghiên cứu, chúng tôi càng thấy Thượng Đảng Nhân sâm là một cây dược liệu vô cùng quý, với thành phần gồm: saponin, tanin, đường, tinh bột… có tác dụng tăng sức, chống mệt mỏi; tăng khả năng miễn dịch của cơ thể; bổ khí huyết; bảo vệ chống viêm loét bao tử; nâng cao Corticosterol giúp tăng ham muốn tình dục; ngoài ra Đảng sâm còn có tác dụng kháng viêm (theo trung dược ứng dụng lâm sàng). Trong Đông y, Thượng Đảng Nhân sâm thường được thay thế Nhân sâm, nó có tác dụng tương tự Nhân sâm nhưng tính lại bình, có thể nói đây là cây Sâm của người nghèo. Thượng Đảng Nhân sâm có công dụng tương tự và thường được thay thế Nhân sâm trong các bài thuốc đông dược.
Khi nghiên cứu về Đảng sâm có kết quả tốt, qua kiểm nghiệm trên củ Sâm một năm tuổi của nông trại trồng có hàm lượng saponin toàn phần đã đạt 6,37%, ông Hưng trăn trở “Trong đầu tôi luôn nghĩ tại sao mình trồng được Sâm rất tốt mà lại phải mua Sâm tận bên Hàn Quốc với giá một bình rượu mất cả hơn chục triệu đồng. Tại sao mình không trồng thành cây thương phẩm rồi phân phối ra thị trường với giá thành phù hợp với tất cả mọi người, cho dân ta ai cũng được dùng Sâm để bồi bổ sức khỏe như món ăn thường xuyên trong mọi gia đình”. Từ đó, Cty quyết tâm đầu tư nhân rộng, cho đến nay Cty Cao Lâm đã trồng được gần 10 ha Đảng sâm, mà vườn Đảng sâm lâu năm nhất đã được gần 4 năm tuổi. Đồng thời, Cty đã hoàn chỉnh quy trình trồng, chế biến, bảo quản và tiêu thụ sản phẩm cây Đảng sâm; chủ động được nguồn giống.
Cty có 20 lao động thường xuyên, phần lớn là người DTTS của xã Đạ Chais tham gia các công đoạn sản xuất Đảng sâm tại nông trại. Đảng sâm của nông trại cho thu hoạch liên tục nhờ trồng gối vụ luân chuyển. Hiện sản phẩm Đảng sâm tươi từ 1 - 3 năm tuổi của nông trại đã được đưa ra tiêu thụ ở các hệ thống siêu thị như: MAXIMARK, CITIMART, VINATEX, INTIMEX, SÀI GÒN HD, SAIGON CO.OP …
Giám đốc Cty Cao Lâm khẳng định: Với sản phẩm Đảng sâm tươi từ 1 - 3 năm tuổi được canh tác theo tiêu chuẩn nông nghiệp sạch, Cty Cao Lâm xác định mục tiêu sẽ đưa sản phẩm rộng rãi ra thị trường với giá thành phù hợp, giúp cho đại đa số người dân dù có thu nhập thấp cũng có thể sử dụng Sâm để bồi bổ sức khỏe như món ăn thường xuyên trong gia đình. Trong tương lai, Cty sẽ đẩy mạnh đầu tư trồng cây Thượng Đảng Nhân sâm theo tiêu chuẩn VietGAP; nâng cao năng suất, chất lượng và xây dựng mạng lưới phân phối rộng khắp toàn quốc.
DIỆU HIỀN
