Tạo sự chuyển biến mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống chính trị

(LĐ online) - Là một đảng duy nhất cầm quyền, Đảng Cộng sản Việt Nam đã không ngừng nghiên cứu, tìm tòi, sáng tạo để đổi mới, bổ sung và hoàn thiện phương thức lãnh đạo, nâng cao năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền và sức chiến đấu, phù hợp với tiến trình cách mạng Việt Nam qua các giai đoạn.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến xây dựng cách lãnh đạo đúng khi trở thành Đảng cầm quyền. Tư tưởng của Người về đổi mới phương thức lãnh đạo có thể khái quát: “Phải đổi mới cách đề ra đường lối, chủ trương, chính sách theo cách dựa vào dân; Phải đổi mới cách tổ chức thực hiện những chủ trương, chính sách đã đề ra sát với tình hình thực tế; Phải đổi mới cách lãnh đạo bằng công tác cán bộ; Phải đổi mới cách lãnh đạo bằng vận động, thuyết phục quần chúng nhân dân; Phải đổi mới cách lãnh đạo bằng công tác kiểm tra”.
Phương thức lãnh đạo của Đảng thay đổi cùng với sự thay đổi của nhiệm vụ cách mạng và các đối tượng mà Đảng lãnh đạo trong từng thời kỳ, từng giai đoạn cách mạng. Vì vậy, Đảng ta đã không ngừng nghiên cứu, tìm tòi, sáng tạo để đổi mới, bổ sung và hoàn thiện phương thức lãnh đạo. Tại Đại hội VII (1991), lần đầu tiên Đảng ta chỉ ra các phương thức lãnh đạo cụ thể của Đảng là lãnh đạo Nhà nước, lãnh đạo xã hội bằng cương lĩnh, chiến lược và các định hướng về chính sách; bằng công tác tuyên truyền, thuyết phục, tổ chức, vận động; bằng vai trò gương mẫu của đảng viên và tổ chức Đảng. Từ Đai hội VII đến nay, các kỳ Đại hội Đảng đều đề ra nhiệm vụ, giải pháp đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng. Đặc biệt, Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X (tháng7/2007) đã ban hành Nghị quyết số 15-NQ/TW về tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của hệ thống chính trị. Đây là nghị quyết chuyên đề đầu tiên về đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của hệ thống chính trị, nhất là xác định rõ phương thức lãnh đạo của Trung ương Đảng đối với Quốc hội, Chính phủ, cơ quan tư pháp và phương thức lãnh đạo của cấp ủy địa phương đối với chính quyền, cơ quan tư pháp địa phương.
Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH (bổ sung, phát triển năm 2011) đã xác định Đảng lãnh đạo Nhà nước và xã hội bằng: C¬ương lĩnh, chiến l¬ược, các định hư¬ớng về chính sách và chủ tr¬ương lớn; Công tác tuyên truyền, thuyết phục, vận động; Công tác tổ chức, cán bộ; Công tác kiểm tra, giám sát; Hành động g¬ương mẫu của đảng viên; Đảng lãnh đạo thông qua tổ chức Đảng và đảng viên hoạt động trong các tổ chức của hệ thống chính trị. Trên cơ sở những phương thức lãnh đạo cơ bản, chung của Đảng, tùy từng đối tượng mà phương thức lãnh đạo sẽ có những đặc thù cho phù hợp. 
Đại hội XIII (2021) đã nhấn mạnh phải đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của Đảng trong điều kiện mới. Đẩy mạnh việc phân cấp, phân quyền gắn với kiểm tra, giám sát, kiểm soát chặt chẽ. Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng xây dựng, ban hành nghị quyết của Đảng. Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo kiên quyết, giám sát chặt chẽ việc cụ thể hoá, thể chế hoá, tổ chức thực hiện nghị quyết; coi trọng kiểm tra, giám sát, đôn đốc, sơ kết, tổng kết việc thực hiện nghị quyết, bảo đảm hiệu lực, hiệu quả. Đẩy mạnh cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của Đảng. Tiếp tục tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận về đổi mới nội dung, phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng trong điều kiện mới. 
Triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Hội nghị Trung ương 6 vừa qua đã đánh giá một cách khách quan, toàn diện tình hình thực hiện Nghị quyết 15-NQ/TW (khoá X), nêu rõ những kết quả, thành tựu to lớn, toàn diện, rất ấn tượng; đồng thời cũng thẳng thắn chỉ ra những hạn chế, yếu kém còn tồn tại và phân tích rõ nguyên nhân. Trên cơ sở đó, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã ban hành Nghị quyết số 28-NQ/TW, ngày 17/11/2022, về tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng đối với hệ thống chính trị trong giai đoạn mới. 
Nghị quyết số 28 lần này nhấn mạnh các quan điểm về đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng là phải kiên định, vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; chủ động, tích cực, có quyết tâm chính trị cao, đồng thời cần thận trọng, có bước đi vững chắc; có quyết tâm cao, nỗ lực lớn trong tổ chức thực hiện…; nhằm tạo được sự chuyển biến mạnh mẽ, thực chất trong đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống chính trị, bảo đảm hiệu quả, thiết thực, sát thực tiễn, đáp ứng yêu cầu lãnh đạo toàn diện của Đảng trong giai đoạn mới…
Trên cơ sở đó, Nghị quyết số 28 đã đề ra 6 nhiệm vụ, giải pháp; trong đó có nhiều nội dung mới, có tính đột phá, khả thi cao; khắc phục triệt để những hạn chế, yếu kém còn tồn tại, phòng ngừa tiêu cực và phù hợp với yêu cầu thực tiễn đặt ra. Chẳng hạn như: Chỉ ban hành văn bản mới khi thật sự cần thiết. Phân cấp, phân quyền hợp lý, rõ ràng giữa Trung ương và địa phương, giữa cấp trên và cấp dưới, gắn quyền hạn với trách nhiệm,... Thực hiện nghiêm quy định của Đảng về kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ, chống chạy chức, chạy quyền. Khuyến khích cán bộ từ chức khi có khuyết điểm; kịp thời thay thế cán bộ bị kỷ luật, cán bộ năng lực hạn chế, uy tín giảm sút mà không chờ hết nhiệm kỳ, hết thời hạn bổ nhiệm. Khắc phục hạn chế, yếu kém, hình thức trong đánh giá cán bộ. Thường xuyên cảnh báo, nhắc nhở giúp cán bộ nhận diện nguy cơ, không mắc sai lầm, kịp thời khắc phục khuyết điểm. Xác định rõ trách nhiệm người đứng đầu khi để cấp phó, cán bộ dưới quyền trực tiếp tiêu cực, tham nhũng. Chủ động phòng ngừa, ngăn chặn khuyết điểm, vi phạm của tổ chức Đảng, cán bộ, đảng viên từ sớm, từ xa, không để vi phạm nhỏ tích tụ thành sai phạm lớn.  Xử lý kiên quyết, nghiêm minh, kịp thời tổ chức Đảng, đảng viên sai phạm. Mọi đảng viên phải gương mẫu, nói đi đôi với làm,…
Nghị quyết 28 rất trúng, đúng, có nhiều điểm mới mang tính đột phá; tuy nhiên kết quả cụ thể còn tùy thuộc vào cách tổ chức thực hiện. Đúng như Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Khi đã có chính sách đúng, thì sự thành công hoặc thất bại của chính sách đó là do nơi cách tổ chức công việc, nơi lựa chọn cán bộ và do nơi kiểm tra. Nếu ba điều ấy sơ sài, thì chính sách đúng mấy cũng vô ích”. Theo đó, việc triển khai thực hiện Nghị quyết phải được tiến hành một cách kiên quyết, đồng bộ các nội dung phương thức lãnh đạo của Đảng, trong đó cần quan tâm một số vấn đề sau đây:
Thứ nhât, cần tổ chức học tập, quán triệt, tuyên truyền đầy đủ, sâu rộng, thường xuyên nội dung nghị quyết bằng nhiều hình thức phù hợp; tổ chức đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng trong toàn Đảng và hệ thống chính trị về việc đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng nhằm tạo sự thống nhất cao về nhận thức, ý chí và hành động trong việc triển khai thực hiện; tập trung xây dựng kế hoạch thực hiện và chương trình hành động đảm bảo kịp thời, sát thực tế, có tính khả thi cao… Khắc phục triệt để tình trạng nhiều cán bộ, đảng viên thiếu kiến thức, hiểu biết về phương thức lãnh đạo và đổi mới phương thức lãnh đạo, nên khi triển khai thực hiện chỉ hô hào chung chung, không rõ mục đích, nội dung đầu việc, không sát với thực tế, dẫn đến không có hiệu quả... 
Thứ hai, phải xác định nêu gương là trách nhiệm, bổn phận và là đạo lý của người đảng viên trước Nhân dân. Trách nhiệm nêu gương đó phải được thể hiện từ trong tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tự phê bình, phê bình đến trong quan hệ với quần chúng, trách nhiệm trong công tác, ý thức tổ chức kỷ luật, đoàn kết nội bộ... Bác Hồ kính yêu từng dạy: “Một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”. Thực tế cho thấy, khi nào, nơi nào có cán bộ, đảng viên gương mẫu, nói đi đôi với làm thì nơi đó, khi đó được Nhân dân tin tưởng, làm theo và công việc thành công. Ngược lại, cán bộ, đảng viên thiếu gương mẫu thì sẽ làm giảm sút lòng tin của Nhân dân, công việc gặp nhiều khó khăn, thậm chí thất bại. Trong bối cảnh hiện nay, phát huy vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên là yêu cầu tiên quyết, một giải pháp quan trọng trong đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng.
Thứ ba, khắc phục tình trạng ban hành văn bản của Đảng không sát với thực tiễn, nội dung chồng chéo, mâu thuẫn, thiếu tính khả thi, không rõ trách nhiệm, thiếu nguồn lực tổ chức thực hiện. Nghị quyết lần này đã nêu rõ “Chỉ ban hành văn bản mới khi thật sự cần thiết”. Theo đó, các văn bản của Đảng được ban hành phải phù hợp với thực tiễn, phù hợp với nguyện vọng của Nhân dân, “phải dựa vào ý kiến và kinh nghiệm của dân chúng, phải nghe theo nguyện vọng của dân chúng” (Hồ Chí Minh); có như thế mới nhanh chóng được triển khai, mang lại hiệu quả thiết thực, từ đó củng cố được niềm tin của Nhân dân với Đảng. Có thể nói, việc đổi mới, nâng cao chất lượng công tác nghiên cứu, xây dựng, ban hành và lãnh đạo tổ chức thực hiện các nghị quyết của Đảng là vấn đề “cốt lõi”, mang tính quyết định.
Thứ tư, Đảng lãnh đạo Nhà nước và xã hội bằng công tác tổ chức, cán bộ, do đó việc đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng phải gắn chặt với công tác tổ chức, cán bộ; phải bắt đầu từ việc sửa đổi lối làm việc của từng tổ chức, từng con người; phải coi trọng việc xây dựng đội ngũ cán bộ trong sạch, vững mạnh, đủ đức, đủ tài, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới. Điều này đòi hỏi phải có tư duy mới về đánh giá, đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển, sử dụng cán bộ, trong đó đề cao những cán bộ “dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách và quyết liệt trong hành động vì lợi ích chung”; phải lấy hiệu quả thực tiễn làm thước đo và đặt dưới sự giám sát của Nhân dân. Cùng với đó, cần có cơ chế phát hiện, bồi dưỡng và sử dụng, trọng dụng nhân tài; cơ chế kiểm soát tốt quyền lực trong công tác cán bộ; phải minh bạch hóa tài sản của cán bộ, công chức; thực hiện nghiêm theo tinh thần ai có công thì được thưởng, ai có tội thì phải kỷ luật.
Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của Đảng trong điều kiện mới là nội dung rất quan trọng trong 10 nhiệm vụ xây dựng Đảng mà Văn kiện Đại hội XIII đã đề ra. Cán bộ, đảng viên và Nhân dân kỳ vọng việc thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW sẽ tạo bước chuyển mới, có tính đột phá về phương thức lãnh đạo của Đảng, góp phần xây dựng Đảng và hệ thống chính trị thật sự trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ phát triển đất nước trong giai đoạn mới.