Tương lai khác của việc tìm kiếm thông tin

Hàng ngàn, rồi đến những con số trên 10 ngàn nhân viên ở các hãng công nghệ hàng đầu thế giới như Microsoft, Google, IBM, Spotify, Meta, Amazon, HP… trong hai tuần vừa qua và trước đó nữa mang đến một cảm giác về một hiệu ứng dây chuyền. Người trong cuộc cảm thấy mất mát, chông chênh và lo lắng khi nhận được các thông báo về sự sa thải. Những người đứng ngoài cuộc lại có thể hình dung về sự thay đổi mang tính chiến lược về công nghệ của các công ty công nghệ. Và cho dù mới nhập cuộc, nhưng AI (tên viết tắt của Artifical Intelligence để gọi trí tuệ nhân tạo) với công nghệ mô phỏng những suy nghĩ, khả năng học tập, cư xử, thao tác… của con người cho máy móc có thể là nguyên nhân dẫn đến việc sa thải nhân lực công nghệ đang diễn tiến ở mức chưa từng có này.

Thế giới đang thay đổi, và rất nhiều điều thay đổi trên thế giới đã đến từ AI. Phán đoán, phân tích thông tin, hình ảnh, dữ liệu, hành vi… của con người với số lượng lớn, tốc độ cao và quay trở lại ứng dụng vào thực tiễn, AI do con người tạo ra đã biến những mong ước trước đây thành hiện thực. Đó là giải phóng sức lao động, tạo ra những giá trị tăng thêm lớn hơn, nhanh hơn, nhiều hơn và chất lượng hơn. Nhưng mặt khác, AI cũng đồng thời có những tác động khác, không chỉ là hai mặt mà là sự đa chiều mà nó ứng dụng nếu con người không kiểm soát và làm chủ được hành vi của hệ thống số. Nhìn từ những gì đang diễn ra với hàng chục ngàn nhân lực ở lĩnh vực công nghệ số đã và có thể tiếp tục bị sa thải, chúng ta hiểu về sự tất yếu của thay đổi, nhưng vẫn không thôi nghĩ ngợi về tính nhân bản. Hệ thống số có thể không chịu trách nhiệm về vấn đề này, nhưng thế giới sẽ như thế nào khi giải phóng sức lao động, đồng thời lại “giải phóng” luôn công sức, việc làm và thu nhập của người lao động?

Đó là một cái nhìn về khía cạnh xã hội, khi những điều tốt đẹp mà con người mong muốn và hướng tới vẫn chưa thể tổ chức và theo kịp. Đây là những điều mà thế giới đang phải đối diện. Nhưng cho dù là thế nào đi chăng nữa, AI vẫn là một xu hướng của thời đại. Vấn đề là ở sự nhập cuộc và cung cách mà con người quản lý và vận hành nó. Làm thế nào để nó tốt hơn, “người” hơn sẽ là phương thức để không phá vỡ cấu trúc và sự cân bằng của xã hội...

ChatGPT là một nền tảng, hay có thể gọi là một nền tảng/công cụ khác là điều làm tôi chú ý khi cập nhật những điều đang trở thành thời sự của AI. Được phát triển bởi OpenAI (một tổ chức phi lợi nhuận tư nhân phát triển các dự án trí tuệ nhân tạo mở và miễn phí), ChatGPT mang đến những khả năng mà chính những người tạo ra nó cũng kinh ngạc. Chẳng hạn như nó có thể viết code, làm luận văn, giải toán và bằng cách thu thập, sàng lọc và tổ chức thông tin, ChatGTP có thể trò chuyện với con người, cũng như chia sẻ năng lực tiềm tàng hơn trong tìm kiếm thông tin. Tương lai mới của năng lực mới này được dự đoán sẽ soán ngôi Google trong tương lai. Thậm chí, báo chí, giáo dục, thiết kế đồ họa, phần mềm cũng được các chuyên gia công nghệ dự đoán là có thể bị AI thay thế!

Mặc dù chưa được hỗ trợ đăng ký từ Việt Nam, nhưng ChatGPT đã trở thành một ứng dụng được giới trẻ ở nhiều nước ứng dụng. 48% trong tổng số 1.000 người được khảo sát tại Mỹ thú nhận rằng họ đã từng sử dụng ChatGPT để hoàn thành bài kiểm tra hoặc bài tập; hơn 50% người được hỏi cho biết họ đã sử dụng ChatGPT để viết một bài luận, trong khi 22% thừa nhận đã yêu cầu ChatGPT viết đề cương đã mang tới một thông điệp về khả năng lan truyền của ứng dụng này. Nghĩa là nó còn đi xa hơn cả việc tìm kiếm của Google.

Tôi gõ những điều này và nhớ, cô con gái không mặn mà với môn Văn đã từng nói rằng, những điều mà con phân tích, bình luận trong các bài viết ở trường đều nhờ Google. Liệu rồi sẽ còn có những cô cậu học trò nào rồi sẽ nhờ ChatGTP thay mình làm các bài tập trong tương lai, nhất là khi cuộc tìm hiểu, tìm kiếm về ChatGPT đang “nổi như cồn” với hàng triệu, hàng triệu lượt truy cập trong mỗi thời khắc.