(LĐ online) - Cuối năm 1944, đầu năm 1945, một thảm cảnh kinh hoàng với dân tộc Việt Nam đã xảy ra: hơn 2 triệu đồng bào Việt Nam bị chết đói do chính sách cai trị tàn bạo của phát xít Nhật và thực dân Pháp. Tuy nhiên, gần đây, trên các trang mạng xã hội cả ở trong và ngoài nước liên tục xuất hiện các bài viết xuyên tạc cho rằng Việt Minh là chủ mưu gây ra nạn đói. Có người là nhà sử học (ở nước ngoài) cũng bẻ cong ngòi bút khi xuyên tạc rằng sở dĩ có nạn đói là do Việt Minh xúi bẩy dân chúng làm loạn (?). Thậm chí có bài viết trên một trang mạng nổi tiếng về các luận điệu xuyên tạc cho rằng Chính phủ Trần Trọng Kim mới thực sự đã cứu đói cho dân còn để xảy ra nạn đói là do “họ Hồ đem gạo về Trung Cộng” (?).

KỲ 1: CHÍNH DANH THỦ PHẠM

Mùa thu năm 1940, phát xít Nhật vào Đông Dương. Sau cuộc đảo chính thực dân Pháp đêm 9/3/1945, phát xít Nhật thay chân thực dân Pháp và sau đó cấu kết với thực dân Pháp để cai trị Việt Nam. Dưới sự bắt tay cai trị của phát xít Nhật và thực dân Pháp, người dân Việt Nam rơi vào cảnh "một cổ hai tròng". Để phục vụ chiến tranh, phát xít Nhật đã thi hành nhiều chính sách tàn bạo, đặc biệt là chính sách bắt dân nhổ lúa trồng đay đã đẩy người dân Việt Nam rơi vào nạn đói thảm khốc cuối năm 1944, đầu năm 1945.

Tác giả L.A Patti trong cuốn sách Why Vietnam (Tại sao Việt Nam) đã viết: “Mặc dù việc thiếu hụt lương thực lúc đó là do mùa màng bị thất bát nhưng nguyên nhân chính của nạn chết đói này là do Pháp, Nhật đã cho thi hành một chính sách mua lương thực quá tàn bạo. Cộng thêm với việc cướp đoạt gạo trong bữa ăn của người Việt bằng cách xuất cảng gạo ra thị trường nước ngoài và cho cất rượu để phục vụ lợi ích buôn bán của người Pháp, chế độ thu mua lương thực đã làm cho nông dân cùng quẫn”.

Mặc dù năm 1944, Việt Nam vỡ đê và bị mất mùa nhưng thực dân Pháp và chính quyền phong kiến Việt Nam vẫn phải cung cấp cho Nhật hơn 900.000 tấn gạo để nuôi chiến tranh. Có những năm phải cung cấp trên một triệu tấn (năm 1943: 1.125.904 tấn). Việc vận chuyển thóc gạo từ miền Nam ra đã bị Nhật cấm vận, cùng với việc vơ vét thóc gạo ở miền Bắc đã làm cho giá thóc gạo tăng cao quá sức chịu đựng của người dân, nhiều người không đủ sức mua và phải chịu cảnh chết đói. 

Ngoài các chính sách tô thuế, Nhật còn đưa ra “chương trình kinh tế chỉ huy” để thực hiện một cách triệt để chủ trương phát xít của mình. Bắt đầu từ ngày 6/5/1941, Nhật buộc Pháp kí một Hiệp ước kinh tế yêu cầu Pháp phải cung cấp lương thực ở Đông Dương cho Nhật hàng năm, năm sau cao hơn năm trước. Theo tài liệu của Viện Sử học: năm 1941 là 700.000 tấn gạo; năm 1942 là 1.050.000 tấn gạo và 45 tấn bột gạo; năm 1943 là 1.125.904 tấn; năm 1944, mặc dù mất mùa nhưng vẫn phải cung cấp cho Nhật 900.000 tấn. Ngoài ra Nhật còn cho Pháp xuất khẩu gạo sang các nhượng địa của Pháp ở Trung Quốc. Tham luận của bác sỹ Ngô Văn Quỹ cũng cho biết ngay trong năm 1945, tức lúc nạn đói lên đến đỉnh điểm, vậy mà theo các tài liệu chính thức của Pháp - Đông Dương đã thu hoạch được 2.700.000 tấn thóc, ước tính nhu cầu của nhân dân chỉ là 1.600.000 tấn; vậy là vẫn còn dư ra 1.100.000 tấn. Và ông khẳng định “Thừa thóc, thừa gạo mà để dân chết đói đến 2 triệu người, trước lịch sử, đây quả là một tội ác “trời không dung, đất không tha”. 

Sống ngắc ngoải trong nạn đói 1945. Ảnh tư liệu Võ An Ninh

Giáo sư Văn Tạo và Giáo sư Furuta Moto (người Nhật) đã chủ trì nghiên cứu một công trình công phu về nạn đói năm 1945. Trong công trình này, bằng những chứng cứ lịch sử và thực tiễn các ông đã khẳng định chính sách vơ vét thóc gạo của phát xít Nhật và thực dân Pháp lúc bấy giờ cùng với thiên tai, mất mùa ở nhiều tỉnh đồng bằng Bắc Bộ là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến thảm cảnh trên. Giáo sư Văn Tạo cũng cho biết: “Trong cuộc trao đổi với ông ở Tokyo, một nhà nghiên cứu nổi tiếng người Nhật là Yuuji đã thống nhất với giáo sư quan điểm cho rằng: “Nhật - Pháp tuy thống nhất với nhau vơ vét thóc gạo nhân dân Việt Nam, nhưng chúng vẫn chuẩn bị diệt nhau. Việc Pháp thu thóc để cung cấp cho Nhật là có, nhưng không phải không lợi dụng lấy thóc đó để dự trữ chống Nhật”. Và, công trình kết luận: “Thủ phạm gây ra nạn đói khủng khiếp ở Việt Nam năm 1945 là Nhật - Pháp, mà Nhật là kẻ chịu trách nhiệm chính”. Bác sĩ Ngô Văn Quỹ trong một tham luận của mình về nạn đói đã cho biết “Cuối năm 1944, quân số của Nhật ở Bắc Kỳ đã lên tới gần 100.000 người. Bắc Kỳ lúc đó đã thiếu gạo, vì ba trận bão tàn phá các tỉnh Nam Định, Thái Bình, Hải Dương và Bắc Ninh, làm cho vụ mùa bị thất thâu, lại bị cái họa phải nhổ lúa để trồng cây công nghiệp cho Nhật, nay lại phải nuôi thêm 100.000 miệng ăn của quân đội Nhật. Theo tờ trình của Thống sứ Bắc Kỳ Chauvet, thì vào năm 1944 ở Bắc Kỳ, diện tích trồng cây công nghiệp đã lên tới 45.000 ha”.

Nạn đói năm 1945 đã diễn ra vô cùng thảm khốc - Ảnh tư liệu (Võ An Ninh)

Ngày 2/9/1945, trong Tuyên ngôn độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chính thức khẳng định: “Mùa thu năm 1940, phát xít Nhật đến xâm lăng Đông Dương để mở thêm căn cứ đánh Đồng Minh, thì bọn thực dân Pháp quỳ gối đầu hàng, mở cửa nước ta rước Nhật. Từ đó dân ta chịu hai tầng xiềng xích: Pháp và Nhật. Từ đó dân ta càng cực khổ, nghèo nàn. Kết quả là cuối năm ngoái sang đầu năm nay, từ Quảng Trị đến Bắc kỳ, hơn hai triệu đồng bào ta bị chết đói”.