Phát biểu của Thủ tướng chính phủ Phạm Minh Chính tại Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị số 40-CT/TW

(LĐ online) - Trân trọng giới thiệu bài phát biểu của Thủ tướng chính phủ Phạm Minh Chính tại Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị số 40-CT/TW của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị Tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị số 40-CT/TW, ngày 22/11/2014 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội. Ảnh TTXVN

Thưa các đồng chí lãnh đạo các ban, bộ, ngành, cơ quan trung ương và địa phương!

Thưa các quý vị đại biểu và toàn thể các đồng chí! 

1. Hôm nay, tôi vui mừng cùng các đồng chí lãnh đạo các bộ, ban, ngành trung ương và địa phương tham dự Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 22/11/2014 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội.

- Thay mặt Chính phủ, tôi gửi tới toàn thể các đồng chí lời chào trân trọng, lời thăm hỏi ân cần và lời chúc mừng tốt đẹp nhất.

- Đánh giá cao Ngân hàng Chính sách xã hội đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan chuẩn bị chu đáo cho Hội nghị quan trọng này.

2. Như các đồng chí đã biết, chủ trương xuyên suốt, nhất quán của Đảng, Nhà nước ta trong quá trình xây dựng đất nước là phát triển kinh tế đi đôi với thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, mọi người dân đều được thụ hưởng trong quá trình phát triển KTXH; không "hy sinh" tiến bộ và công bằng xã hội để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần; với tinh thần “tất cả cùng phát triển” và “không ai bị bỏ lại phía sau”. 

- Việc kết hợp hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, hạn chế phân hóa giàu nghèo, thực hiện tốt các chính sách an sinh xã hội vừa là mục tiêu, vừa là động lực phát triển bền vững đất nước.

- Với quan điểm, việc thực hiện chính sách xã hội nói chung, tín dụng chính sách xã hội nói riêng phải đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng; nhằm phát huy vai trò và nâng cao hiệu quả của tín dụng chính sách xã hội, ngày 22/11/2014, Ban Bí thư đã ban hành Chỉ thị số 40-CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội. Sau 5 năm triển khai thực hiện Chỉ thị này, Ban Bí thư đã ban hành Kết luận số 06-KL/TW ngày 10/6/2021 về tiếp tục thực hiện Chỉ thị 40-CT/TW của Ban Bí thư.

- Nhằm cụ thể hóa các nhiệm vụ, giải pháp tổ chức thực hiện Chỉ thị 40-CT/TW và Kết luận 06-KL/TW của Ban Bí thư, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành các Quyết định (Quyết định số 401/QĐ-TTg ngày 14/3/2016, Quyết định số 1630/QĐ-TTg ngày 28/9/2021) về Kế hoạch triển khai Chỉ thị số 40-CT/TW và Kết luận số 06-KL/TW) đề ra 04 nhóm nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu; đồng thời, phân công nhiệm vụ cụ thể cho các bộ, ngành Trung ương, chính quyền địa phương các cấp và Ngân hàng Chính sách xã hội tổ chức triển khai thực hiện.

- Với những kết quả đạt được sau hơn một thập kỷ cả hệ thống chính trị chung tay vào cuộc, tín dụng chính sách xã hội đã trở thành một “điểm sáng” và là một “trụ cột” trong hệ thống các chính sách giảm nghèo, bảo đảm an sinh xã hội, đáp ứng nguyện vọng của nhân dân, đặc biệt là người nghèo và đối tượng yếu thế trong xã hội.

3. Hội nghị hôm nay nhằm tổng kết đánh giá những mặt được và chưa được, tồn tại, hạn chế, nguyên nhân và đưa ra các kiến nghị (qua 10 năm thực hiện Chỉ thị 40) để Văn phòng Chính phủ, Ngân hàng Chính sách xã hội tổng hợp, tiếp thu các ý kiến đóng góp, đề xuất, kiến nghị và báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ để tham mưu, đề xuất Bộ Chính trị, Ban Bí thư (qua Ban Kinh tế trung ương) ban hành Nghị quyết nhằm tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội trong bối cảnh mới.

Hội nghị Tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị số 40-CT/TW, ngày 22/11/2014 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội tại điểm cầu Chính phủ. Ảnh chinhphu.vn

4. Đánh giá cao các báo cáo, ý kiến tham luận được trình bày ngắn gọn, khách quan, tâm huyết, trách nhiệm và đề xuất, kiến nghị nhiều giải pháp phù hợp, sát với thực tiễn và khả thi. 

Tôi cơ bản đồng ý và nhấn mạnh 06 mặt được chủ yếu sau:

Một là, Các cấp, các ngành từ trung ương tới địa phương và Ngân hàng Chính sách xã hội đã xác định rõ nhiệm vụ chỉ đạo đối với hoạt động tín dụng chính sách xã hội là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong chương trình, kế hoạch hoạt động thường xuyên của địa phương, đơn vị. 

Hai là, Ngân hàng Chính sách xã hội đã không ngừng nâng cao hiệu lực, hiệu quả mô hình tổ chức, phương thức quản lý tín dụng đặc thù, sáng tạo, phù hợp với thực tiễn của Việt Nam. Phát huy được vai trò lãnh đạo của Đảng, vai trò quản lý của Nhà nước; đồng thời, huy động được sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị cùng tham gia quản lý, giám sát, triển khai nhanh chóng, kịp thời, hiệu quả chính sách tín dụng ưu đãi của Nhà nước đến người nghèo và các đối tượng chính sách khác. 
Ngân hàng Chính sách xã hội được Ngân hàng Thế giới đánh giá là “đơn vị cung cấp dịch vụ tài chính vi mô lớn nhất Việt Nam và là một trong những ngân hàng cung cấp tài chính vi mô lớn nhất Châu Á, là một trong số ít các mô hình thành công và bền vững trên thế giới. Hành trình phát triển của Ngân hàng Chính sách xã hội mang lại những kinh nghiệm và bài học quý giá cho Chính phủ các nước đang phát triển khác”.

Ba là, Ngân hàng Chính sách xã hội đã tập trung huy động được nguồn vốn lớn, đa dạng, không ngừng tăng trưởng, năm sau cao hơn năm trước, tạo nguồn lực lớn đề từng bước mở rộng đối tượng, nâng mức cho vay, đáp ứng kịp thời và ngày càng tốt hơn nhu cầu vay vốn của người nghèo và các đối tượng chính sách khác.

Trong 10 năm qua, đã huy động tăng thêm 238.338 tỷ đồng (tăng gấp 2,8 lần so với trước khi thực hiện Chỉ thị), đưa tổng nguồn tín dụng chính sách xã hội đến nay đạt 373.010 tỷ đồng, với tốc độ tăng trưởng bình quân hằng năm đạt 10,8%. Điểm nổi bật, đáng biểu dương là 100% địa phương cấp tỉnh, cấp huyện trong cả nước đã quan tâm cân đối, bố trí ngân sách ủy thác qua Ngân hàng Chính sách xã hội để bổ sung nguồn vốn cho vay đến nay đạt 47.350 tỷ đồng, tăng 43.542 tỷ đồng (gấp 12,4 lần) so với trước khi thực hiện Chỉ thị. 

Bốn là, Ngân hàng Chính sách xã hội đã thực hiện tốt chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong việc rà soát, nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung hoàn thiện chính sách pháp luật nhằm huy động, quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn lực tín dụng chính sách xã hội. 

Trong 10 năm qua, nhiều chính sách đã được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành như: chính sách cho vay hộ mới thoát nghèo; cho vay ưu đãi để mua, thuê mua nhà ở xã hội; cho vay phát triển KTXH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; cho vay người chấp hành xong án phạt tù; chính sách cho vay trả lương hỗ trợ doanh nghiệp, người lao động gặp khó khăn do đại dịch…

Năm là, Ngân hàng Chính sách xã hội đã phối hợp chặt chẽ với chính quyền các địa phương, các tổ chức chính trị - xã hội triển khai nhanh chóng, kịp thời, hiệu quả các chương trình tín dụng với quy mô không ngừng tăng lên.

Tổng dư nợ các chương trình tín dụng đến nay đạt 350.822 tỷ đồng, tăng 221.365 tỷ đồng (tăng gần 171%) so với cuối năm 2014, với hơn 6,8 triệu hộ nghèo và các đối tượng chính sách đang còn dư nợ, tốc độ tăng trưởng bình quân hằng năm đạt 10,5%. 

Nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội đã tiếp tục được triển khai rộng rãi đến 100% xã, phường, thị trấn trong cả nước; giúp trên 21 triệu lượt hộ nghèo và đối tượng chính sách khác được vay vốn với doanh số cho vay đạt 733.152 tỷ đồng, trong đó, đã tập trung ưu tiên cho vay vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn...

Nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội đã góp phần quan trọng thực hiện thành công mục tiêu giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững, giảm nghèo từ 14,2%, năm 2011 xuống 2,93% cuối năm 2023 (theo chuẩn nghèo đa chiều).

Sáu là, Ngân hàng Chính sách xã hội đã chú trọng làm tốt công tác kiểm tra, giám sát, thiết lập kỷ cương, kỷ luật trong điều hành, tuân thủ quy định trong quản lý, sử dụng nguồn lực của Nhà nước trong triển khai tín dụng chính sách xã hội. Phát huy được vai trò giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, đặc biệt là vai trò kiểm tra, giám sát toàn dân theo phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. 

Đồng thời, đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, cải cách thủ tục giải quyết công việc; thiết lập và tổ chức thực hiện 10.455 điểm giao dịch xã với phương thức “giao dịch tại nhà, giải ngân, thu nợ tại xã”, một đặc trưng riêng có, một thế mạnh mà không tổ chức tín dụng, tổ chức tài chính vi mô nào có được. Bên cạnh đó, đã quan tâm đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới.

Thay mặt Chính phủ, tôi ghi nhận, biểu dương và đánh giá cao sự chủ động, tích cực của các bộ, ngành trung ương, chính quyền địa phương các cấp, đặc biệt là sự đóng góp quan trọng của Ngân hàng Chính sách xã hội trong tham mưu, tổ chức thực hiện Chỉ thị 40, Kết luận 06 của Ban Bí thư và Kế hoạch triển khai Chỉ thị, Kết luận của Ban Bí thư do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành. 

5. Bên cạnh những kết quả đạt được như trên, việc thực hiện Chỉ thị 40, Kết luận 06 của Ban Bí thư còn một số tồn tại, hạn chế, nhất là: 

- Cơ cấu nguồn vốn chưa thực sự hợp lý và đảm bảo tính bền vững (nguồn vốn tín dụng chính sách chủ yếu sử dụng cho vay trung, dài hạn (dư nợ trung, dài hạn chiếm 99,4%), trong đó nguồn vốn dài hạn trên 05 năm chỉ chiếm 41,8%; nguồn vốn do Ngân sách Nhà nước cấp chiếm tỷ trọng thấp (12%), chưa thực sự phù hợp với định hướng, mục tiêu Chiến lược phát triển Ngân hàng Chính sách xã hội đến năm 2030). 

- Nguồn vốn ủy thác tại một số tỉnh còn hạn chế, chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh phát triển KTXH tại địa phương. 

- Chính sách tín dụng với mục tiêu giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững đã tạo điều kiện cho nhiều nhóm đối tượng được thụ hưởng chính sách tín dụng ưu đãi của Nhà nước nhưng chưa triệt để. 

- Một số chính sách tín dụng, mặc dù có điều chỉnh nâng mức cho vay nhưng việc triển khai còn chậm (chương trình tín dụng cấp nước sạch vệ sinh môi trường nông thôn, cho vay đối với vùng khó khăn...).

6. Qua thực tiễn triển khai Chỉ thị 40, Kết luận 06 của Ban Bí thư trong thời gian qua, chúng ta rút ra 06 bài học kinh nghiệm sau: 

Thứ nhất, có chủ trương, đường lối đúng đắn của Đảng, sự chỉ đạo quyết liệt, sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị là nhân tố quan trọng và quyết định thực hiện thắng lợi của Chỉ thị số 40-CT/TW và Kết luận 06.

Thứ hai, thực tế cho thấy địa phương nào cấp ủy tập trung lãnh đạo, chỉ đạo các ngành phối hợp chặt chẽ trong triển khai thực hiện, có kế hoạch cụ thể, thực hiện tốt công tác kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết thì việc thực hiện Chỉ thị, Kết luận của Ban Bí thư nơi đó đạt hiệu quả cao. 

Thứ ba, Đảng lãnh đạo - Chính quyền quản lý, điều hành – Ngân hàng Chính sách xã hội tham mưu – Mặt trận tổ quốc giám sát - các tổ chức CT-XH phối hợp, đóng vai trò quan trọng trong thực hiện tín dụng chính sách xã hội.

Thứ tư, tận tâm, trách nhiệm, sâu sát, gần dân, sát dân, đồng hành cùng người dân, lắng nghe tâm tư nguyện vọng của người nghèo và các đối tượng chính sách khá, thực hiện công khai, minh bạch và có sự giám sát của chính quyền cơ sở, của người dân, tiết giảm chi phí cho người dân, đưa tín dụng chính sách xã hội gần dân, củng cố niềm tin của nhân dân với Đảng, Nhà nước.

Thứ năm, công tác thông tin, tuyên truyền về chính sách phải được tiến hành thường xuyên, liên tục, kịp thời và đầy đủ tới các cấp, các ngành, các tầng lớp nhân dân để biết, kiểm tra, giám sát từ cơ sở.

Thứ sáu, định kỳ thường xuyên tiến hành sơ kết, đánh giá, rút kinh nghiệm quá trình tổ chức thực hiện Chỉ thị, Kết luận của Đảng để đề ra những mục tiêu, kế hoạch, lộ trình, giải pháp thực hiện có hiệu quả cho những năm tiếp theo kịp thời.

7. Thời gian tới, tình hình quốc tế, khu vực còn tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường. Ở trong nước, chúng ta đang đối mặt với không ít khó khăn, thách thức đối với phát triển kinh tế và thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, bảo đảm phúc lợi xã hội và đời sống của Nhân dân, đặc biệt là người nghèo và các đối tượng chính sách. 

Vì vậy, cần tiếp tục xác định tín dụng chính sách xã hội là giải pháp quan trọng nhằm thực hiện các chủ trương, chính sách, mục tiêu, nhiệm vụ của Đảng, Nhà nước về tăng trưởng kinh tế đi đôi với thực hiện công bằng xã hội, thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia cũng như phát triển KTXH của đất nước.

Trên cơ sở kết quả tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị 40-CT/TW tại các tỉnh, thành phố và tại Hội nghị này, Tôi nhấn mạnh 06 định hướng sau đây:

Một là, cần tiếp tục quán triệt sâu sắc, thực hiện hiệu quả hơn nữa các chủ trương, quan điểm của Đảng về: (i) Chính sách xã hội theo Nghị quyết số 42-NQ/TW ngày 24/11/2023 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng chính sách xã hội, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc trong giai đoạn mới; (ii) Tín dụng chính sách xã hội theo Chỉ thị 40-CT/TW ngày 22/11/2024 và Kết luận 06-KL/TW ngày 10/6/2021 của Ban Bí thư và Chiến lược phát triển Ngân hàng Chính sách xã hội đến năm 2030 theo Quyết định 05/QĐ-TTg ngày 04/01/2023 của Thủ tướng Chính phủ.

Hai là, thực tiễn đã chứng minh mô hình tổ chức, phương thức quản lý tín dụng mà Ngân hàng Chính sách xã hội triển khai trong hơn 20 năm qua là phù hợp với thể chế chính trị và điều kiện của Việt Nam. 

Vì vậy, cần sớm hoàn thiện Nghị định về tổ chức và hoạt động của Ngân hàng Chính sách xã hội nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Ngân hàng Chính sách xã hội. Thực hiện hiệu quả công tác điều hành. Nâng cao chất lượng hoạt động ủy thác/ủy nhiệm giữa Ngân hàng Chính sách xã hội và các tổ chức chính trị - xã hội, Ban quản lý Tổ Tiết kiệm và vay vốn; nâng cao chất lượng, đảm bảo an toàn tại các Điểm giao dịch xã. Đồng thời, tăng cường vai trò, trách nhiệm của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã trong thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với tín dụng chính sách xã hội tại cơ sở.

Ba là, các bộ, ngành trung ương tiếp tục rà soát, hoàn thiện các quy định, nhằm tập trung nguồn lực, cải thiện cơ cấu nguồn vốn cho Ngân hàng Chính sách xã hội theo hướng ổn định, bền vững; chủ động báo cáo, tham mưu Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cân đối, cấp đủ vốn điều lệ, cấp bù lãi suất, phí quản lý và vốn thực hiện chính sách tín dụng mới được ban hành, đảm bảo nguồn vốn hoạt động được bố trí trong kế hoạch đầu tư công trung hạn và hằng năm cho Ngân hàng Chính sách xã hội.

Báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, cho phép tăng hạn mức phát hành trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh; tạo điều kiện để Ngân hàng Chính sách xã hội được tiếp nhận nguồn vốn ODA và mở rộng các hình thức huy động vốn… nhằm tăng cường nguồn lực để thực hiện mục tiêu mở rộng đối tượng, nâng mức cho vay các chương trình tín dụng, phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia trong giai đoạn tới. 

Hoàn thiện, khuôn khổ pháp lý, cơ chế, chính sách các quy định liên quan tới tổ chức, hoạt động tín dụng chính sách xã hội của Ngân hàng Chính sách xã hội. Nghiên cứu, bổ sung chính sách hỗ trợ tín dụng phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh đối với hộ có mức sống trung bình làm nông, lâm, ngư, diêm nghiệp. Bên cạnh đó, cần tiếp tục rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách về tín dụng, tài chính, lao động, tiền lương.....nhằm tạo điều kiện cho Ngân hàng Chính sách xã hội phát triển thành tổ chức có khả năng tự chủ, phát triển ổn định, lâu dài, bền vững, đủ năng lực để thực hiện ngày một hiệu quả hơn tín dụng chính sách xã hội.

Bốn là, các địa phương cần tiếp tục quan tâm, cân đối, ưu tiên bố trí ngân sách địa phương ủy thác sang Ngân hàng Chính sách xã hội, nhất là nguồn vốn cho vay giải quyết việc làm, nguồn vốn cho vay nhà ở xã hội… Đặc biệt, với tinh thần “trung ương và địa phương cùng làm”, cần quán triệt và tổ chức thực hiện hiệu quả Chỉ thị số 34-CT/TW ngày 24/5/2024 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phát triển nhà ở xã hội trong tình hình mới. 

Giao Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với Bộ KHĐT, Bộ tài chính, Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu, xây dựng gói 30.000 tỷ đồng (cho vay mua, thuê mua, xây dựng hoặc cải tạo sửa chữa nhà ở để thực hiện chính sách xã hội) giao cho Ngân hàng Chính sách xã hội thực hiện, trong đó 15.000 tỷ từ nguồn phát hành trái phiếu Chính phủ và 15.000 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách địa phương ủy thác.

Năm là, Ngân hàng Chính sách xã hội tập trung ưu tiên nguồn vốn cho đồng bào dân tộc thiểu số miền núi, vùng đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo. Đồng thời, làm tốt công tác kiểm tra, giám sát, nâng cao năng lực dự báo, phân tích; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, hiện đại hóa ngân hàng; nâng cao năng lực chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp; xây dựng đội ngũ cán bộ có uy tín, phong cách làm việc tiên tiến, hiện đại, tận tâm, tận tụy phục vụ người dân. 

Sáu là, đề nghị Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp và các tổ chức chính trị - xã hội tiếp tục thực hiện tốt công tác tuyên truyền, giám sát, phản biện xã hội đối với việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về giảm nghèo, bảo đảm an sinh xã hội cũng như đối với hoạt động tín dụng chính sách xã hội. 

Cuối cùng, với phương châm hành động “Thấu hiểu lòng dân, tận tâm phục vụ”, tôi tin tưởng rằng Ngân hàng Chính sách xã hội sẽ phát huy truyền thống, kết quả đạt được, kinh nghiệm trong triển khai thực hiện, khắc phục những hạn chế, tồn tại, nỗ lực hơn nữa, thực hiện tốt hơn nữa, năm sau tốt hơn năm trước những nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó, khẳng định được sứ mệnh và trách nhiệm xã hội to lớn của mình. Một lần nữa, thay mặt Chính phủ, tôi gửi tới các đồng chí, các quý vị đại biểu và toàn thể cán bộ, người lao động của Ngân hàng Chính sách xã hội lời chúc sức khỏe, hạnh phúc và thành công!

Trân trọng cảm ơn!