Chuyển đối số là cơ hội lớn cho thanh niên

(LĐ online) - Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (CMCN 4.0) và chuyển đổi số (CĐS) đã và đang mang lại nhiều sự thay đổi cơ bản về kinh tế, xã hội trên toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Với vai trò là lực lượng xã hội to lớn của hiện tại và chủ thể sáng tạo của tương lai, thanh niên cần coi đây là cơ hội lớn để tham gia tích cực vào công cuộc CĐS, ứng dụng công nghệ số nhằm kiến tạo ra một môi trường sống và làm việc mới, góp phần xây dựng một tương lai tốt đẹp cho bản thân, gia đình và xã hội.
CHUYỂN ĐỔI SỐ - XU HƯỚNG TOÀN CẦU HÓA
CĐS là khái niệm ra đời trong thời đại internet bùng nổ, là một chặng đường với sự đột phá của các công nghệ số dẫn đến sự thông minh hóa mọi mặt của xã hội. Vì vậy, CĐS đang là một xu thế về công nghệ trên toàn cầu, có tác động rất lớn đến các lĩnh vực kinh tế - chính trị - xã hội của các nước trên thế giới; nếu biết tận dụng tốt sẽ là chìa khóa mở ra cơ hội để thu hẹp khoảng cách giữa các nước, các khu vực. Đặc biệt, CĐS sẽ mang lại nhiều lợi ích cho Chính phủ, doanh nghiệp và cuộc sống của người tiêu dùng.
Đối với Chính phủ, CĐS làm thay đổi nghiệp vụ, mô hình và phương thức hoạt động của bộ máy nhà nước; thay đổi trải nghiệm người sử dụng các dịch vụ công do Nhà nước cung cấp; thay đổi nhận thức của những nhà lãnh đạo, quản lý trong việc quyết định hướng đi và sự thành công của quốc gia và tổ chức… Đối với doanh nghiệp, CĐS làm giảm chi phí vận hành, tăng tốc độ ra thị trường, tăng cường vị trí cạnh tranh trên thị trường, thúc đẩy tăng trưởng doanh thu, tăng năng suất của nhân viên, mở rộng khả năng thu hút và giữ chân khách hàng…; từ đó, tăng hiệu quả, nâng cao tính cạnh tranh của doanh nghiệp. Đối với người tiêu dùng, CĐS tạo ra rất nhiều dịch vụ mới ngày càng tiện ích, nhanh chóng cho người tiêu dùng; các giao dịch như: ngân hàng, mua sắm,…hoàn toàn có thể thực hiện qua mạng mà không cần phải đến tận nơi. Chính vì tiện ích to lớn của CĐS nên Chính phủ các nước trên thế giới đã sớm nhận thức và đầu tư thích đáng cho lĩnh vực có tính đột phá này, Việt Nam cũng là một trong số đó.
Trước xu hướng của CĐS, Đảng, Nhà nước ta rất coi trọng và xem CĐS là một trong những nhiệm vụ trọng tâm và coi đây là phương thức mới có tính đột phá để rút ngắn quá trình CNH, HĐH đất nước. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đề cập tới việc CĐS, kinh tế số, xã hội số trong các quan điểm, mục tiêu phát triển và đột phá chiến lược. Nghị quyết số 52-NQ/TW của Bộ Chính trị đã nhấn mạnh yêu cầu cấp bách đẩy nhanh quá trình CĐS. Chương trình CĐS quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 của Chính phủ triển khai theo hướng CĐS một cách toàn diện với sự tham gia của người dân, cộng đồng doanh nghiệp và cơ quan hành chính nhà nước.  
Không chỉ dừng lại ở chủ trương, mà thực tế thời gian qua, việc CĐS quốc gia của Việt Nam đã đạt được các kết quả tích cực: Nhận thức và hành động về CĐS có nhiều chuyển biến; việc xây dựng chiến lược, hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách được quan tâm chỉ đạo; hạ tầng số được tăng cường đầu tư, nhiều nền tảng số tiếp tục được phát triển; cơ sở dữ liệu tạo nền tảng cho Chính phủ số và công tác truyền thông được thúc đẩy; dịch vụ công trực tuyến triển khai ngày càng sâu rộng, hiệu quả; An ninh, an toàn thông tin tiếp tục được chú trọng; nguồn lực tài chính và nhân lực được tăng cường; tỉ trọng đóng góp của kinh tế số vào GDP ngày càng tăng; nhiều doanh nghiệp, các lĩnh vực như ngân hàng, giáo dục, truyền thông,… đã áp dụng CĐS. Việt Nam đã và đang từng bước áp dụng vào công tác quản lý và xây dựng Chính phủ điện tử với các chính sách - pháp luật đang được sửa đổi nhằm có hệ thống pháp lý phù hợp với xu hướng CĐS.
Tuy nhiên, CĐS là một quá trình, không chỉ có cơ hội và thuận lợi mà cũng đặt ra không ít khó thăn, thách thức, buộc các Chính phủ, doanh nghiệp và người tiêu dùng phải thay đổi cách tư duy, cách làm so với truyền thống; đồng thời cũng phải nhanh chóng nâng cấp hệ thống số hóa giúp công cuộc CĐS hoàn thiện nhằm đáp ứng xu hướng hiện nay.
CHUYỂN ĐỔI SỐ LÀ CƠ HỘI LỚN CHO THANH NIÊN
Trong cuộc CMCN 4.0 và CĐS, với tư cách vừa là chủ thể vừa là đối tượng chính thụ hưởng, thanh niên Việt Nam cần nhận thức CĐS vừa là cơ hội nhưng cũng là thách thức và thanh niên chính là chìa khóa để mở ra cánh cửa bước vào quá trình CĐS của quốc gia, dân tộc. Sở dĩ thanh niên được đánh giá là lực lượng nòng cốt, đi đầu trong việc ứng dụng công nghệ thông tin nói chung và CĐS nói riêng là bởi: (i) Nhóm tuổi thanh niên có khả năng tiếp cận các công nghệ mới, các thông tin mới trên mạng internet và sử dụng internet nhiều hơn so với các nhóm tuổi khác (độ tuổi từ 20-24 tuổi, chiếm hơn ¼ dân số); (ii) Một bộ phận thanh niên có năng lực, phẩm chất, chuyên môn, nghề nghiệp, ngoại ngữ; những tài năng trẻ xuất hiện ngày càng nhiều hơn nhất là trong những ngành khoa học, công nghệ,… là yếu tố quan trọng giúp họ đáp ứng tốt nhu cầu của thị trường lao động trong CĐS; (iii) Lớp trẻ hiện nay năng động, chủ động, tích cực trong việc chuẩn bị hành trang cho tương lai của bản thân mình và của đất nước, dân tộc; có xu hướng thử nghiệm nhiều khả năng, nhiều lựa chọn, ngay cả khi họ còn chưa được chuẩn bị đủ tốt cho những thử nghiệm đó,...
Thấy rõ CĐS là cơ hội lớn đối với thanh niên, Đại hội toàn quốc Đoàn TNCS Hồ Chí Minh lần thứ XII đã xác định “Nâng cao năng lực số nhằm hỗ trợ thanh, thiếu niên có nhận thức, thái độ đúng đắn về CĐS; trang bị kiến thức, kỹ năng phục vụ giao tiếp xã hội, học tập, nghiên cứu, giải trí, làm việc, khởi nghiệp sáng tạo,... trong bối cảnh CĐS mạnh mẽ; góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trẻ trong tương lai, tăng năng suất lao động và năng lực cạnh tranh quốc gia”, là một trong ba nhiệm vụ đột phá. Và Năm 2023, Tháng Thanh niên đầu tiên của nhiệm kỳ Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XII, Trung ương Đoàn đã lấy chủ đề “Tuổi trẻ tiên phong CĐS” nhằm thể hiện quyết tâm của tuổi trẻ cả nước trong việc tạo ra những giá trị mới, những đóng góp cụ thể trong “Năm CĐS các hoạt động của Đoàn” và chủ đề “Năm dữ liệu số” của Chính phủ.
Để giúp thanh niên tranh thủ được cơ hội, tự tin tham gia có hiệu quả quá trình CĐS, có rất nhiều công việc cần làm nhưng trước hết Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cần phải xác định trong CĐS quốc gia, người trẻ chứ không ai khác phải đảm nhận sứ mệnh đi đầu, là nòng cốt và đóng vai trò tổ chức cho đông đảo thanh niên thực hiện sứ mệnh quan trọng này. Theo đó, tổ chức đoàn thanh niên cần phải: (i) Xem việc nâng cao nhận thức về CĐS; nâng cao năng lực số cho đoàn viên, thanh niên phải là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu và là giải pháp bao trùm, xuyên suốt trong công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu niên giai đoạn 2022 - 2030. (ii) Là hạt nhân chính trị quan trọng trong việc tập hợp, đoàn kết, xây dựng thế hệ thanh niên Việt Nam phát triển toàn diện; cổ vũ thanh niên thi đua học tập, khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo trên nền tảng khoa học và công nghệ nhằm góp phần tạo nên những thành tựu mới to lớn và có ý nghĩa cho đất nước. (iii) Giúp thanh niên, học sinh nhanh chóng khắc phục mặt hạn chế về phương pháp tự học, tự nghiên cứu, khả năng thực hành, kỹ năng nghề nghiệp, trình độ ngoại ngữ, năng lực công nghệ thông tin; tính kỷ luật lao động, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng tham gia lao động quốc tế; những sai phạm về đạo đức, lối sống, tiêu cực và tệ nạn xã hội, có thể bị lợi dụng, kích động lôi kéo vào các hành vi gây rối, vi phạm pháp luật... (iv) Tích cực, chủ động tham mưu cấp ủy Đảng, chính quyền và phối hợp với các ngành, các lực lượng xã hội huy động mọi nguồn lực để chăm lo, hỗ trợ, phát triển thanh niên đáp ứng yêu cầu CĐS, kinh tế số, xã hội số....
Về phần mình, bản thân thanh niên phải không ngừng học tập, nghiên cứu, tìm hiểu và nâng cao nhận thức về CĐS; luôn thể hiện được vai trò tiên phong, tính xung kích trong công tác thực thi CĐS; chủ động, tích cực tham gia trong mọi phong trào, chương trình CĐS do Đoàn phát động; thường xuyên truyền thông, lan tỏa đến mọi người xung quanh về hiệu quả, tiện ích khi tham gia CĐS. Đồng thời chú trọng vận dụng vốn kiến thức và năng lực bản thân, không ngừng phát huy tính sáng tạo và phát triển các giải pháp, ý tưởng nâng cao hiệu quả CĐS tại nơi làm việc,… Nên nhớ, trong bối cảnh công nghệ mới thay đổi một cách nhanh chóng, tuổi trẻ ngoài việc không ngừng học tập, rèn luyện nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, nhất là về công nghệ thông tin, ngoại ngữ, còn phải liên tục cập nhật, trang bị kiến thức và hiểu biết về cách thức vận hành, luật lệ của nền kinh tế số, sở hữu trí tuệ, để bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của mình và tránh việc vô ý vi phạm pháp luật do thiếu kiến thức. Ngoài ra, còn phải mở rộng tầm hiểu biết về tình hình thế giới để có tư duy, hành động theo kịp với xu thế phát triển chung của thời đại.  
Trong bối cảnh đầy biến động và đa chiều của môi trường số, nền kinh tế số, thanh niên cần nâng cao bản lĩnh chính trị, tự trang bị đầy đủ kiến thức để miễn nhiệm trước các luồng thông tin độc hại, không rõ nguồn gốc; tuyệt đối không bị lôi kéo, dụ dỗ dẫn đến sai phạm về đạo đức, tiêu cực và tệ nạn xã hội, hoặc bị lợi dụng, kích động tham gia vào các hành vi gây rối, vi phạm pháp luật. Đặc biệt, cần cảnh giác trước chiêu trò của các thế lực thù địch, lợi dụng các vấn đề kinh tế, xã hội trong nước để kích động, lôi kéo thanh niên tiến hành các hoạt động chống phá, nhằm âm mưu “diễn biến hòa bình”, “tự diễn biến” và “tự chuyển hóa” trong nội bộ,…
Thấm nhuần sâu sắc lời Bác dạy “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy, nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên”, hơn bao giờ hết, thanh niên phải là những người xung phong đi đầu trong thực hiện CĐS quốc gia, phát triển kinh tế số trên nền tảng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, nhằm tạo ra sự đột phá phát triển đất nước nhanh, bền vững, sớm sánh vai với các cường quốc năm châu.