Các hành vi nợ, trốn đóng và gian lận về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp ngày càng gia tăng và diễn biến phức tạp.
Các hành vi nợ, trốn đóng và gian lận về bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) ngày càng gia tăng và diễn biến phức tạp. Vì vậy, vừa có Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP ngày 15/8/2019 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao hướng dẫn áp dụng Điều 214 về tội gian lận BHXH, BHTN; Điều 215 về tội gian lận BHYT; Điều 216 về tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN của Bộ luật Hình sự.
 |
| Lãnh đạo Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh báo cáo tình hình 3 năm thực thi pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN trên địa bàn tỉnh với đoàn kiểm tra Trung ương |
“Cây gậy thần” từ Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP
Đến cuối tháng 7/2019, tính trên cả nước, số nợ của ba loại hình bảo hiểm này hơn 6.000 tỷ đồng với trên 55.000 đơn vị nợ đọng, tác động đến quyền lợi của hàng trăm ngàn người lao động.
Toàn quốc hiện có trên 30% lực lượng lao động tham gia BHXH, BHTN và gần 90% dân số tham gia BHYT. Hàng năm, cơ quan BHXH giải quyết chi trả chế độ BHXH cho trên chục triệu người hưởng và trên 170 triệu lượt người hưởng chế độ BHYT.
Tuy nhiên, trong thực hiện các chính sách bảo hiểm của Nhà nước đang gặp khó khăn, thách thức về tình trạng trốn đóng, nợ đóng BHXH, BHYT, BHTN có xu hướng diễn biến ngày càng phức tạp hơn. Vì vậy, Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao vừa ban hành Nghị quyết hướng dẫn các điều luật liên quan đến tội trốn đóng, nợ đóng BHXH, BHYT, BHTN tại các Điều 214, 215, 216 của Bộ luật Hình sự là hết sức cần thiết, tháo gỡ nhiều vướng mắc trong quá trình xử lý hình sự các hành vi vi phạm trong lĩnh vực này.
Bộ luật Hình sự năm 2015 đã bổ sung 3 tội danh là tội gian lận BHXH, BHTN; tội gian lận BHYT; tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động. Điều này đã tạo ra cơ sở pháp lý cho việc xử lý trách nhiệm hình sự các hành vi vi phạm, phần nào đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn và công tác đấu tranh phòng chống tội phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN. Tuy nhiên, Bộ luật Hình sự vẫn còn nhiều quy định mang tính định tính, chung chung và có cách hiểu khác nhau cần có sự hướng dẫn để bảo đảm áp dụng thống nhất.
Trước thực tế đó, Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP ngày 15/8/2019 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao hướng dẫn áp dụng Điều 214 về tội gian lận BHXH, BHTN; Điều 215 về tội gian lận BHYT; Điều 216 về tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN của Bộ luật Hình sự. Nghị quyết này gồm có 8 điều, trong đó giải thích một số thuật ngữ trong các Điều 214, 215, 216 của Bộ luật Hình sự như: lập hồ sơ giả; lập hồ sơ bệnh án khống; kê đơn thuốc khống; kê tăng số lượng hoặc thêm loại thuốc, vật tư y tế, dịch vụ kỹ thuật, chi phí giường bệnh; giả mạo hồ sơ, thẻ BHYT; thẻ BHYT được cấp khống; thẻ BHYT giả; thẻ đã bị thu hồi, bị sửa chữa; trốn đóng BHXH; gian dối để không đóng; không đóng đầy đủ tiền BHXH, BHYT, BHTN… Nghị quyết cũng hướng dẫn một số tình tiết quy định khung hình phạt; truy cứu trách nhiệm hình sự trong một số trường hợp cụ thể; xử lý hành vi trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động thực hiện trước ngày 1/1/2018; xác định tư cách tố tụng của cơ quan BHXH…
Triển khai các giải pháp mạnh mẽ xử lý nợ đọng bảo hiểm
Trên toàn tỉnh, số người tham gia BHXH, BHYT tính đến tháng 6/2019 tăng 33% so với năm 2015. Cụ thể: tham gia BHXH là 87.634 người (bắt buộc là 84.711 người, tự nguyện là 2.923 người), chiếm 11,53% lực lượng lao động trong độ tuổi đang làm việc; tham gia BHTN là 73.452 người, chiếm 9,67% lực lượng lao động trong độ tuổi đang làm việc. Tỉ lệ bao phủ BHYT đến tháng 6/2019 đạt gần 83% dân số của tỉnh.
Số tiền nợ BHXH, BHYT, BHTN tại thời điểm cuối năm 2018 chiếm 2,19% trên số tiền phải thu theo kế hoạch. Đến tháng 5/2019, toàn tỉnh còn 606 đơn vị nợ BHXH, BHYT, BHTN từ 3 tháng trở lên với tổng số tiền 45,06 tỷ đồng. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh còn 1.747 doanh nghiệp chưa tham gia BHXH, BHYT.
Trong vòng 3 năm qua, BHXH tỉnh đã tổ chức thanh tra, kiểm tra và phối hợp thanh tra và kiểm tra 1.018 đơn vị sử dụng lao động; đại lý thu, chi; cơ sở khám chữa bệnh và kiểm tra nội bộ các đơn vị trực thuộc. Sở Lao động -Thương binh và Xã hội đã tổ chức thanh tra, kiểm tra và phối hợp thanh tra và kiểm tra về chấp hành pháp luật lao động, BHXH trên 250 doanh nghiệp. Qua kết quả thanh tra, kiểm tra, đã yêu cầu đóng BHXH, BHYT, BHTN cho 1.505 lao động; thu nợ BHXH, BHYT, BHTN 45 tỷ đồng; ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực BHXH, BHYT đối với 4 doanh nghiệp với tổng số tiền phạt 605,9 triệu đồng.
Vụ điển hình, trong tháng 6/2019, UBND tỉnh đã quyết định xử phạt hành chính 122,3 triệu đồng đối với Công ty CP Hiệp Phú (địa chỉ tại Cụm công nghiệp Gia Hiệp - xã Gia Hiệp (huyện Di Linh) về hành vi chậm đóng bảo hiểm cho người lao động. Cụ thể, công ty chậm đóng BHXH bắt buộc, BHTN (bị phạt 102,3 triệu đồng) và không lập hồ sơ tham gia BHXH bắt buộc, BHTN cho 8 lao động (phạt 20 triệu đồng). Ngoài ra, quyết định xử phạt buộc doanh nghiệp vi phạm truy nộp số tiền BHXH bắt buộc, BHTN chưa đóng, chậm đóng là 379 triệu đồng. Đồng thời, buộc đơn vị này đóng số tiền lãi của số tiền BHXH bắt buộc, BHTN chưa đóng, chậm đóng là 68,9 triệu đồng. Tổng số tiền đơn vị này bị xử phạt và truy thu là 570,2 triệu đồng và phải thực hiện việc lập hồ sơ tham gia BHXH bắt buộc cho 8 lao động theo quy định.
Song song với các giải pháp tuyên truyền phổ biến pháp luật, phát triển đối tượng, BHXH tỉnh cũng sẽ triển khai các giải pháp xử lý nợ đọng như: Tăng cường công tác thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH. Theo đó, kế hoạch năm 2019 sẽ thanh tra, kiểm tra 192 đơn vị sử dụng lao động (SDLĐ). Trong đó: thanh tra chuyên ngành 127 đơn vị SDLĐ, kiểm tra 10 đơn vị SDLĐ, liên ngành là 55 đơn vị SDLĐ.
Đồng thời, phối hợp với cơ quan thuế cùng cấp, tổ chức kiểm tra các doanh nghiệp có dấu hiệu vi phạm về đóng BHXH, BHYT trên địa bàn. Phối hợp chặt chẽ với Phòng Cảnh sát kinh tế và An ninh kinh tế để tổ chức thanh tra, kiểm tra, đôn đốc giảm nợ và hoàn thiện hồ sơ để tiến hành xử lý hình sự đối với các doanh nghiệp cố tình trốn đóng, nợ đóng BHXH kéo dài. Tiếp tục đẩy mạnh hoạt động của Tổ công tác liên ngành để tiến hành đôn đốc việc chấp hành pháp luật BHXH tại các doanh nghiệp nợ BHXH, BHYT, BHTN. Tổ công tác liên ngành năm 2018 đã đôn đốc, nhắc nhở 22/23 doanh nghiệp thực hiện nộp BHXH, BHYT, BHTN với số tiền hơn 4,8 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 74% tổng số nợ do Tổ công tác liên ngành tổ chức đôn đốc. Bên cạnh đó, thực hiện việc công bố danh sách các đơn vị nợ đọng bảo hiểm nhiều, kéo dài trên các phương tiện thông tin đại chúng. Cơ quan BHXH hàng quý, gửi thông báo danh sách các doanh nghiệp nợ bảo hiểm lớn, thời gian kéo dài từ 3 tháng trở lên tới Chủ tịch UBND tỉnh để phối hợp chỉ đạo công tác thu nợ. Đồng thời, chỉ đạo cán bộ chuyên quản thu tăng cường đến đơn vị đối chiếu lao động, quỹ tiền lương, thực hiện quản lý nợ tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN theo quy định tại Quyết định 595/QĐ-BHXH. Chuyên quản thu đối chiếu tại đơn vị sử dụng lao động; gắn công tác đôn đốc, đối chiếu thu với phát triển đối tượng.
Rà soát các nguồn nợ BHXH, BHYT, BHTN; tổng hợp số nợ của ngân sách địa phương hỗ trợ đóng BHYT các đối tượng HSSV, cận nghèo, các đối tượng thuộc Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện, thành phố quản lý (bảo trợ xã hội, cựu chiến binh, người có công...) để phối hợp với Phòng Tài chính cấp huyện cấp tạm ứng kinh phí đóng, hỗ trợ đóng BHYT cho các nhóm đối tượng được ngân sách Nhà nước đóng và hỗ trợ đóng BHYT. Chủ động báo cáo HĐND, UBND huyện, thành phố về kinh phí còn thiếu của phần ngân sách nhà nước đóng và hỗ trợ đóng BHYT.
AN NHIÊN
