Phát huy năng lực cảm thụ môn Ngữ văn cho học sinh

Nặng thuyết giảng, đọc chép và yêu cầu thuộc lòng văn mẫu là tình trạng dạy học cần kiên quyết loại bỏ. Nhất là năm học 2022-2023, Chương trình Giáo dục phổ thông (GDPT) 2018 tiếp tục áp dụng đến 6 lớp ở trung học và tiểu học. 

 

Học sinh lớp 10 năm học 2022-2023 sẽ học chương trình giáo dục mới

 

Chương trình GDPT 2018 là một trong những khâu quan trọng nhất của đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo theo tinh thần Nghị quyết 29 của Trung ương. Đây là lần tiến hành đổi mới rất sâu sắc, toàn diện, chuyển đổi về cả cách tiếp cận, định hướng và triết lý. Những gì đang thực hiện chưa có tiền lệ, đặc biệt liên quan đến xã hội hóa, có nhiều bộ sách giáo khoa, thay đổi tính chất của sách giáo khoa trong thực hiện chương trình... như Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh.

 

• MÔN NGỮ VĂN - TỪ đỔI MỚI CÁCH DẠY, CÁCH HỌC ĐẾN CÁCH ĐÁNH GIÁ 

 

Yêu cầu này được Bộ GDĐT cuối tháng 7 vừa qua đã hướng dẫn. Mục tiêu là tăng cường hơn nữa việc phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong quá trình học tập; dành nhiều thời gian cho các hoạt động thực hành, vận dụng, trình bày, thảo luận để rèn luyện kĩ năng đọc, viết, nói, nghe và cảm thụ thẩm mĩ theo yêu cầu, mức độ với từng lớp học, cấp học. Giáo viên giao nhiệm vụ học tập rõ ràng, phù hợp với khả năng của học sinh; nêu cụ thể các yêu cầu về sản phẩm mà học sinh phải hoàn thành; chú trọng kiểm tra, đánh giá, hỗ trợ, động viên học sinh. Mặt khác, xây dựng kế hoạch bài dạy, tổ chức dạy học theo hướng tăng cường rèn luyện cho học sinh phương pháp đọc, viết, nói và nghe; thực hành, trải nghiệm tiếp nhận và vận dụng kiến thức tiếng Việt, văn học thông qua các hoạt động trong và ngoài lớp học. 

 

Cần xác định rõ mục đích dạy học là giúp học sinh biết cách đọc và tự đọc hiểu được văn bản; thông qua đó hình thành phẩm chất, nhân cách học sinh. Coi ngữ liệu là phương tiện và việc tìm hiểu ngữ liệu là cách thức để hình thành, phát triển năng lực đọc hiểu văn bản. Bên cạnh việc giúp học sinh hiểu được nội dung và hình thức của văn bản, cần chú ý trang bị cho học sinh công cụ, cách thức để đọc hiểu các văn bản cùng thể loại hoặc loại hình với văn bản được học. Giáo viên có thể đưa ra những gợi ý, chỉ dẫn để giúp học sinh đọc nhưng không lấy việc phân tích, bình giảng của mình áp đặt hay thay thế cho những suy nghĩ của học sinh; tránh đọc chép và yêu cầu học sinh ghi nhớ kiến thức một cách máy móc. Gắn dạy đọc với các hoạt động dạy viết, nói, nghe, thực hành tiếng Việt và các hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp phù hợp với từng lớp học, cấp học.

 

 Việc đánh giá học sinh cần đảm bảo nguyên tắc phát huy được những mặt tích cực của cá tính, trí tưởng tượng, các năng lực về: ngôn ngữ, văn học, tư duy hình tượng, tư duy logic. Vì vậy, giáo viên chú trọng thiết kế và sử dụng các câu hỏi, bài tập yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức đã học và kĩ năng đọc, viết, nói, nghe vào bối cảnh và ngữ liệu mới; tạo cơ hội để học sinh khám phá những tri thức mới, đề xuất ý tưởng và tạo ra sản phẩm mới; gợi mở những liên tưởng, tưởng tượng, huy động được vốn sống vào quá trình đọc, viết, nói, nghe. Trong đánh giá kết quả học tập cần tránh dùng lại các văn bản đã học trong sách giáo khoa làm ngữ liệu xây dựng các đề kiểm tra. Có như thế mới đánh giá chính xác năng lực học sinh, khắc phục tình trạng học sinh chỉ học thuộc bài, sao chép nội dung tài liệu có sẵn.

 

• NỖ LỰC NHIỀU MỚI CÓ HIỆU QUẢ

 

Năm học 2022-2023, Bộ GDĐT tiếp tục phê duyệt môn Tiếng Việt lớp 3 và môn Ngữ văn lớp 7, lớp 10. Tiếng Việt 3 gồm tập 1, tập 2 và 2 nhóm tác giả; Ngữ văn 7 tập 1, tập 2 thuộc 3 bộ (Kết nối tri thức với cuộc sống, Cánh Diều, Chân trời sáng tạo); Ngữ văn 10 có 2 đầu sách (Ngữ văn tập 1, tập 2 và Chuyên đề học tập Ngữ văn). Trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng, UBND tỉnh đã phê duyệt các bộ sách trên theo Quyết định 841, 842 và 843. Để dạy học sách giáo khoa mới dĩ nhiên môn Ngữ văn và tất cả các môn học khác đều xác định vai trò của đội ngũ giáo viên là nền móng. Vì vậy, ngoài tập huấn thay sách giáo khoa thực sự có chất lượng, mỗi giáo viên cần nỗ lực và cả lòng yêu nghề để tự bồi dưỡng nâng cao năng lực. Mặt khác, hình thức sinh hoạt nhóm, tổ chuyên môn trong đội ngũ trường, cụm trường để thảo luận, chia sẻ kinh nghiệm rất cần thiết. 

 

Chia sẻ việc thực hiện Chương trình GDPT 2018, Hiệu trưởng Trường THPT Trần Phú cô Vũ Thị Quế cho biết, thuận lợi là cán bộ, giáo viên đều đã có sự thay đổi về nhận thức và có động lực để đổi mới, thay đổi tư duy từ việc truyền thụ kiến thức sang phát triển phẩm chất năng lực người học. Năng lực của giáo viên cơ bản đáp ứng được yêu cầu đổi mới; giáo viên đã tham gia tập huấn đầy đủ các nội dung của chương trình mới và đảm bảo khi tham gia giảng dạy lớp 10 đã trải qua các lớp bồi dưỡng tập huấn. 

 

Tuy là trường giữ vững đạt chuẩn quốc gia mức độ 2, thế nhưng việc thực hiện chương trình giáo dục mới theo cô Vũ Thị Quế vẫn còn “cực kỳ khó khăn”. Ngoài việc học 7 môn bắt buộc, học sinh được lựa chọn 5 môn học từ 3 nhóm môn học (Khoa học tự nhiên; Khoa học xã hội, Công nghệ và Nghệ thuật) “sẽ làm cho trường khá bị động về việc sắp xếp đội ngũ do phụ thuộc vào số lượng học sinh chọn môn, việc lựa chọn môn học sẽ dẫn đến tình trạng môn có nhiều học sinh nhưng lại thiếu giáo viên và ngược lại; dẫn đến tình trạng thừa thiếu giáo viên cục bộ, đây là vấn đề cực kỳ khó khăn khi nhà trường phải tiến hành cân nhắc sẽ đưa ra những tổ hợp môn học nào vừa phù hợp với nguyện vọng của học sinh đồng thời vừa đảm bảo định mức cho giáo viên giảng dạy”, cô Quế cho biết.

 

MINH ĐẠO