Người Mường và ''của mang theo''

Người Mường (Hòa Bình), người Thái (Tây Bắc) có truyền thống trồng cây dổi, nên khi vào xã Tân Lâm, huyện Di Linh lập nghiệp họ không quên mang theo cây dổi về trồng ở vùng đất cao nguyên. Những năm gần đây, giá thị trường hạt dổi luôn ở mức cao, nên một số ít hộ đồng bào Mường đã có thêm nguồn thu hàng chục triệu đồng từ “của mang theo” này.

 

Cây dổi đã giúp gia đình chị Bùi Thị Thơm có nguồn thu nhập ổn định

 

Dổi vốn là cây rừng có nguồn gốc tự nhiên, xuất phát và tập trung chủ yếu ở các tỉnh phía Bắc. Hạt dổi vốn có giá trị kinh tế cao, nên thời gian qua, bên cạnh một số loài cây như: sầu riêng, hồ tiêu, bơ... thì người dân ở một số tỉnh Tây Nguyên đã chú trọng trồng xen dổi vào vườn cà phê. “Khi vào vùng đất Tây Nguyên lập nghiệp, bà con chúng tôi thường mang theo một số loài, giống có nguồn gốc từ rừng như: rau rừng, cây rừng đặc sản từng vùng miền để trồng, đặc biệt là cây dổi để lấy quả, hạt vừa làm gia vị nấu ăn, thường thì mỗi hộ chỉ trồng vài cây chỉ để dùng. Hiện nay, giá hạt dổi trên thị trường khá cao, nên không chỉ tăng thêm nguồn thu nhập, mà còn làm đa dạng, phong phú các loài giống cây trồng tại địa phương”, ông Hoàng Công Trọng - Trưởng Thôn 7, xã Tân Lâm chia sẻ. 

 

Là cây rừng, sống tự nhiên, nên cây dổi rất thích hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng ở vùng Tây Nguyên nói chung và Lâm Đồng nói riêng, cây sống khỏe và phát triển tốt. Trong quá trình trồng hầu như bà con không tốn kém nhiều chi phí đầu tư và công chăm sóc cho cây. 

 

Là một trong số hộ người Mường đầu tiên trồng cây dổi ở vùng đất Di Linh, chị Bùi Thị Thơm (Thôn 7, xã Tân Lâm) bộc bạch: “Hồi đó, gia đình tôi mang cây giống nhiều lắm lên đến khoảng 800 cây, rồi chia nhau cho anh em mỗi nhà trồng một ít. Sau khi trồng vài năm do gặp gió to nên nhiều cây gãy đổ và gia đình chỉ còn lại 1 cây sống sót. Trong tất cả cây dổi ở khu vực này chỉ có duy nhất cây dổi nhà tôi cho trái nhiều”.

 

Ở Lâm Đồng, vào cuối tháng 2 và đầu tháng 3 là cây dổi chuẩn bị ra hoa

 

Qua tìm hiểu được biết, vì vốn có nguồn gốc từ cây rừng nên cây dổi cũng không có bệnh tật gây hại, thỉnh thoảng có năm chỉ bị bệnh nấm hồng. Còn về cách chăm sóc chỉ cần bón ít phân vi sinh, kali theo từng thời điểm sinh trưởng của cây và tỉa cành sau thu hoạch. Từ khi trồng đến 4 năm tuổi cây bắt đầu cho quả bói. Do điều kiện thời tiết, đất đai của từng vùng miền..., nên đã có sự tác động đến quá trình sinh trưởng của cây, mà rõ nhất là thời điểm cây dổi ra hoa kết trái ở Tây Nguyên sớm hơn so với các tỉnh phía Bắc. Ở Lâm Đồng, bước vào cuối tháng 2 và đầu tháng 3 là cây dổi chuẩn bị ra hoa, đến khoảng tháng 6, tháng 7 thì cho thu hoạch; còn ở phía Bắc khoảng tháng 9, tháng 10 quả dổi mới chín và cho thu hoạch. 

 

Đến nay, cây dổi của gia đình chị Bùi Thị Thơm đã có 17 năm tuổi, cây cao khoảng 8 m, đường kính thân cây từ 20-30 cm, cây cho thu hoạch ổn định từ 30-70 kg quả khô/năm. 

 

Chị Bùi Thị Thơm cho biết: “Tùy giá cả thị trường, mỗi năm gia đình tôi thu từ 70-100 triệu đồng từ cây dổi. Riêng năm 2019 giá thị trường dao động từ 1,7-2 triệu/kg, có thời điểm giá cao nhất lên đến 3,3 triệu đồng/kg quả khô, cho nguồn thu khoảng 100 triệu đồng (tương đương từ 2-3 tấn cà phê nhân). Điểm thuận lợi của hạt dổi cũng giống như hạt hồ tiêu, sau khi thu hoạch phơi khô để vài năm không bị hư, ẩm mốc”. 

 

Theo chị Bùi Thị Thơm, gia đình chị chỉ có vài sào cà phê nhưng giá cả cà phê trên thị trường không ổn định thì cây dổi là nguồn thu chính của đình. Ngoài cung cấp quả giống cho người có nhu cầu từ 15-20 kg/năm, với giá bán 1 triệu đồng/kg, mỗi năm gia đình cũng ươm giống nhưng với số lượng ít chủ yếu để trồng vào vườn nhà. 

 

Ông Vũ Hồng Phúc, nguyên Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ xã Tân Lâm cho hay, vì đặc tính dổi là cây hoang dã, dễ trồng, dễ chăm sóc, giá cả thị trường ổn định ở mức cao, nên không chỉ người Mường ở Thôn 7, xã Tân Lâm trồng cây dổi mà cũng có nhiều hộ dân huyện Di Linh đã quan tâm tìm mua cây dổi giống trên thị trường, góp phần làm đa dạng thêm loài cây trồng xen vào vườn hộ. 

 

Với hiệu quả kinh tế mà cây dổi mang lại, lợi ích trong việc góp phần tạo độ che phủ rừng, ngoài cây mắc ca thì đây là cây trồng phù hợp và đã được huyện Di Linh chọn làm cây trồng trong “Đề án trồng cây dổi trên đất lâm nghiệp bị lấn chiếm” thời gian tới. 

 

NDONG BRỪM