Cậu học trò mê nghiên cứu khoa học

Tại Hội nghị tổng kết Phong trào Thi đua yêu nước tỉnh Lâm Đồng, cả hội trường đều ngạc nhiên khi một đại biểu nhỏ tuổi lên bục trình bày tham luận:“Say mê nghiên cứu khoa học và rèn luyện, học tập xuất sắc”. Đó là em Nguyễn Lê Quang Trực (học sinh lớp 11A1, Trường THCS&THPT Đống Đa, Đà Lạt).

Nguyễn Lê Quang Trực tại Hội nghị tổng kết Phong trào Thi đua yêu nước Lâm Đồng

• TỪ TÒ MÒ, KHÁM PHÁ CÔNG NGHỆ

Sinh ra giữa thời đại khoa học công nghệ (KH-CN), từ lúc nhỏ được thầy cô giáo dạy những nội dung liên quan đến công nghệ, khiến óc tò mò của cậu học trò Nguyễn Lê Quang Trực đánh thức. Em cũng chỉ tưởng tò mò, nghịch ngợm tuổi con nít rồi chán. Nhưng càng tiếp cận, khám phá, em đã nhận ra mình rất đam mê công nghệ và quyết tâm theo đuổi KH-CN đến cùng.

“Em yêu thích và đam mê KH-CN vì ý nghĩa của nó đối với xã hội và đời sống. Làm sao đưa tiến bộ KH-CN và trí tuệ nhân tạo ứng dụng vào thực tiễn, phục vụ cuộc sống con người và xã hội tốt hơn là điều em tâm huyết” - Trực chia sẻ.

Được bố mẹ quan tâm, chăm sóc, 5 năm tiểu học, Quang Trực luôn đứng đầu lớp và toàn trường. Khi vào Trường THCS&THPT Đống Đa, em tiếp tục là học sinh giỏi tiêu biểu của trường, điểm trung bình tất cả các bộ môn đạt từ 9,4 đến 9,7 điểm. Riêng môn Toán và Tin, em học giỏi nhất, thường đạt trung bình từ 9,8 đến 10 điểm.

Với thành tích học giỏi và đam mê công nghệ, Quang Trực được sắp xếp học lớp thí điểm của Trường THCS&THPT Đống Đa và tham gia Câu lạc bộ Tin học của trường. Chính môi trường này đã “chắp cánh” cho năng lực nghiên cứu khoa học và tài năng sáng tạo KH-CN của cậu học trò này phát xuất.

• ĐẾN CHINH PHỤC GIẢI THƯỞNG QUỐC TẾ

Quang Trực tâm sự, học lớp thí điểm của trường và tham gia Câu lạc bộ Tin học, em có cơ hội học chung với nhiều bạn giỏi; đặc biệt, được thầy Trần Quang Vĩnh Chánh (giáo viên bộ môn Tin học) rất thương yêu, giúp đỡ và hỗ trợ cả tinh thần lẫn tiền bạc để em và bạn thực hiện được các dự án KH-CN.

Năm Trực học hết lớp 8, đoàn Quỹ Dariu (TDF), một tổ chức phi chính phủ của Thụy Sỹ về Trường THCS&THPT Đống Đa tập huấn, bồi dưỡng kiến thức, hỗ trợ kinh phí, linh kiện... cho học sinh thực hành các dự án KH-CN. Sự kiện này làm lóe lên trong cậu học trò suy nghĩ: Sao mình không đăng ký thực hiện dự án khoa học? Trực bàn và thống nhất “hợp tác” với Nguyễn Đức Bảo Lâm (bạn cùng lớp) thực hiện lần lượt 2 Dự án: “Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong công tác quản lý, bảo vệ rừng” và “Thuyền hốt rác trên sông, hồ”.

Từ ý tưởng nào các em thực hiện 2 dự án khoa học này? - Tôi hỏi. Quang Trực chia sẻ: “Được sống ở Đà Lạt, nơi mà rừng thông, hồ, thác là những “bảo vật” từ xưa đã làm nên thành phố xinh đẹp nổi tiếng này. Song, những năm qua, thực trạng rừng bị xâm hại, cháy rừng vào mùa khô... khiến công tác quản lý bảo vệ rừng mất nhiều công sức. Đà Lạt có nhiều hồ nổi tiếng, rác trên hồ cũng làm cho công tác bảo vệ cảnh quan gặp khó khăn. Em muốn góp phần giữ gìn thành phố thêm đẹp...”.

Trực cho biết, em và bạn vừa học các bộ môn trong chương trình, vừa dành thời gian thực hiện các dự án. Mỗi dự án mất mấy tháng để nghiên cứu tài liệu, thực hành lắp ráp, thí nghiệm, chạy thử... Thầy Vĩnh Chánh luôn bên cạnh hướng dẫn 2 học trò cưng làm quen từ lập trình MicroBit, tiến dần đến lập trình Python (ngôn ngữ lập trình) và áp dụng công nghệ Al (trí tuệ nhân tạo) vào thực hiện 2 dự án.

Theo Trực, tiện ích của Dự án “Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong công tác quản lý bảo vệ rừng”, giúp việc nhận dạng, tự phát hiện trên ảnh hiện tượng bình thường hay nguy hiểm; phát hiện sớm các yếu tố có nguy cơ cháy rừng... Còn Dự án “Thuyền hốt rác trên sông, hồ”, trí tuệ nhân tạo được áp dụng cho thiết bị thông minh tự xác định rác có trong khung ảnh hay không (không cần người điều khiển); và tầm quan sát của nó phụ thuộc vào thuyền, chứ không ở một vị trí cố định như các thiết bị khác...

Hai dự án của Quang Trực và Bảo Lâm sau khi hoàn thành, lần lượt đoạt nhiều giải thưởng các cuộc thi trong tỉnh, quốc gia: Dự án “Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong công tác quản lý bảo vệ rừng” đoạt giải Nhất Cuộc thi Sáng tạo thanh, thiếu nhi tỉnh Lâm Đồng năm 2020; Dự án “Thuyền hốt rác trên sông, hồ” đoạt giải Nhì Cuộc thi Sáng tạo khởi nghiệp tỉnh Lâm Đồng năm 2021 và đoạt giải Khuyến khích Cuộc thi Tin học trẻ toàn quốc năm 2021 và 2022, do Trung ương Đoàn tổ chức. Dự án “Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong công tác quản lý bảo vệ rừng” đoạt giải Nhất cấp tỉnh và đoạt Giải Triển vọng quốc gia năm học 2021 - 2022. Dự án“Thuyền hốt rác trên sông, hồ” đoạt giải Nhất Cuộc thi khoa học - kỹ thuật tỉnh Lâm Đồng năm học 2022 - 2023.

Đặc biệt, tại Cuộc thi Lập trình quốc tế (The Coolest Project), tổ chức tại Malaysia 12/2022, 2 dự án này đã vượt qua 600 dự án đến từ nhiều quốc gia, lọt vào chung kết cùng 78 dự án khác. Và,“Thuyền hốt rác trên sông, hồ” của 2 cậu học trò phố núi đã đoạt Vô địch Bảng và Vô địch toàn cuộc thi. Còn Dự án “Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong công tác quản lý bảo vệ rừng” đạt giải Bình chọn nhiều nhất, mang về niềm tự hào cho Trường THCS&THPT Đống Đa và ngành GD-ĐT Lâm Đồng.