Đà Lạt mở cửa tương lai phát triển y học hạt nhân

Từ một nghiên cứu mới trong lĩnh vực ứng dụng y học hạt nhân (YHHN) đã giúp các bác sĩ lâm sàng xác định liều phóng xạ I ốt 131 (¹³¹I) tối ưu trong điều trị cường giáp do Basedow. Hướng dẫn này đang được áp dụng tại Bệnh viện Ða khoa (BVÐK) Lâm Ðồng và các bệnh viện trong toàn quốc nơi có Khoa YHHN có áp dụng đồng vị phóng xạ 131I trong điều trị Basedow. Thành công này, mở cánh cửa tương lai phát triển chuyên ngành YHHN tại Ðà Lạt - Lâm Ðồng.

 

Kỹ sư Ngô Hoàng Long - Khoa YHHN của BVĐK tỉnh đang ghi đo độ tập trung tuyến giáp trên bệnh nhân bướu cổ

 

Phần thưởng cho nghiên cứu mới về ứng dụng YHHN

 

Chủ nhiệm đề tài là BSCKII Nguyễn Đức Thuận - Giám đốc Sở Y tế Lâm Đồng cùng cộng sự đã nghiên cứu “Đánh giá kết quả điều trị ¹³¹I trên bệnh nhân Basedow tại BVĐK Lâm Đồng”, được UBND tỉnh công nhận là đề tài, sáng kiến, giải pháp hữu ích năm 2019. 

 

Nghiên cứu này không chỉ mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng bệnh nhân Basedow, đánh giá kết quả điều trị Basedow bằng ¹³¹I và xác định một số yếu tố liên quan đến kết quả điều trị giúp bác sỹ lâm sàng đánh giá, tiên lượng được kết quả điều trị cho người bệnh mà còn giúp xác định liều ¹³¹I điều trị cho bệnh nhân Basedow một cách khoa học, dễ tính toán hơn.

 

BSCK II Nguyễn Đức Thuận cho biết: “Vấn đề tính liều  ¹³¹I trong điều trị Basedow được áp dụng theo phương pháp xác định liều theo hoạt độ phóng xạ cho 1 gam tuyến giáp dựa trên các chỉ số của trọng lượng bướu, độ tập trung ¹³¹I tại tuyến sau 24 giờ theo công thức tính liều điều trị Basedow bằng  ¹³¹I tuyến giáp và Hướng dẫn quy trình kỹ thuật bệnh viện - chuyên ngành YHHN của Bộ Y tế. 

 

Theo đó, trọng lượng tuyến giáp được ước tính bằng khám lâm sàng, sờ nắn tuyến giáp, phương pháp này phụ thuộc vào kinh nghiệm của thầy thuốc, điều đó làm cho việc xác định trọng lượng tuyến giáp không chính xác và sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị.

 

Kết quả nghiên cứu của chúng tôi đã được áp dụng tại BVĐK Lâm Đồng và còn có thể áp dụng tại các bệnh viện có Khoa YHHN. Tính mới trong nghiên cứu này, thể tích tuyến giáp được tính dựa trên kết quả siêu âm tuyến giáp và kết quả nghiên cứu cũng chỉ ra liều điều trị từ 250 đến 315 µCi/ml tuyến giáp, đem lại hiệu quả điều trị cường giáp do Basedow; khác nhiều với hướng dẫn của Bộ Y tế là 80 - 120 µCi/1 gam tuyến giáp (không tính theo thể tích tuyến giáp trên siêu âm). Hơn nữa, thể tích tuyến giáp được tính trên siêu âm có giá trị chính xác hơn nhiều so với tính trọng lượng tuyến giáp bằng khám lâm sàng, sờ nắn tuyến giáp theo kinh nghiệm của người thầy thuốc. Phát hiện này là mới không chỉ tại Lâm Đồng mà còn trong phạm vi toàn quốc”.

 

Sau khi có kết quả nghiên cứu, BVĐK Lâm Đồng đã triển khai áp dụng kết quả nghiên cứu: Quy định điều trị Basedow bằng 131I dựa trên thể tích tuyến giáp trên siêu âm và liều 131I/ml tuyến giáp như kết quả nghiên cứu đã chỉ ra.

 

Từ tháng 6/2018 đến nay, BVĐK Lâm Đồng đã tiếp nhận và điều trị cho 285 trường hợp Basedow, trong đó: 280 trường hợp được điều trị bằng 131I (chiếm 98,3%). Những trường hợp đã theo dõi được 1 năm sau điều trị cho thấy kết quả đáp ứng điều trị chiếm 60%; có 40% trường hợp vẫn còn cường giáp, tuy nhiên, thể tích tuyến giáp, các triệu chứng của hội chứng cường giáp giảm so với trước điều trị. Các trường hợp này được điều trị liều 2  ¹³¹I và tiếp tục theo dõi. Có 5 trường hợp được điều trị bằng nội khoa, chiếm tỷ lệ 1,7% do có chống chỉ định điều trị bằng  ¹³¹I.

 

Trong 285 trường hợp Basedow, có 215 trường hợp bệnh nhân trong tỉnh, (chiếm tỷ lệ 75,4%); 70 trường hợp còn lại (24,6%) là bệnh nhân ngoài tỉnh, bao gồm: Ninh Thuận, Bình Thuận, Đồng Nai, Đắk Nông, Bà Rịa Vũng Tàu, Quảng Ngãi… 

 

Điều trị Basedow bằng  ¹³¹I tỏ ra có hiệu quả dựa trên: Chi phí thấp với khoảng 200.000 đồng cho một liều ¹³¹I. Thời gian điều trị ngắn, bệnh nhân chỉ nằm viện 3 ngày so với phẫu thuật là 5 ngày hoặc điều trị nội khoa trong nhiều năm. Ít biến chứng so với phẫu thuật hoặc điều trị nội khoa. Tăng sự hài lòng cho người bệnh nên đã thu hút được nhiều người bệnh ngoài tỉnh khu vực miền Trung - Tây Nguyên đến điều trị.

 

Để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng trong điều trị Basedow bằng 131I, BVĐK Lâm Đồng tiếp tục đầu tư, cải tạo cơ sở vật chất của Khoa YHHN như: đầu tư xây mới 4 phòng lưu bệnh đạt chuẩn; xây thêm bể chứa chất thải (50 m ³) của người bệnh, nhằm đảm bảo an toàn bức xạ theo quy định.

 

Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng, ngay khi những vấn đề nghiên cứu có vẻ cổ điển nếu được nghiên cứu một cách khoa học, áp dụng các tiến bộ y khoa (siêu âm tuyến giáp), phân tích thống kê hợp lý vẫn có thể phát hiện ra những điều mới mẻ để nâng cao hiệu quả điều trị. Việc triển khai nghiên cứu đã nâng cao kiến thức và kỹ năng của nhân viên y tế trong công tác nghiên cứu khoa học cũng như chuyên môn về chuyên ngành YHHN. Hiệu quả điều trị đã thu hút được nhiều người bệnh, tăng tỷ lệ hài lòng của người bệnh đối với Khoa YHHN của BVĐK Lâm Đồng.

 

BS Khằm Mạnh Hùng - Phó Trưởng Khoa YHHN của BVĐK Lâm Đồng đang kiểm tra độ run tay trên bệnh nhân bướu cổ

 

Phát triển y học hạt nhân lên tầm cao mới 

 

BS Khằm Mạnh Hùng - Phó Trưởng Khoa YHHN của BVĐK Lâm Đồng cho biết: 99% trường hợp mắc bệnh cường giáp được điều trị thành công. Khoa YHHN với đội ngũ bác sỹ, điều dưỡng, kỹ thuật viên, cử nhân, kỹ sư YHHN được đào tạo, huấn luyện chuyên sâu về chuyên ngành YHHN. Khoa YHHN được đầu tư xây dựng mới cùng với Khoa Ung bướu bảo đảm quy định về an toàn phóng xạ và trang bị các trang thiết bị hiện đại như: máy đo độ tập trung I ốt để chẩn đoán bệnh lý tuyến giáp. Hơn nữa, tại thành phố Đà Lạt có Viện Nghiên cứu hạt nhân là cơ sở cung cấp các đồng vị phóng xạ dùng trong y học.

 

Khoa YHHN BVĐK Lâm Đồng được thành lập từ năm 1985, dưới sự tư vấn kỹ thuật từ Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt với việc thiết lập các dự án hợp tác với IAEA bằng các dự án VIE/6/013 và VIE/6/015, dự án đã hoàn thành năm 1992, với tổng kinh phí đầu tư thiết bị viện trợ từ IAEA là 66,768 USD. Đến nay, hệ thống trang thiết bị có: máy đo hoạt độ phóng xạ CRC-127R; máy đo xuất liều phóng xạ và kiểm soát mức độ nhiễm bẩn phóng xạ: Radiation Alest Inspector; máy đo độ tập trung Atomlab 960.

 

Theo kỹ sư Ngô Hoàng Long - Khoa YHHN, BVĐK tỉnh, hiện các nguồn phóng xạ đang được sử dụng: Nguồn I-131 (dạng dung dịch) mỗi đợt nhập về 150 - 200 mCi, mỗi năm nhập về 24 đợt, nhằm chẩn đoán và điều trị bệnh tuyến giáp. Nguồn P-32 (dạng tấm áp) mỗi đợt nhập về 600 mCi, 1 năm nhập về 12 đợt, nhằm mục đích dùng điều trị bệnh ngoài da.

 

Các kỹ thuật đang triển khai tại Khoa YHHN: Đo độ tập trung tuyến giáp; điều trị bệnh lý tuyến giáp (Basedow, nhân độc tuyến giáp) bằng I-131. Trong 10 tháng của năm 2019, Khoa YHHN của BVĐK Lâm Đồng đã thực hiện khám cho gần 30.000 lượt bệnh nhân, trong đó, khám cho bệnh nhân ngoài tỉnh trung bình 600 lượt/tháng. 

 

Kỹ sư y học hạt nhân cho bệnh nhân uống liều điều trị I ốt 131 ngay tại Phòng chiết liều phóng xạ I-131

 

Basedow là bệnh phổ biến trong các bệnh nội tiết, chiếm 45,8% các bệnh nội tiết, có thể gây những biến chứng nặng về tim mạch, mắt, cơn nhiễm độc giáp cấp... nhưng nếu được phát hiện, chẩn đoán và điều trị kịp thời thì bệnh có thể khỏi hoàn toàn. Hiện nay, có ba phương pháp điều trị bệnh cơ bản là: điều trị nội khoa bằng thuốc kháng giáp tổng hợp, phẫu thuật giảm thể tích tuyến giáp và điều trị bằng I ốt phóng xạ 131I. Việc sử dụng 131I trong điều trị bệnh Basedow đang có xu hướng tăng nhanh trong những năm gần đây trên thế giới cũng như ở Việt Nam, do tính hiệu quả, kinh tế của phương pháp điều trị này. 

 

Tại BVĐK Lâm Đồng đã áp dụng  ¹³¹I để điều trị cho các bệnh nhân cường giáp và cho thấy có kết quả tốt. Qua 35 năm hình thành và phát triển Khoa YHHN - BVĐK Lâm Đồng, trong tương lai, nếu được đầu tư đúng mức về trang thiết bị, đội ngũ nhân lực, Khoa YHHN cùng với Khoa Ung bướu có đủ năng lực phát triển các kỹ thuật cao trong chẩn đoán, điều trị các bệnh ung thư, đặc biệt là chữa các bệnh liên quan đến ung thư tuyến giáp ngay tại chỗ, bệnh nhân không phải chuyển lên tuyến trên.

 

DIỆU HIỀN