Lấy phiếu tín nhiệm, hồi chuông cảnh tỉnh

Việc lấy phiếu tín nhiệm đối với cán bộ thời gian qua nhận được nhiều ý kiến đồng tình, kỳ vọng. Việc xem xét mức độ tín nhiệm sẽ là một kênh quan trọng giúp đội ngũ cán bộ tự điều chỉnh, khắc phục những hạn chế, thiếu sót để thực hiện nhiệm vụ tốt hơn. 

Thực ra việc thực hiện chế độ miễn nhiệm, từ chức, cho thôi việc, thay thế cán bộ kém phẩm chất, năng lực, không hoàn thành nhiệm vụ đã được Đảng đề cập từ rất sớm trong nhiều quy định, chẳng hạn Nghị quyết Hội nghị Trung ương III, khóa VIII của Đảng về chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; Quy định 260-QĐ/TW năm 2009 về việc thôi giữ chức vụ, miễn nhiệm, từ chức của cán bộ năm 2009; Quy định 08-QĐi/TW quy định trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương và gần đây là Quy định số 41-QĐ/TW ngày 3/11/2021 của Bộ Chính trị về việc miễn nhiệm, từ chức đối với cán bộ. Trong đó, đáng chú ý là Quy định số 08 có nội dung là cán bộ, đảng viên chủ động xin từ chức khi thấy mình không còn đủ điều kiện, năng lực, uy tín để thực hiện nhiệm vụ. Như vậy có thể thấy việc xin thôi chức, cho thôi chức là quy định không mới, song quá trình thực hiện ra sao có lẽ không cần nhắc lại.

Ngày 2/2/2023, Bộ Chính trị ban hành Quy định số 96-QĐ/TW về việc lấy phiếu tín nhiệm đối với chức danh, chức vụ lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị. Việc thực hiện quy định này ngay lập tức đã có tác dụng khi có những cán bộ đã phải từ chức vì tín nhiệm thấp. Trong thực tế, có những vi phạm lúc ban đầu vốn không lớn, song do không được ngăn ngừa, cảnh tỉnh nên dần biến thành vi phạm lớn. Vì vậy, nếu như trước đây Quy định 262 chỉ quy định sẽ lấy phiếu giữa nhiệm kỳ, thường là năm thứ 3 thì với Quy định 96, việc lấy phiếu tín nhiệm được xác định là hoạt động thường xuyên và được lấy định kỳ, có nghĩa là 6 tháng hoặc 1 năm. Cũng vậy, với Quy định 96 nêu rõ, những trường hợp có trên 50% nhưng dưới 2/3 số phiếu tín nhiệm thấp thì cấp có thẩm quyền quản lý cán bộ đưa ra khỏi quy hoạch các chức vụ cao hơn; xem xét cho thôi giữ chức vụ đang đảm nhiệm, bố trí công tác khác hoặc cho từ chức hoặc tiến hành bỏ phiếu tín nhiệm theo quy định. Những trường hợp có từ 2/3 số phiếu tín nhiệm thấp trở lên thì cấp có thẩm quyền quản lý cán bộ thực hiện miễn nhiệm chức vụ đang đảm nhiệm và bố trí công tác khác (thấp hơn) mà không chờ đến hết nhiệm kỳ, hết thời hạn bổ nhiệm. Như vậy có nghĩa là nếu sau khi lấy phiếu tín nhiệm mà cán bộ nào đó không đủ mức tín nhiệm theo quy định sẽ bị cơ quan có thẩm quyền xem xét việc cho từ chức hoặc miễn nhiệm chứ không đợi đến giữa nhiệm kỳ hay đến hết nhiệm kỳ. Điều này có ý nghĩa rất quan trọng và tác động lớn vì kết quả lấy phiếu tín nhiệm không chỉ là kênh để tham khảo như các quy định trước đây mà trở thành cơ sở, là căn cứ để các cơ quan có thẩm quyền trong công tác cán bộ có các biện pháp xử lý tiếp theo. Có thể thấy đây là một quy định mang tính khả thi cao bởi sẽ góp phần răn đe, cảnh tỉnh những người có biểu hiện suy thoái, để xảy ra vi phạm ở cơ quan, đơn vị…

Năm 1947, khi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đang ở giai đoạn gay go, khốc liệt, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”. Trong tác phẩm này, Người đã nghiêm khắc chỉ ra và phê phán những biểu hiện sai lầm, những khuyết điểm mà nếu không được kịp thời khắc phục sẽ nguy hại cho sự nghiệp cách mạng. Theo Người: “Một Đảng mà giấu giếm khuyết điểm của mình là một Đảng hỏng. Một Đảng có gan thừa nhận khuyết điểm của mình, vạch rõ những cái đó, vì đâu mà có khuyết điểm đó, xét rõ hoàn cảnh sinh ra khuyết điểm đó, rồi tìm kiếm mọi cách để sửa chữa khuyết điểm đó. Như thế là một Đảng tiến bộ, mạnh dạn, chắc chắn, chân chính”.  

Người dân nhìn Đảng qua lăng kính của mình, đó là ở việc các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước do Đảng lãnh đạo có đáp ứng nhu cầu, lợi ích chính đáng của Nhân dân hay không và đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng có thât sự vì dân hay không. Chúng ta không thể đòi hỏi một quy định, chính sách có thể đáp ứng ngay các kỳ vọng và quy định này cũng vậy. Tuy nhiên, với những nội dung như trong Quy định 96, nếu được thực hiện một cách chặt chẽ, bài bản, trách nhiệm chắc chắn sẽ mang lại hiệu quả thiết thực. Nếu như trước đây, Quy định 262 chỉ chia theo 3 nhóm là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Thường vụ cấp ủy các cấp và các chức danh khác thì với Quy định 96, các chức danh lấy phiếu tín nhiệm được quy định rộng hơn gồm các chức danh cấp ủy và chức danh lãnh đạo quản lý trong hệ thống chính trị; các chức danh cán bộ do Quốc hội và HĐND bầu hoặc phê chuẩn. 

Nếu việc lấy phiếu tín nhiệm theo Quy định 96 có hiệu quả, ngoài hiệu ứng tốt đẹp mang lại thì còn là hồi chuông cảnh tỉnh để đội ngũ cán bộ lãnh đạo không ngừng tu dưỡng rèn luyện, năng động sáng tạo vì tập thể, vì lợi ích chung.