81 năm, từ mùa xuân năm 1930, Đảng Cộng sản Việt Nam thành lập ghi dấu việc Đảng của giai cấp công nhân Việt Nam ra đời nắm ngọn cờ lãnh đạo cách mạng nước ta. Sự ra đời của Đảng là kết quả tất yếu của phong trào đấu tranh sôi sục của những người Việt Nam yêu nước, của giai cấp công nhân Việt Nam mới ra đời đã sớm trưởng thành dưới sự chỉ đường của lý luận Mác - Lênin mà Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh vận dụng và phát triển phù hợp với thực tiễn cách mạng Việt Nam.
Ngay từ khi Đảng mới ra đời, đường đi của dân tộc đã được Chính cương vắn tắt của Đảng xác định: “Làm tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa cách mạng để đi tới xã hội cộng sản”. Sách lược vắn tắt của Đảng xác định Đảng là đội tiên phong của vô sản giai cấp, phải làm cho giai cấp mình lãnh đạo được dân chúng, nhưng phải thu phục được đại bộ phận dân cày và dựa vào dân cày nghèo đánh đổ đại địa chủ và phong kiến. Đảng phải hết sức liên lạc với tiểu tư sản, trí thức, trung nông… và chỉ có bộ phận nào đã ra mặt phản cách mạng thì phải đánh đổ. Trong khi liên lạc với các giai cấp không khi nào nhượng một chút lợi ích gì của giai cấp công nông mà đi vào đường thỏa hiệp Chương trình vắn tắt của Đảng chỉ vì Đảng là đội tiên phong của đạo quân vô sản gồm một số lớn của giai cấp công nhân”.
Ngay từ khi mới ra đời, từ việc xác định đúng đắn bản chất giai cấp của Đảng nên Đảng đã trở thành nhân tố hàng đầu quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Các cao trào cách mạng 1930-1931, 1936-1939, 1939-1945, đến cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời đã khẳng định sự đúng đắn lý luận Mác - Lênin về cách mạng là sự nghiệp của quần chúng được Hồ Chí Minh hiện thực hóa ở Việt Nam.
Sau Cách mạng Tháng Tám, Đảng ta và nhân dân ta thiết tha xây dựng một đất nước hòa bình, hữu nghị, phồn vinh nhưng thực dân Pháp ngoan cố quyết dùng vũ lực tái chiếm đất nước ta. Trong tình thế “ngàn cân treo sợi tóc”, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta đã bình tĩnh, kiên quyết dựa vào tinh thần yêu nước của nhân dân, vào khối đại đoàn kết dân tộc để đối phó với mọi kẻ địch nguy hiểm với những chủ trương, giải pháp cực kỳ sáng suốt, khôn khéo vừa hết sức cứng rắn về nguyên tắc, vừa mềm dẻo, linh hoạt về sách lược để đưa con thuyền cách mạng vượt mọi thác ghềnh chuẩn bị toàn quốc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, điều mà Đảng đã biết chắc là không thể nào tránh khỏi.
Kháng chiến chống Pháp là cuộc đụng đầu quyết liệt giữa sức mạnh vĩ đại của nhân dân một dân tộc độc lập có chủ quyền, có quân đội, có chính phủ, có Hiến pháp với đội quân xâm lược nhà nghề. Đó là cuộc chiến tranh chính nghĩa của toàn dân tộc ta chống chiến tranh xâm lược phi nghĩa của đế quốc thực dân với ý chí “Thà hy sinh tất cả chứ không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ” và có đường lối chiến tranh nhân dân, toàn dân, toàn diện, lâu dài, tự lực cánh sinh.
TRƯỚC SAU VẪN LÀ ĐẢNG CỦA DÂN TỘC VIỆT NAM
Đầu năm 1951, trước những thay đổi to lớn của tình hình thế giới và cách mạng Việt Nam đã có những bước tiến khá dài, phá được thế bao vây, cô lập, địa vị quốc tế được nâng lên, cách mạng Lào, Miên (Campuchia hiện nay) có những bước tiến quan trọng, Đảng đã triệu tập Đại hội II.
Để đưa kháng chiến đến thắng lợi, việc tổ chức, xây dựng Đảng tiên phong cách mạng được đại hội hết sức coi trọng. Cách mạng và kháng chiến của ba nước có bước phát triển mới đòi hỏi phải tách Đảng Cộng sản Đông Dương để lập ra ở mỗi nước một đảng để giải quyết những nhiệm vụ cách mạng ở nước mình. Đại hội quyết định chỉ có một đảng công khai, tổ chức hợp với tình hình thế giới và trong nước, lãnh đạo toàn dân đấu tranh cho đến thắng lợi, Đảng đã lấy tên là Đảng Lao động Việt Nam. Đó là một đảng to lớn, mạnh mẽ, chắc chắn, trong sạch, cách mạng triệt để. Và trong bối cảnh quyền lợi của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của dân tộc là một nên Đảng Lao động Việt Nam là Đảng của dân tộc Việt Nam.
Quyền độc lập dân tộc với mục tiêu xây dựng chế độ dân chủ hướng tới chủ nghĩa xã hội, vừa kháng chiến vừa kiến quốc được Hồ Chí Minh khái quát: “Kháng chiến kiến quốc phải hướng vào một đường đi: kháng chiến thắng lợi, xây dựng dân chủ mới để tiến tới chủ nghĩa xã hội”. Cuộc kháng chiến thần thánh chống thực dân Pháp và can thiệp Mỹ kết thúc với chiến thắng Điện Biên Phủ lịch sử. Lần đầu tiên trong lịch sử, một nước thuộc địa nhỏ yếu đã đánh thắng một nước thực dân hùng mạnh. Đó là một thắng lợi vẻ vang của nhân dân Việt Nam, đồng thời cũng là thắng lợi của lực lượng hòa bình, dân chủ và xã hội chủ nghĩa trên thế giới” .
Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước là một trong những thử thách lớn nhất của dân tộc Việt Nam trong đấu tranh dựng nước và giữ nước. Đảng Lao động Việt Nam - Đảng của dân tộc Việt Nam đã phát huy sức mạnh toàn dân tộc vì lợi ích toàn dân tộc, thực hiện đồng thời hai chiến lược cách mạng: xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh giải phóng miền Nam nhằm mục tiêu chung là giành độc lập hoàn toàn và thống nhất đất nước. Chúng ta đã kết thúc vẻ vang “cuộc đụng đầu lịch sử” này bằng Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.
Là một chính đảng của giai cấp công nhân, người đại diện duy nhất lợi ích giai cấp công nhân, lợi ích nhân dân lao động, lợi ích của cả dân tộc, là một đảng sinh ra từ một dân tộc bị áp bức của phong trào yêu nước và phong trào công nhân, Đảng Cộng sản Việt Nam trong các thời kỳ và mỗi giai đoạn khác nhau, đều giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa lợi ích giai cấp và lợi ích dân tộc (cả lợi ích căn bản lâu dài và lợi ích trực tiếp).
Bước vào thời kỳ đổi mới, khi lợi ích của giai cấp công nhân tiếp tục hòa chung với lợi ích của nhân dân lao động và của cả dân tộc vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh theo con đường xã hội chủ nghĩa thì Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam, đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của dân tộc.
Sau gần 25 năm đổi mới toàn diện đất nước do Đảng khởi xướng và lãnh đạo thực hiện, đất nước ta đã đạt được những thành tựu “to lớn có ý nghĩa lịch sử”, lợi ích của giai cấp công nhân và toàn dân tộc ngày càng gắn kết với mục tiêu xây dựng một nước Việt Nam “Dân giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh; do nhân dân làm chủ…”. Một lần nữa, hơn bao giờ hết, lợi ích của giai cấp công nhân và toàn dân tộc Việt Nam hòa quyện, gắn bó mà Đảng Cộng sản Việt Nam là đại biểu trung thành. Và như vậy Đảng Cộng sản Việt Nam trước sau vẫn là “Đảng của dân tộc Việt Nam.