Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) trên cơ sở đánh giá những thắng lợi vĩ đại của hơn 80 năm qua đã nhấn mạnh một trong ba thành tựu hết sức quan trọng, một trong ba sự thay đổi có tính cách mạng là sự thay đổi vận mệnh đất nước, dân tộc...
Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) trên cơ sở đánh giá những thắng lợi vĩ đại của hơn 80 năm qua đã nhấn mạnh một trong ba thành tựu hết sức quan trọng, một trong ba sự thay đổi có tính cách mạng là sự thay đổi vận mệnh đất nước, dân tộc : chính nhờ những thắng lợi vĩ đại nói trên trong đó có thắng lợi vĩ đại đầu tiên là Cách mạng Tháng Tám mà đất nước ta từ một xứ nô lệ của thực dân Pháp trở thành một quốc gia độc lập, có chủ quyền kể từ khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời mà chúng ta đang kỷ niệm 66 năm ngày thành lập và tiếp tục phát triển Nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, do Đảng Cộng sản lãnh đạo.
Cương lĩnh 2011 đã bổ sung 2 đặc trưng mới vào 6 đặc trưng của Cương lĩnh 1991, trong đó có đặc trưng thứ hai là “Nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, do Đảng Cộng sản lãnh đạo”. Đặc trưng này đã được xác định từ Đại hội X và được khẳng định trong Cương lĩnh 2011 thể hiện nhận thức của Đảng ta về vai trò rất quan trọng của Nhà nước trong đời sống xã hội. Trong quan hệ sản xuất tiến bộ phù hợp có khái niệm “chế độ quản lý” và trong chế độ quản lý đó vấn đề có ý nghĩa to lớn là phát huy vai trò tham gia quản lý của nhân dân, đồng thời rất coi trọng vai trò quản lý của nhà nước. Đưa Nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân thành một đặc trưng của mô hình là đề cao vai trò, trách nhiệm của Nhà nước trước nhân dân. Nhà nước pháp quyền ấy vừa là của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân nhưng đồng thời do Đảng Cộng sản lãnh đạo. Nó khác với Nhà nước pháp quyền tư bản chủ nghĩa. Đưa đặc trưng này thành một đặc trưng trong mô hình CNXH còn có ý nghĩa khẳng định phương thức lãnh đạo của Đảng. Đảng lãnh đạo đất nước, lãnh đạo toàn xã hội bằng nhiều phương thức, trong đó rất quan trọng là Đảng lãnh đạo bằng Nhà nước, thông qua Nhà nước. Và có thể nói, trong tám đặc trưng của mô hình xã hội XHCN của chúng ta, đặc trưng nhân dân làm chủ, đặc trưng Nhà nước pháp quyền của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân do Đảng Cộng sản lãnh đạo là những đặc trưng rất quan trọng. Nó kết hợp với các nhân tố khác, phản ánh thành một bản chất, một trạng thái riêng của chế độ XHCN của chúng ta.
Cương lĩnh 2011 còn xác định mục tiêu tổng quát đến khi kết thúc thời kỳ quá độ và mục tiêu phấn đấu của chúng ta đến giữa thế kỷ XXI. Nói đến mục tiêu chúng ta có thể khái quát là từ nay đến năm 2015 xây dựng nền tảng để trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại; đến năm 2020 cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại, chính là từng bước chuẩn bị để đến giữa thế kỷ XXI trở thành một nước công nghiệp hiện đại theo định hướng XHCN và cho đến khi kết thúc thời kỳ quá độ chúng ta xây dựng được về cơ bản nền tảng kinh tế của CNXH. Muốn thực hiện được hai mục tiêu trên phải xây dựng, cụ thể hóa một bước thành các phương hướng cơ bản mà phương hướng thứ 7 là “Xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân”. Bên cạnh đó, việc thực hiện các phương hướng trên không tách rời nhau mà tác động qua lại lẫn nhau tạo thành chất lượng và hiệu quả của quá trình phát triển trong đó có các mối quan hệ lớn mà chúng ta cần nhận thức cho đúng và giải quyết cho hiệu quả mà một quan hệ rất quan trọng là quan hệ giữa Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý và nhân dân làm chủ.
Chúng ta tiếp tục hoàn thiện định hướng lớn về xây dựng Nhà nước pháp quyền của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, trong đó nhấn mạnh bản chất của Nhà nước pháp quyền XHCN; nguyên tắc thiết kế và sử dụng quyền lực; phương hướng đấu tranh chống sự tha hóa của Nhà nước; định hướng về nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Nhà nước. Những vấn đề rất quan trọng liên quan đến vấn đề xây dựng Nhà nước pháp quyền đã được trình bày thành những định hướng lớn của Cương lĩnh 2011 : Trước hết là khẳng định Nhà nước ta là Nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân; Nhà nước phải ban hành pháp luật, tổ chức quản lý xã hội bằng pháp luật và không ngừng tăng cường pháp chế XHCN; Nhà nước phải phục vụ nhân dân, gắn bó mật thiết với nhân dân; thực hiện đầy đủ quyền dân chủ, tôn trọng, lắng nghe ý kiến và chịu sự giám sát. Có cơ chế và biện pháp kiểm soát, ngăn ngừa và trừng trị; Bộ máy được tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ; Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước bảo đảm thực hiện thắng lợi Cương lĩnh.
Chào mừng 66 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, chúng ta càng nâng cao nhận thức về Nhà nước pháp quyền XHCN, càng tỏ rõ quyết tâm xây dựng thành công Nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.
Cương lĩnh 2011 đã bổ sung 2 đặc trưng mới vào 6 đặc trưng của Cương lĩnh 1991, trong đó có đặc trưng thứ hai là “Nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, do Đảng Cộng sản lãnh đạo”. Đặc trưng này đã được xác định từ Đại hội X và được khẳng định trong Cương lĩnh 2011 thể hiện nhận thức của Đảng ta về vai trò rất quan trọng của Nhà nước trong đời sống xã hội. Trong quan hệ sản xuất tiến bộ phù hợp có khái niệm “chế độ quản lý” và trong chế độ quản lý đó vấn đề có ý nghĩa to lớn là phát huy vai trò tham gia quản lý của nhân dân, đồng thời rất coi trọng vai trò quản lý của nhà nước. Đưa Nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân thành một đặc trưng của mô hình là đề cao vai trò, trách nhiệm của Nhà nước trước nhân dân. Nhà nước pháp quyền ấy vừa là của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân nhưng đồng thời do Đảng Cộng sản lãnh đạo. Nó khác với Nhà nước pháp quyền tư bản chủ nghĩa. Đưa đặc trưng này thành một đặc trưng trong mô hình CNXH còn có ý nghĩa khẳng định phương thức lãnh đạo của Đảng. Đảng lãnh đạo đất nước, lãnh đạo toàn xã hội bằng nhiều phương thức, trong đó rất quan trọng là Đảng lãnh đạo bằng Nhà nước, thông qua Nhà nước. Và có thể nói, trong tám đặc trưng của mô hình xã hội XHCN của chúng ta, đặc trưng nhân dân làm chủ, đặc trưng Nhà nước pháp quyền của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân do Đảng Cộng sản lãnh đạo là những đặc trưng rất quan trọng. Nó kết hợp với các nhân tố khác, phản ánh thành một bản chất, một trạng thái riêng của chế độ XHCN của chúng ta.
Cương lĩnh 2011 còn xác định mục tiêu tổng quát đến khi kết thúc thời kỳ quá độ và mục tiêu phấn đấu của chúng ta đến giữa thế kỷ XXI. Nói đến mục tiêu chúng ta có thể khái quát là từ nay đến năm 2015 xây dựng nền tảng để trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại; đến năm 2020 cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại, chính là từng bước chuẩn bị để đến giữa thế kỷ XXI trở thành một nước công nghiệp hiện đại theo định hướng XHCN và cho đến khi kết thúc thời kỳ quá độ chúng ta xây dựng được về cơ bản nền tảng kinh tế của CNXH. Muốn thực hiện được hai mục tiêu trên phải xây dựng, cụ thể hóa một bước thành các phương hướng cơ bản mà phương hướng thứ 7 là “Xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân”. Bên cạnh đó, việc thực hiện các phương hướng trên không tách rời nhau mà tác động qua lại lẫn nhau tạo thành chất lượng và hiệu quả của quá trình phát triển trong đó có các mối quan hệ lớn mà chúng ta cần nhận thức cho đúng và giải quyết cho hiệu quả mà một quan hệ rất quan trọng là quan hệ giữa Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý và nhân dân làm chủ.
Chúng ta tiếp tục hoàn thiện định hướng lớn về xây dựng Nhà nước pháp quyền của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, trong đó nhấn mạnh bản chất của Nhà nước pháp quyền XHCN; nguyên tắc thiết kế và sử dụng quyền lực; phương hướng đấu tranh chống sự tha hóa của Nhà nước; định hướng về nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Nhà nước. Những vấn đề rất quan trọng liên quan đến vấn đề xây dựng Nhà nước pháp quyền đã được trình bày thành những định hướng lớn của Cương lĩnh 2011 : Trước hết là khẳng định Nhà nước ta là Nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân; Nhà nước phải ban hành pháp luật, tổ chức quản lý xã hội bằng pháp luật và không ngừng tăng cường pháp chế XHCN; Nhà nước phải phục vụ nhân dân, gắn bó mật thiết với nhân dân; thực hiện đầy đủ quyền dân chủ, tôn trọng, lắng nghe ý kiến và chịu sự giám sát. Có cơ chế và biện pháp kiểm soát, ngăn ngừa và trừng trị; Bộ máy được tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ; Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước bảo đảm thực hiện thắng lợi Cương lĩnh.
Chào mừng 66 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, chúng ta càng nâng cao nhận thức về Nhà nước pháp quyền XHCN, càng tỏ rõ quyết tâm xây dựng thành công Nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.
BÙI THANH LONG
(Phó trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy)
(Phó trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy)
