Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: "Trong Đảng thực hành dân chủ rộng rãi, thường xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình là cách tốt nhất để củng cố và phát triển sự đoàn kết và thống nhất của Đảng"...
Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “Trong Đảng thực hành dân chủ rộng rãi, thường xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình là cách tốt nhất để củng cố và phát triển sự đoàn kết và thống nhất của Đảng”. Bác còn căn dặn phải thực hành rộng rãi dân chủ trong Đảng để thúc đẩy dân chủ trong xã hội phát triển, để thực hiện cho được quyền làm chủ của người dân. Ngày nay, trong sự nghiệp đổi mới, Đảng ta càng khẳng định, thực hiện dân chủ là một yêu cầu nội tại trong sự phát triển của Đảng Cộng sản Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập. Thực hành dân chủ trong Đảng cũng là một nguyện vọng chính đáng của đông đảo cán bộ, đảng viên, là sự phản ánh xu thế phát triển của thời đại. Nội bộ Đảng không dân chủ thì mọi sáng kiến và trí tuệ trong Đảng không được phát huy, tổ chức đảng không có sức mạnh. Hiện nay, mở rộng dân chủ trong Đảng còn là một tiền đề cơ bản để đổi mới Đảng và thúc đẩy công cuộc dân chủ hóa toàn xã hội.
Từ Đại hội lần thứ XI (năm 2011) đến nay, Đảng đã ban hành nhiều nghị quyết, chủ trương và qui định, nhất là Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI), nhằm “Thật sự phát huy dân chủ trong sinh hoạt Đảng, từ sinh hoạt chi bộ, sinh hoạt cấp ủy ở cơ sở đến sinh hoạt Ban Bí thư, Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương; đồng thời giữ nghiêm kỷ luật trong Đảng. Thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ. Chống quan liêu, bè phái, cục bộ, địa phương, lối làm việc vô nguyên tắc, vi phạm kỷ luật, vi phạm dân chủ”. Đó là: Qui định rõ những quyền dân chủ cơ bản của đảng viên (điều 3 Điều lệ Đảng ); Triển khai đợt sinh hoạt tự phê bình và phê bình sâu rộng, nghiêm túc trong Đảng gắn với Cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; Hướng dẫn thực hiện quy chế chất vấn trong Đảng; Đổi mới cách lấy phiếu tín nhiệm để đánh giá, nhận xét cán bộ; Thực hiện nghiêm việc kê khai tài sản theo quy định của Đảng và Nhà nước; Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử để nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí; Qui định định kỳ nhân dân góp ý kiến xây dựng Đảng thông qua Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội… Có thể thấy, các chủ trương, nghị quyết và các qui định nêu trên, đặc biệt là Nghị quyết TW 4, đã nhanh chóng đi vào cuộc sống, tỏ rõ sức sống, hiệu ứng xã hội rộng lớn của nó. Và nhân dân đã tham gia đóng góp nhiệt tình, tâm huyết, sáng kiến vào việc xây dựng Đảng, giám sát và phản biện cho Đảng và Nhà nước của mình. Có cơ sở để khẳng định, những kết quả tiến bộ trong thực hành dân chủ trong Đảng đã tiếp tục thúc đẩy trên một tầm cao mới sáng kiến và trí tuệ trong Đảng để đổi mới Đảng và dân chủ hóa toàn xã hội.
Để thực hành dân chủ rộng rãi trong Đảng như lời căn dặn của Bác, nhất là trong bối cảnh chuẩn bị tiến hành đại hội Đảng các cấp tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII, với nhiều kỳ vọng đổi mới, theo chúng tôi cần tiếp tục thực hiện một số nội dung chính sau đây:
Một là, thực hiện nghiêm túc các nguyên tắc, các quy định trong sinh hoạt Đảng. Người chủ trì phải phát huy dân chủ cao nhất, điều hành hội nghị cởi mở, động viên tự phê bình và phê bình, bản thân gương mẫu tự phê bình một cách trung thực và thẳng thắn, tôn trọng những ý kiến phê bình, chất vấn mang tính xây dựng, đúng đắn của cán bộ, đảng viên; kịp thời xử lý nghiêm minh những cá nhân vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ. Cần chấn chỉnh tình trạng sinh hoạt Đảng ở một số nơi khá lỏng lẻo, yêu cầu mọi đảng viên, nhất là đảng viên có chức vụ, quyền hạn trong chính quyền, hoặc các doanh nghiệp làm kinh tế phải tham gia sinh hoạt chi bộ đều đặn.
Hai là, phải thông tin cập nhật đầy đủ và minh bạch những vấn đề liên quan đến những hoạt động của tổ chức đảng và chính quyền, nhất là những vấn đề liên quan đến đời sống chính trị, kinh tế, xã hội của người dân, những vấn đề “nổi cộm” mà cán bộ, đảng viên và nhân dân đang quan tâm, bức xúc, nghiêm cấm việc cung cấp thông tin không đầy đủ, thông tin sai lệch… Cũng cần công khai, minh bạch, kể cả phát thanh, truyền hình trực tiếp cho nhân dân biết tổ chức Đảng hoạt động như thế nào, tổ chức Đảng bàn những vấn đề gì, trừ những vấn đề đã qui định rõ là bí mật quốc gia, bí mật Đảng.
Ba là, phải thực hiện nghiêm quy chế chất vấn trong Đảng và công khai chất vấn đó cho dân biết. Đa số các đồng chí có trách nhiệm trong Đảng cũng đồng thời là người giữ cương vị, trọng trách trong bộ máy nhà nước. Do đó, trong các tổ chức Đảng và cấp ủy, các đồng chí có trách nhiệm cũng phải chịu chất vấn của cấp ủy cũng như của đảng viên, gắn với việc lấy phiếu tín nhiệm theo qui định.
Bốn là, phải thực hiện nghiêm chỉnh việc kê khai và công khai tài sản của các đối tượng theo qui định, nhất là của các đồng chí giữ cương vị trọng trách trong bộ máy Đảng và chính quyền để ngăn ngừa tham nhũng. Đặc biệt là phải minh bạch trong vấn đề kê khai, phải kiểm tra và công khai tính trung thực của tất cả các bản kê khai tài sản hàng năm, kịp thời xử lí nghiêm các trường hợp kê khai gian dối, không trung thực, kể cả khi đã về hưu.
Năm là, cần thay đổi cách thức quy hoạch nhân sự để bầu, bỏ phiếu tại đại hội Đảng các cấp thông qua rà soát lại một số tiêu chí, quy định để không quá xem nặng về bằng cấp và cơ cấu mà cần quy hoạch và đề bạt người xứng đáng gắn với tiếp tục bồi dưỡng, bổ sung các tiêu chí khác với nhiều hình thức phù hợp. Đặc biệt, ở đại hội Đảng các cấp sắp tới nên bầu trực tiếp bí thư tại đại hội và có sự tranh cử.
Sáu là, tiếp tục nâng cao nhận thức và trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, đảng viên đối với nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nhất là 8 nhiệm vụ xây dựng Đảng trong Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI và Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về “Một số vấn đề cấp bách trong công tác xây dựng Đảng hiện nay”; tăng cường các biện pháp kiểm tra, giám sát không để tình trạng sinh hoạt, học tập kém chất lượng, hình thức, phân tán tư tưởng, thiếu tập trung… Khắc phục những biểu hiện kém tinh thần trách nhiệm trong công tác xây dựng Đảng như: Ngại va chạm, không phát huy đầy đủ quyền lợi và nghĩa vụ trong đấu tranh tự phê bình và phê bình, bàng quan vô cảm trước đúng - sai, tốt - xấu, không trăn trở suy nghĩ để có ý kiến tham gia xây dựng Đảng, mà trực tiếp là xây dựng Đảng nơi đảng viên công tác.
Quá trình thực hiện dân chủ trong Đảng phải quán triệt sâu sắc tư tưởng chỉ đạo kết hợp chặt chẽ giữa “xây và chống”, “chống và xây”, cảnh giác không để các thế lực thù địch và phần tử xấu lợi dụng chống phá. Trước mắt, cần tập trung giải quyết có hiệu quả những vấn đề tiêu cực bức xúc, nổi cộm mà đảng viên và quần chúng quan tâm trong từng cơ quan, đơn vị, địa phương nhằm củng cố lòng tin của đảng viên và nhân dân, tiếp tục thực hiện tốt hơn quyền dân chủ, thường xuyên tự phê bình, phê bình, xây dựng từng tổ chức đảng và toàn Đảng thực sự trong sạch vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức, luôn có đủ năng lực trí tuệ lãnh đạo sự nghiệp cách mạng của dân tộc ta phát triển bền vững vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.
Nguyễn Văn Mão
