(LĐ online) - Mặt trận Việt Minh ra đời là một nhân tố có ý nghĩa quyết định tới thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, một thành công điển hình của Đảng ta trong công tác xây dựng Mặt trận dân tộc thống nhất.
(LĐ online) - Sau 30 năm bôn ba tìm đường cứu nước, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trở về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Người chủ trương xây dựng củng cố Đảng vững mạnh, thành lập Mặt trận Dân tộc thống nhất rộng rãi... Mặt trận Việt Minh ra đời là một nhân tố có ý nghĩa quyết định tới thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, một thành công điển hình của Đảng ta trong công tác xây dựng Mặt trận dân tộc thống nhất.
Năm 1940, Nhật đảo chính Pháp ở Đông Dương. Ngày 19/5/1941, Hội nghị BCH Trung ương lần thứ 8 đã ra nghị quyết chỉ rõ: Cách mạng Đông Dương hiện tại không phải là cuộc cách mạng tư sản dân quyền, giải quyết hai vấn đề phản đế và điền địa nữa, mà là cuộc cách mạng chỉ giải quyết một vấn đề cần kíp: dân tộc giải phóng. Để thực hiện được nhiệm vụ chiến lược này, theo đề nghị của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, Mặt trận dân tộc thống nhất chống phát xít Pháp - Nhật với tên gọi Việt Nam Độc lập đồng minh gọi tắt là Việt Minh được thành lập; khẩu hiệu chính là: Phản Pháp, kháng Nhật, liên Hoa, độc lập.
Mặt trận Việt Minh ra đời (19/5/1941) có sức mạnh hiệu triệu, thức tỉnh tinh thần dân tộc của toàn dân nhằm đánh Pháp, đuổi Nhật. Tuyên ngôn của Mặt trận khẳng định: “Việt Minh chủ trương liên hiệp các giới đồng bào yêu nước không phân biệt giàu nghèo, già trẻ, trai gái, không phân biệt tín ngưỡng, tôn giáo, chính trị đặng cùng nhau mưu cuộc giải phóng và sinh tồn. Việt Minh chủ trương học tập hết thảy mọi tinh thần độc lập chân chính của giống nòi kết thành một khối vô địch đặng đập tan xiềng xích của Nhật Pháp, quét sạch mưu mô xảo trá của bọn Việt gian phản quốc, chúng đã gạch tên trong quốc tịch của người Việt Nam”. Chương trình cứu nước của Việt Minh có 10 điểm, gồm những điểm chung cho toàn thể dân tộc và những điểm đấu tranh cho quyền lợi của công nhân, nông dân và mọi tầng lớp nhân dân. Chiếu theo Tuyên ngôn và Chương trình cứu nước của Việt Minh, Hồ Chí Minh đã kêu gọi các tầng lớp nhân dân theo thành phần, giới tính, lứa tuổi, nghề nghiệp và hoàn cảnh xã hội hãy tham gia vào các tổ chức đoàn thể cứu quốc do Việt Minh lãnh đạo (Hội Công nhân cứu quốc, Hội Nông dân cứu quốc, Hội Phụ nữ cứu quốc, Hội Thanh niên cứu quốc, Hội Văn hoá cứu quốc và các đoàn thể không có điều lệ, hoạt động công khai và bán công khai …).
Với một tổ chức có chính cương, điều lệ, chương trình hoạt động cứu nước rõ ràng; chủ trương đúng đắn, mục tiêu cụ thể, Mặt trận Việt Minh đã đáp ứng khát vọng cháy bỏng của các tầng lớp nhân dân. Từ đó, tạo ra lực hấp dẫn, niềm tin sâu sắc, tập hợp được lực lượng to lớn trong nhân dân trở thành sức mạnh vô địch - sức mạnh đại đoàn kết toàn dân - dưới sự lãnh đạo của Đảng, chớp lấy thời cơ đứng lên làm Cách mạng tháng Tám 1945 thành công.
Mặt trận Việt Minh là một nhân tố có ý nghĩa quyết định tới thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám, một thành công điển hình của Đảng ta trong công tác xây dựng Mặt trận dân tộc thống nhất. Thành công đó trước hết là kết quả của quá trình nhận thức và giải quyết đúng đắn những vấn đề cốt lõi của cách mạng Việt Nam đặt ra lúc bấy giờ, đó là:
(1)
Mặt trận Việt Minh đã tập hợp rộng rãi mọi thành phần dân tộc, mọi đảng phái, huy động triệt để mọi lực lượng, phát huy tối đa sức mạnh toàn dân tộc; khắc phục được hạn chế chỉ tập hợp được đông đảo nông dân tham gia như đầu những năm 1930, hoặc các mặt trận chống đế quốc thời kỳ 1936-1939 lại thiếu một bề sâu cần thiết, thiếu sự tham gia của nhiều đảng phái.
(2)
Xác định rõ thực chất của vấn đề giải phóng dân tộc ở một nước thuộc địa nửa phong kiến như nước ta là vấn đề nông dân; giải phóng dân tộc gắn liền với giải phóng giai cấp, đánh đổ đế quốc gắn liền với đánh đổ phong kiến, độc lập dân tộc gắn liền với người cày có ruộng. Đó là nhận thức rất đúng đắn, có tầm chiến lược quan trọng hàng đầu, là một bước phát triển nhảy vọt trong lịch sử nhận thức tư tưởng cách mạng Việt Nam. Chính nhận thức đúng đắn nên Mặt trận Việt Minh ra đời đã khắc phục được tình trạng hoàn toàn bất lực và không có khả năng quy tụ các lực lượng dân tộc, mà trước hết là nông dân của các phong trào yêu nước theo ý thức hệ phong kiến và tư sản, dẫn đến sự thất bại.
(3)
Xác định quyền lợi dân tộc và quyền lợi giai cấp luôn gắn bó và tác động lẫn nhau, nhưng quyền lợi dân tộc bao giờ cũng cao hơn quyền lợi giai cấp. Bởi vì giai cấp chỉ là một bộ phận của dân tộc, và chưa có một giai cấp nào từ khi có dân tộc lại tồn tại ngoài dân tộc, kể cả giai cấp công nhân hiện đại. Đúng như Mác - Ăngghen đã chỉ ra: "giai cấp vô sản ở mỗi nước trước hết phải giành lấy chính quyền, phải tự xây dựng thành một giai cấp dân tộc, phải tự mình trở thành dân tộc". Từ đó, Đảng ta xác định mục tiêu của mình là sự thống nhất quyền lợi giai cấp và dân tộc chứ không phải phủ định hoặc hạ thấp vấn đề dân tộc.
(4)
Đối với Việt Nam, vấn đề dân tộc càng có tầm quan trọng đặc biệt to lớn, nó chi phối toàn bộ hoạt động, đời sống, văn hoá, tinh thần của mỗi người. Tuy nhiên, tuỳ địa vị chính trị, kinh tế, xã hội của các giai tầng khác nhau mà tinh thần dân tộc cũng được biểu hiện ở các mức độ khác nhau và lòng yêu nước được xem là mậu số chung, là điểm tương đồng, kể cả tư bản, hay địa chủ…; nhất là ở thời kỳ 1939-1945, khi "Đế quốc Pháp - Nhật chẳng những áp bức các giai cấp thợ thuyền, dân cày, mà chúng nó áp bức bóc lột cả các dân tộc không chừa một hạng nào… Quyền lợi tất cả các giai cấp bị cướp giật, vận mạng dân tộc nguy vong không lúc nào bằng" (Văn kiện Đảng toàn tập, t.7, tr.112). Từ đó, Hồ Chí Minh và Đảng ta đã có cái nhìn chính xác khi đánh giá thái độ chính trị của các giai cấp và tầng lớp trong xã hội, nhất là các giai cấp và tầng lớp bên trên: "chỉ trừ một số ít làm tay sai cho giặc Pháp, hoặc đi bợ đỡ ton hót bọn Nhật, còn phần đông đã có cảm tình với cách mạng hoặc giữ thái độ trung lập" (Văn kiện Đảng toàn tập, t.7, tr. 116).
(5)
Thành lập Mặt trận Việt Minh còn đánh dấu một bước tiến mới của Đảng ta trong việc nhận thức vấn đề dân tộc và giai cấp trong quan hệ ba nước Đông Dương, để đi đến lần đầu tiên thành lập tổ chức mặt trận riêng của Việt Nam. Đó cũng là sự khẳng định trong thực tiễn những tư tưởng đúng đắn và sáng tạo của Hồ Chí Minh về vấn đề này, một vấn đề đã diễn ra cuộc đấu tranh không ít phần gay gắt trong nội bộ những người cộng sản Việt Nam ở những năm 30 của thế kỷ XX.
Đánh giá khái quát về vai trò, ý nghĩa, nguyên nhân thành công của Mặt trận Việt Minh, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ: “Cái tên Việt Nam Độc lập Đồng minh rất rõ rệt, thiết thực và hợp với ý nguyện toàn dân. Thêm vào đó, chương trình đơn giản, thiết thực mà đầy đủ của Mặt trận gồm 10 điểm như bài ca tuyên truyền đã kể: Có mười chính sách bày ra; Một là ích quốc, hai là lợi dân. Vì thế mà Việt Minh được nhân dân nhiệt liệt hoan nghênh và cũng do cán bộ rất cố gắng đi sát với dân, cho nên Việt Minh phát triển rất mau và rất mạnh”.
Hiện nay, địa vị, mối quan hệ và lợi ích giữa các giai tầng trong xã hội; tôn giáo, dân tộc… đang có những thay đổi. Vấn đề đặt ra là phải giải quyết một cách hài hòa, đúng đắn các mối quan hệ chính trị, lợi ích giữa các giai tầng trong xã hội, giữa lợi ích trong nước và ngoài nước trong quá trình hội nhập; không để xẩy ra các xung đột chính trị, lợi ích kinh tế - xã hội làm ảnh hưởng đến khối đại đoàn kết dân tộc, cùng nhau hướng tới mục tiêu chung là độc lập dân tộc gắn liền với CNXH vì dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, nhân dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Điều này đòi hỏi chúng ta phải rút ra bài học từ Mặt trận Việt Minh; trong đó đặc biệt lưu ý:
Thứ nhất, từ đặc điểm và truyền thống dân tộc nên không nhấn mạnh quá đáng đến vấn đề giai cấp mà hạ thấp vấn đề dân tộc, sẽ làm tổn hại đến cả quyền lợi giai cấp và quyền lợi dân tộc.
Thứ hai, phải đặt tinh thần đại đoàn kết dân tộc lên hàng đầu, coi đây là một trong những nguyên tắc quan trọng nhất của công cuộc đổi mới toàn diện đất nước và hội nhập quốc tế. Bởi đoàn kết mới có sức mạnh, không đoàn kết không có thắng lợi vĩ đại; đó là truyền thống lâu đời của dân tộc ta.
Thứ ba, củng cố và khôi phục niềm tin của nhân dân đối với Đảng và chế độ như niềm tin vào Mặt trận Việt Minh hơn 70 năm trước.
Mặt trận Việt Minh sở dĩ có sức lôi cuốn mạnh mẽ và trở thành đại diện cho phong trào giải phóng dân tộc ở Việt Nam chính vì nó thoát khỏi những định kiến hẹp hòi, đánh giá đúng được các thành phần xã hội trong cộng đồng dân tộc; nhờ đó mà tập hợp được lực lượng đứng lên làm cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám vĩ đại.
NGUYỄN VĂN HƯƠNG
