Những chỉ dẫn mang tính ''vạch đường'' trong tác phẩm của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (kỳ 1)

(LĐ online) - Ngày 17/5/2021, nhân kỷ niệm 131 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, Báo Nhân Dân đã đăng bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng với tiêu đề “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam”. 

 

Cuốn sách “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về CNXH và con đường đi lên CNXH ở Việt Nam” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Ảnh: Laodong.vn

 

Bài viết này sau đó cũng đã được lấy làm tên cho một cuốn sách bao gồm 29 bài viết, diễn văn, phát biểu của Tổng Bí thư tại các hội nghị, các diễn đàn. Cuốn sách 464 trang do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật ấn hành năm 2022 đã dấy lên một phong trào đọc sách, nghiên cứu, tìm hiểu về tác phẩm đặc biệt này. 

 

Tác phẩm đặc biệt không phải chỉ bởi tác giả đặc biệt mà sự đặc biệt nằm ở chính nội dung phong phú của cuốn sách. Tất cả những vấn đề, lĩnh vực mà tác giả nêu ra trong cuốn này gần như là những chỉ dẫn mang tính “vạch đường” cho Đảng, cho đất nước và dân tộc. 

 

Cuốn sách đi vào giải đáp những câu hỏi lớn đó là: Chủ nghĩa xã hội là gì? Vì sao Việt Nam lựa chọn con đường xã hội chủ nghĩa? Thực tiễn tiễn công cuộc đổi mới, đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam thời gian qua có ý nghĩa gì và đặt ra vấn đề gì? Làm thế nào và bằng cách nào để từng bước xây dựng được chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam? 

 

Kỳ 1: Chủ nghĩa xã hội và mô hình chủ nghĩa xã hội Việt Nam

 

“Chúng ta cần một xã hội mà trong đó sự phát triển là thực sự vì con người”, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định như vậy trong tác phẩm này. Một xã hội vì con người là ước mong lớn lao của hàng tỷ người trên hành tinh này, đặc biệt, với một đất nước trải qua bao cuộc đấu tranh giành độc lập, thống nhất Tổ quốc thì khát vọng này cũng chính là ước vọng nghìn đời từ thuở cha ông.

 

Thế giới hiện nay có nhiều mô hình thể chế khác nhau, chỉ riêng con đường chủ nghĩa xã hội cũng đã có nhiều mô hình khác nhau. Mô hình chủ nghĩa xã hội đầu tiên phải kể tới mà tiêu biểu là kiểu chủ nghĩa xã hội Việt Nam, Trung Quốc (dựa trên nguyên tắc cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin). 

 

Cho dù hiện nay có những việc hẳn trong chúng ta nhiều người không hài lòng với chính quyền Trung Quốc, song có một sự thật không thể bác bỏ là dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc, đặc biệt là con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc đã làm cho Trung Quốc vươn lên trở thành một quốc gia giàu mạnh như hiện nay. 

 

Các mô hình chủ nghĩa xã hội khác có thể kể tới như mô hình chủ nghĩa xã hội Châu Mỹ Latin, mô hình chủ nghĩa xã hội kiểu Bắc Âu mà đại biểu tiêu biểu là Thụy Điển, mô hình chủ nghĩa xã hội kiểu bang Kerala, (Ấn Độ) và ở các Kibbutz của Israel… Các mô hình CNXH này cũng có những đóng góp nhất định vào sự sự phát triển chung đa dạng của nhân loại, đặc biệt phản ánh xu thế của nhân loại là đều trăn trở, suy tư tìm cho mình một con đường đi phù hợp. 

 

Trong lịch sử, từ khi ra đời, đặc biệt là khi từ chủ nghĩa tư bản trở thành chủ nghĩa đế quốc thì nó đã gây ra biết bao đau thương cho các dân tộc trên thế giới. Chúng ta không phủ nhận rằng sự thay thế chế độ phong kiến của chủ nghĩa tư bản là bước phát triển tiến bộ của nhân loại, song chủ nghĩa tư bản đã gây ra những tội ác khủng khiếp nhất chống loài người đặc biệt là chế độ thực dân tàn bạo bóc lột các dân tộc thuộc địa trong đó có Việt Nam mà Nguyễn Ái Quốc đã lên án trong “Bản án chế độ thực dân Pháp” từ năm 1925. 

 

Là một nhà khoa học theo quan điểm biện chứng, tác giả Nguyễn Phú Trọng không phủ nhận sạch trơn những thành tựu mà chủ nghĩa tư bản đã tạo ra, ông viết: “Chủ nghĩa tư bản chưa bao giờ mang tính toàn cầu như ngày nay và cũng đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, nhất là trong lĩnh vực giải phóng và phát triển sức sản xuất, phát triển khoa học và công nghệ. Nhiều nước tư bản phát triển, trên cơ sở các điều kiện kinh tế ở mức cao và do kết quả đấu tranh của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, đã có những điều chỉnh, hình thành được không ít các chế độ phúc lợi xã hội tiến bộ hơn so với trước. Để thích ứng với điều kiện mới, chủ nghĩa tư bản thế giới đã ra sức tự điều chỉnh, thúc đẩy các chính sách “tự do mới” trên phạm vi toàn cầu, nhờ đó hiện vẫn còn tiềm năng phát triển”. 

 

Rõ ràng là chủ nghĩa tư bản hiện nay đã không còn là chủ nghĩa tư bản như thời Mác và Ăngghen còn sống. Chủ nghĩa tư bản hiện nay cũng không phải là chủ nghĩa tư bản kiểu “Tình cảnh giai cấp công nhân Anh” (một tác phẩm do Ăngghen viết) mà rõ ràng đã khác rất xa về chất so với chủ nghĩa tư bản trước kia, cái mà ngày nay chúng ta gọi là chủ nghĩa tư bản thích nghi. Chủ nghĩa tư bản sở dĩ trở nên “tốt” hơn mà ngày nay chúng ta thấy chính là nhờ Mác và Ăngghen nên chủ nghĩa tư bản đã điều chỉnh để trở nên thích nghi. Vì vậy, sẽ không có gì ngạc nhiên khi tác phẩm “Tư bản luận” của Mác vẫn dẫn đầu trong danh sách những tác phẩm được nhiều người tìm đọc nhất hiện nay.

 

Trong tác phẩm của mình, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã viết: “Cùng với khủng hoảng kinh tế - tài chính là khủng hoảng năng lượng, lương thực, sự cạn kiệt các nguồn tài nguyên thiên nhiên, sự suy thoái của môi trường sinh thái… Một bộ phận rất nhỏ, thậm chí chỉ là 1% dân số, nhưng lại chiếm giữ phần lớn của cải, tư liệu sản xuất, kiểm soát tới 3/4 nguồn tài chính, tri thức và các phương tiện thông tin đại chúng chủ yếu và do đó chi phối toàn xã hội”. Tác giả cho rằng dù đạt được những tiến bộ như hiện nay, song “chủ nghĩa tư bản không thể khắc phục được những mâu thuẫn cơ bản vốn có của nó. Các cuộc khủng hoảng vẫn tiếp tục diễn ra…, đời sống của đa số dân cư lao động bị giảm sút nghiêm trọng, thất nghiệp gia tăng; khoảng cách giàu - nghèo ngày càng lớn, làm trầm trọng thêm những mâu thuẫn, xung đột giữa các sắc tộc”. 

 

Nhận định này của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng hoàn toàn trùng hợp với quan điểm của tác giả T.Eagleton - giáo sư Đại học Tổng hợp Lancaste, vương quốc Anh trong tác phẩm “Why Marx was right” (Tại sao Mác đúng?). Trong tác phẩm này, Giáo sư T.Eagleton đã chứng minh sự phê phán của Mác đối với chủ nghĩa tư bản vẫn còn nguyên giá trị, mặc dù chủ nghĩa tư bản có thay đổi nhất định. 

 

Những hiện tượng của chủ nghĩa tư bản hiện đại như tư bản thương mại, tư bản độc quyền, “toàn cầu hóa”... đã được Mác nhìn thấy trước trong các phê phán của mình. T.Eagleton cũng đồng thời vạch rõ: “Chủ nghĩa tư bản dù có lúc đạt được hiệu quả nhưng nó đã làm được điều đó bằng cái giá kinh hoàng của nhân loại. Đó là sự mất tự do được ngụy tạo bằng tự do, là bất công trong tình cảnh phân biệt giàu nghèo gia tăng, là nạn diệt chủng và phân biệt chủng tộc, là cưỡng bức, tước đoạt, áp đặt, tìm kiếm lợi nhuận bằng mọi giá, “là vô trách nhiệm với sự tồn vong của nhân loại. Tức là con đường tư bản chủ nghĩa đang đi cũng là đang đe dọa phá hủy toàn bộ hành tinh này”. 

 

Từ đó, Tổng Bí thư khẳng định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, bỏ qua chế độ chủ nghĩa tư bản là sự lựa chọn đúng đắn của Đảng và Nhân dân ta. Tuy nhiên, “Nói bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa là bỏ qua chế độ áp bức, bất công, bóc lột tư bản chủ nghĩa; bỏ qua những thói hư tật xấu, những thiết chế, thể chế chính trị không phù hợp với chế độ xã hội chủ nghĩa, chứ không phải bỏ qua cả những thành tựu, giá trị văn minh mà nhân loại đã đạt được trong thời kỳ phát triển chủ nghĩa tư bản”. 

 

Quan điểm đặc biệt này của Tổng Bí thư đã được ông Stefan Kühner - Chủ tịch Quỹ Marx-Engels của Đức, thành viên Ủy ban quốc tế của Đảng Cộng sản Đức nhắc lại và nhận định trong cuộc thảo luận về câu hỏi chủ nghĩa xã hội là gì và đâu là con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của Việt Nam trong bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khi ông cho rằng: “Đối với những người cộng sản trên khắp thế giới, luận điểm này cho thấy một điều quan trọng, đó là những gì Việt Nam đã và đang làm chính là con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của Việt Nam”. 

 

Mỗi đất nước, mỗi dân tộc trên thế giới này có quyền tìm cho mình con đường đi phù hợp với dân tộc, đất nước mình, tất nhiên, đó phải là con đường đem tới ấm no, tự do, hạnh phúc cho đại bộ phận Nhân dân. Vậy nên, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định: "Xã hội xã hội chủ nghĩa là xã hội hướng tới các giá trị tiến bộ, nhân văn, dựa trên nền tảng lợi ích chung của toàn xã hội hài hòa với lợi ích chính đáng của con người, khác hẳn về chất so với các xã hội cạnh tranh để chiếm đoạt lợi ích riêng giữa các cá nhân và phe nhóm… Trong chế độ chính trị xã hội chủ nghĩa, mối quan hệ giữa Ðảng, Nhà nước và Nhân dân là mối quan hệ giữa các chủ thể thống nhất về mục tiêu và lợi ích; mọi đường lối của Ðảng, chính sách, pháp luật và hoạt động của Nhà nước đều vì lợi ích củaNnhân dân, lấy hạnh phúc của Nhân dân làm mục tiêu phấn đấu…". 

 

Trong tác phẩm này, từ những luận giải thuyết phục nêu trên, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định rằng cho đến nay, dù vẫn còn một số vấn đề cần tiếp tục đi sâu nghiên cứu, nhưng chúng ta đã hình thành nhận thức tổng quan về xã hội xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Xã hội xã hội chủ nghĩa mà Việt Nam đang phấn đấu xây dựng “là một xã hội dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; do Nhân dân làm chủ; có nền kinh tế phát triển cao, dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và quan hệ sản xuất tiến bộ phù hợp; có nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; con người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện; các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp đỡ nhau cùng phát triển; có Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do nhân dân, vì Nhân dân do Đảng Cộng sản lãnh đạo; có quan hệ hữu nghị và hợp tác với các nước trên thế giới”.

(CÒN NỮA)

 

HỒNG PHÚC