(LĐ online) - Nghiên cứu sưu tầm tư liệu về lịch sử địa phương Lâm Đồng là việc quan trọng, để từ đó thấy được quá trình phát triển của địa phương trong lịch sử.
(LĐ online) - Nghiên cứu sưu tầm tư liệu về lịch sử địa phương Lâm Đồng là việc quan trọng, để từ đó thấy được quá trình phát triển của địa phương trong lịch sử. Thông qua những tư liệu có giá trị của triều Nguyễn hay của công sứ Pháp sẽ góp phần làm phong phú nguồn tư liệu chính sử cho mảnh đất Lâm Đồng giàu truyền thống cách mạng.
Việc thành lập tỉnh Đồng Nai Thượng đã được ghi chép qua thư tịch Hán Nôm dưới triều vua Duy Tân và vua Thành Thái. Tuy nhiên, để khẳng định chính xác chúng tôi tiếp tục công bố văn bản nghị định của ông Khâm sứ Trung Kỳ Boulloche về việc thành lập tỉnh Đồng Nai Thượng.
Văn bản này có 4 điều khoản thi hành được ký ngày 1.11.1899, thông qua văn bản nghị định này, chúng ta có thêm tư liệu để nghiên cứu về lịch sử Lâm Đồng trong những ngày đầu tiên thành lập tỉnh lị. Để tiện cho việc theo dõi toàn văn của nghị định chúng tôi sẽ cung cấp dưới đây.
Toàn quyền Đông Dương
Căn cứu Sắc lệnh ngày 21.4.1891
Căn cứ Sắc lệnh ngày 16.9.1899 về việc tổ chức nhân sự ở các ban dân sự của Đông Dương
Căn cứ Nghị định ngày 25.12.1898 cho phép xây dựng một hệ thống đường sắt ở Đông Dương
Theo đề nghị của Giám đốc Nha Nội chính và Khâm sứ Lào
Nghị Định:
Khoản 1. Đặt ở Annam một khu hành chính, được chỉ định dưới tên tỉnh Đồng Nai Thượng, bao gồm lưu vực từ phía trên Đồng Nai tới biên giới với Nam Kỳ và Lào.
Trụ sở của quan chức hành chính, người đứng đầu tỉnh Đồng Nai Thượng sẽ ở Di Linh, và hai chức vụ hành chính sẽ thiết lập ở Tánh Linh và trên cao nguyên Lang Bian.
Khoản 2. Quan chức hành chính, công sứ Pháp ở Di Linh được đặt dưới quyền của Khâm sứ Trung Kỳ.
Ngoài nhiệm vụ thông thường của những người đứng đầu tỉnh, quan chức ấy còn có nhiệm vụ đặc biệt là giúp đỡ Nha Công chính Đông Dương trong việc nghiên cứu và xây dựng đường sắt ở Nam Trung Kỳ. Viên chức ấy trực tiếp gửi tới Phủ Toàn quyền Đông Dương ở Sài Gòn bản sao những báo cáo chính trị và kinh tế đã gửi tới Khâm sứ.
Khoản 3. Công sứ Pháp tại Di linh được cấp một khoản phụ cấp hàng năm là 2.000 đồng (2000.$) thay cho mọi chi phí hay những phụ cấp khác.
Khoản 4. Giám đốc Nha Nội chính Đông Dương và Khâm sứ Trung Kỳ có trách nhiệm thi hành Nghị định này.
Sài Gòn ngày 1.11.1899
Paul DouMer
Thừa lệnh Toàn quyền: Giám đốc Nha Nội chính Đông Dương Broni
Khâm sứ Trung Kỳ
Boulloche
Như vậy, qua nghị định trên, một lần nữa khẳng định rằng tỉnh Đồng Nai Thượng, tiền thân của tỉnh Lâm Đồng đã được hình thành.
Tiếp đến là nghị định về việc bổ nhiệm ông Outrey làm Công sứ Đồng Nai Thượng.
Toàn quyền Đông Dương
Căn cứ Sắc lệnh ngày 21.4.1891
Căn cứ Sắc lệnh ngày 16.9.1899 về việc tổ chức nhân sự ở các ban dân sự của Đông Dương.
Căn cứ Nghị định ngày 1.11.1899 về việc thành lập tỉnh Đồng Nai thượng ở Annam.
Theo đề nghị của Giám đốc Nha Nội chính Đông Dương và Khâm sứ Lào và ý kiến tương tự của Thống đốc Nam Kỳ.
Nghị Định:
Khoản 1. Ông Outrey, quan chức hành chính hạng hai, được bổ nhiệm làm Công sứ Pháp tại Di Linh, chịu trách nhiệm về tổ chức và về việc hành chính tỉnh Đồng Nai Thượng.
Khoản 2. Giám đốc Nha Nội chính Đông Dương và Khâm sứ Trung Kỳ có trách nhiệm thi hành Nghị định này.
Sài Gòn ngày 1.11.1899
Paul DouMer
Thừa lệnh Toàn quyền
Giám đốc Nha Nội chính Đông Dương
Broin
Khâm sứ Trung Kỳ
Boulloche
Từ hai nghị định trên đây, một lần nữa bổ sung thêm tư liệu về việc nghiên cứu lịch sử tỉnh Lâm Đồng và bộ máy tổ chức của người Pháp tại tỉnh Đồng Nai Thượng xưa kia. Ngày 1-11-1899, Toàn quyền Paul Doumer ký Nghị định thành lập tỉnh Đồng Nai Thượng và hai trạm hành chính (poste administratif) ở Tánh Linh và trên cao nguyên Lang Bian.Lãnh thổ tỉnh Đồng Nai Thượng gồm thượng lưu sông Đồng Nai tiếp giáp với Nam Kỳ và Căm-pu-chia, tỉnh lỵ đặt tại Djiring. Năm Thành Thái thứ 17 (1905), bãi bỏ tỉnh Đồng Nai Thượng, trực thuộc lại tỉnh Bình Thuận. Ngày 6-1-1916, Toàn quyền E. Roume ký Nghị định thành lập tỉnh Lang Bian bao gồm toàn bộ vùng rừng núi các tỉnh: Ninh Thuận, Bình Thuận, Đồng Nai, Bình Phước hiện nay. Địa giới tỉnh Lang Bian gồm: phía bắc là sông Krông Knô, phía đông nam là sông Krông Pha (nay thuộc tỉnh Ninh Thuận), phía nam là sông Ca Giai - một nhánh sông Phan Rí (nay thuộc tỉnh Bình Thuận), phía tây là biên giới Căm-pu-chia.
 |
 |
Nguyễn Huy Khuyến
