Từ năm 1918, Đà Lạt đã được quan tâm để xây dựng thành một thành phố duyên dáng nhất của Đông Dương. Từ năm 1922, Toàn quyền Long nhận thấy cần thiết giao cho một chuyên gia thiết kế đồ án hợp lý và thẩm mỹ thành phố tương lai.
Năm 1937, tạp chí L’Asie Nouvelle Illustrée (Châu Á Mới minh họa) xuất bản tại Sài Gòn đã dành số 56 đăng nhiều bài viết chuyên đề về Đà Lạt. Bài Physionomie de Dalat en 1937 (Diện mạo Đà Lạt năm 1937) của A. N. I. giới thiệu một số hình ảnh về Đà Lạt được phát triển không còn cảnh êm đềm trong giấc ngủ như thời kỳ 1908. Lâm Đồng Cuối tuần xin giới thiệu với độc giả bài viết này qua bản dịch của Nhà Đà Lạt học Nguyễn Hữu Tranh.
 |
| Thiên nga trên hồ |
Trên vùng đất hoang vu, Bác sĩ Yersin lỗi lạc thám hiểm vào năm 1893, người Pháp đã xây dựng một thành phố khang trang và hài hòa, quy hoạch thành một thiên đường nhỏ thực sự trong khung cảnh vườn hoa và rừng thông.
Từ năm 1918, Đà Lạt đã được quan tâm để xây dựng thành một thành phố duyên dáng nhất của Đông Dương. Từ năm 1922, Toàn quyền Long nhận thấy cần thiết giao cho một chuyên gia thiết kế đồ án hợp lý và thẩm mỹ thành phố tương lai. Nhà quy hoạch đô thị Hébrard, nổi danh từ khi trùng tu Salonique ở Hy Lạp, được chọn để thực hiện nhiệm vụ này. Đồ án được các công sứ - thị trưởng kế tiếp: Garnier, Cunhac, Delibes, L’Helgouach, Chassaing, Darles và Auger theo dõi và cải biên.
|
Đà Lạt có 3 khách sạn châu Âu:
Langbian - Palace, khách sạn sang trọng với 30 phòng, tiện nghi hiện đại.
Hotel du Parc: 70 phòng.
Khách sạn Desanti gồm những căn nhà nhỏ rải rác ven bờ hồ.
Đà Lạt còn có những nhà trọ gia đình và khách sạn người Việt. Vài khách sạn như khách sạn Annam cũng được trang bị tiện nghi giá trị.
Các khách sạn giảm giá cho trường hợp lưu trú dài ngày và gia đình đông người. Hơn thế nữa, du khách có thể thuê những biệt thự và nhà gỗ với vườn hoa và thảm cỏ bao quanh với giá phải chăng: từ 60 đến 200 đồng mỗi tháng.
|
Các chuyên viên xây dựng đã biết giữ nguyên giá trị cảnh quan trong khi mang đến những tiện nghi cần thiết cho một thành phố lớn trên cao nguyên (cung cấp nước, điện,…). Không những cảnh quan đã được chọn lựa tinh vi giữa rừng thông nẩy lộc xanh tươi, đỉnh núi Lang Biang hùng vĩ, nhưng kiến trúc sư còn tô điểm thêm bằng cách xây dựng một hồ nước nhân tạo do chặn dòng suối Cam Ly, nhấn mạnh sự tuyệt mỹ của địa điểm và tạo một hậu cảnh để thành phố phát triển.
Khắp nơi, những ngôi biệt thự xinh đẹp nằm giữa vườn hoa và thảm cỏ xanh được chăm sóc chu đáo, những loài hoa châu Âu. Những con đường rộng, tráng nhựa và thông thoáng. Những đôi thiên nga bơi lội trên hồ nước trong xanh. Sân tennis, sân golf tăng thêm nét đẹp thể thao. Cuối cùng, nhờ một vùng rộng lớn bảo vệ động vật hoang dã, du khách có thể lái xe hay đi bộ giữa những đàn nai và hươu không sợ sự hiện diện của con người. Một mạng lưới đường mòn du lịch giúp cho du khách đi bộ trong rừng và dẫn đến những vọng lâu với điểm nhìn ngoạn mục.
Vườn địa đàng này nằm hài hòa trên cao nguyên bao la, dưới chân núi Lang Biang, chỉ cách Sài Gòn 305km, nhờ đường sắt xuyên Đông Dương và đường xe lửa răng cưa, có thể dễ dàng và nhanh chóng đến nơi từ khắp các vị trí quan trọng ở Đông Dương. Thành phố này còn được nối với các trung tâm nhờ hệ thống điện tín và điện thoại, một sân bay tốt.
Đà Lạt không chỉ là một nơi nghỉ dưỡng hấp dẫn nhất trong vùng nhiệt đới với hồ nước, vườn hoa, rừng thông, thác nước, nhưng Đà Lạt còn là một thành phố sinh động đang trên đà phát triển. Trong một chuyến đi dạo, một người bạn thốt lên: “Nhìn kìa, đường phố có nhiều người!”. Thật vậy, khu thương mại của người Việt được nối với khu vui chơi bằng một cây cầu bê-tông bắc ngang suối Cam Ly, mọi người đi lại đến tận những con đường nhỏ.
Đà Lạt đã thành công trong việc xây dựng thành một thành phố du lịch và nơi nghỉ dưỡng của Đông Dương. Số lượng khách sạn quan trọng và phong phú là dấu hiệu không thể nhầm lẫn. Con số những biệt thự rất nhiều đang xây dựng là một dấu hiệu khác.
Không biết ngày mai Đà Lạt có trở thành một kiểu thủ đô Đông Dương như Canberra ở Australia hay không? Việc này sẽ không diễn ra đột ngột do một ý định đơn giản của chính quyền như vài người tin nhưng từ từ tùy thuộc vào sự phát triển của các vùng khác. Về phần chúng tôi, chúng tôi tin Đà Lạt, thành phố ngàn hoa trong lành, sẽ có một tương lai tràn đầy hứa hẹn.
(còn nữa)
NGUYỄN HỮU TRANH trích dịch
