Lo trả nợ vì... cưới to

Chủ nhật tuần vừa rồi, tôi được mời về quê dự đám cưới của đứa em con nhà ông chú. Kinh tế nhà chú thím nghèo lắm, thậm chí ăn còn thiếu đói triền miên vậy mà không hiểu sao cỗ bàn tổ chức to tát linh đình quá (?!). Mặc dù là phía đằng gái, nhưng cả họ được ăn cỗ tới 3 ngày, suốt từ hôm dựng rạp chơi đầu hôm cho đến hôm rỡ rạp. Đợi chiều hôm đưa dâu xong, tối họp gia đình tôi mới hỏi chú thím lấy tiền đâu ra mà làm đám cưới to vậy? Hay thách cưới? Thím tôi với giọng buồn buồn kể: “Nhà có gì đâu, cháu thừa biết còn gì. Mà cũng có thách lấy gì đâu của người ta cho mang tiếng. Tất cả tiền tổ chức cưới hỏi là đi vay. Chưa biết chính xác là bao nhiêu nhưng cũng đoán chừng gần 30 triệu gì đó. Trong số ấy có 15 triệu là vay với mức lãi suất khá “cắt cổ” 2.500 đồng/triệu/ngày…”. Sao chú thím liều thế? Dám đi vay lãi ngày để cưới! Không có thì chú thím tổ chức theo kiểu tiệc hoa, tiệc bánh cũng có sao đâu? Nhiều nơi người ta cũng thường làm vậy mà vẫn vui vẫn lịch sự… Thấy tôi sửng sốt, chú tôi vội phân bua: “Không được đâu cháu ạ. Tục lệ ở cái làng này, thậm chí ở cả vùng này là như vậy mà. Không hề đơn giản như cách nghĩ của cháu đâu. Lâu nay, hễ nhà ai có cưới treo là đều phải làm cỗ. Tục trả nợ miệng mà cháu! Với lại, nếu mình không làm cỗ thì thiên hạ ai người ta đến để mà “trả nợ”, bởi qua nhiều năm chú thím đi mừng người ta, ăn của người ta nhiều rồi…”.

 

Quả thực là quá buồn, quá đau đầu vì cái hủ tục “Trả nợ miệng” ở quê tôi! Tôi cứ nghĩ chỉ có ngày trước là vậy, ai ngờ đến tận bây giờ nó vẫn còn thế. Qua tìm hiểu từ bà con họ mạc, làng nước tôi được biết đúng là hầu như tất tật nhà ai có cưới cũng phải làm cỗ, mà phải làm cỗ to. Ở quê, cái chuyện nhà này làm cỗ… bé, úi xùi, ít món cũng bị làng nước đem ra bàn tán… cười chê rồi, huống chi là không làm cỗ. Nghe kể rằng nhà bà cô họ xa, phía đằng ngoại của tôi, tháng trước cưới cho ông anh mất đứt 60 triệu đồng, trong khi tiền “đòi nợ” từ những cái phong bao chỉ được chưa đầy 30 triệu. Với số tiền nợ lãi 30 triệu đồng kia, chẳng hiểu đến bao giờ bà cô tôi mới lo trả hết. Được biết kinh tế gia đình chỉ trông vào mấy sào ruộng khoán của hợp tác xã thì điều chắc chắn rằng việc trả nợ sẽ đeo đẳng và quá nan giải…

 

Điều kiện kinh tế ở các vùng nông thôn thường không hề khá giả. Một số hộ được gọi là trên mức đủ ăn chiếm không nhiều, số còn lại thì chỉ đủ ăn, thậm chí là thiếu đói một vài tháng trong năm chiếm đa phần. Chính vì lẽ đó nên có công việc tang ma, cưới xin người dân đều phải đi vay. Chỗ anh em, họ mạc gần gặn thì còn có thể vay không phải lãi, chứ bình thường thì đều phải vay lãi, thậm chí vay lãi cao nữa là đằng khác. Trong chuyện cưới xin, ngoài tục lệ… “trả nợ miệng” ra thì hầu hết các gia đình đều muốn “đẹp mặt” với thiên hạ, làng xóm, vì vậy trào lưu đua nhau cưới sang, làm cỗ to với nhiều mâm, nhiều món khiến cho cuộc đua mãi không có điểm dừng.

 

Ai cũng biết rằng, hậu quả của trào lưu tổ chức lễ cưới với cỗ bàn linh đình thì tốn kém là điều tất yếu. Thế nhưng, như đã nói, ở nông thôn hầu như nhà nào cũng phải đi vay nên chuyện trả nợ sau cưới đã trở thành phong trào ở làng quê. Ngoài chuyện bố mẹ phải lo trả nợ, thì đại đa số các đôi vợ chồng trẻ cũng không tránh được việc bị bố mẹ chia nợ để gánh vác một phần. Ngay như con gái của chú thím tôi, sau khi về nhà chồng chưa nổi một tuần đã… được bà mẹ chồng “thông báo” là phải gánh chịu khoản nợ 15 triệu đồng từ lễ cưới của họ. Dẫu không vui và không hề muốn một chút nào nhưng họ đành phải chấp nhận vì dù gì đi chăng nữa thì đó cũng là lễ cưới của họ mà nên nợ nần. Tôi cũng quen một đôi vợ chồng trẻ vừa mới cưới đợt rồi. Họ thuê nhà sống ở thành phố song hàng tháng vẫn phải gửi 1 triệu đồng về quê để trả nợ tiền cưới. Chị vợ than phiền: “Bọn em bị bà mẹ chồng chia cho phần trả nợ là 18 triệu đồng, với mức lãi suất là 3.000 đồng/triệu/ngày, nghĩa là mỗi ngày riêng tiền lãi phải trả đã là 54.000 đồng. Em chẳng rõ là đám cưới hết cả thảy bao nhiêu nhưng nghe phong thanh là những 45 triệu gì đó, trừ số tiền thu được từ mừng cưới ra thì số nợ còn lại là 36 triệu và ông bà chịu phần nửa...”. Nghe cô bạn than mà tôi thấy buồn và thương quá bởi lẽ sống ở thành phố cuộc sống bao nhiêu thứ phải chi tiêu vô cùng đắt đỏ, lương lậu lại không cao trong khi tháng nào cũng vẫn phải gắng mà dành dụm trả nợ cưới…

 

Thực ra, chuyện tang ma, cưới xin đã được Đảng, Nhà nước “định hướng” bằng “quy ước” từ lâu và đã có một thời gian nó được hưởng ứng ở nhiều địa phương, song không hiểu sao người dân lại không chịu nhận ra cái lợi việc tổ chức ma chay, cưới xin theo quy ước ấy. Mong người dân, nhất là người nông dân ở các vùng quê hãy từ bỏ hủ tục, cách nhìn nhận và những suy nghĩ ấu trĩ để từ bỏ việc tổ chức cưới to, bởi như thế họ đã phần nào tự trút bỏ được nợ nần mà mình phải gánh chịu sau cưới. Hình thức cưới tiết kiệm, giản đơn nhưng không kém phần trang trọng, vui tươi đã và đang là xu hướng ở các thành phố, thị xã. Hi vọng nó sẽ được hưởng ứng và nhân rộng trên hầu khắp mọi miền đất nước…