Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn, người dân Đơn Dương trong nhiều năm liền đã góp sức thắp sáng những con đường nông thôn. Phong trào này sau đó đã lan sang rất nhiều địa phương khác trong tỉnh.
Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn, người dân Đơn Dương trong nhiều năm liền đã góp sức thắp sáng những con đường nông thôn. Phong trào này sau đó đã lan sang rất nhiều địa phương khác trong tỉnh.
Trên con đường sáng
Đưa tôi đi trên con đường làng bê tông bằng phẳng, khá rộng rãi của thôn Yên Khê Hạ, xã Lạc Lâm, Đơn Dương, ông Nguyễn Văn Thứa - Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc xã Lạc Lâm chỉ tay vào những trụ điện trước nhà dân ven đường nói với tôi đầy tự hào: “Đây chính là nơi xuất phát của phong trào thắp sáng đường làng của Lạc Lâm và của cả Đơn Dương”.
Năm 1998, chính người dân ở tổ 6, thôn Yên Khê Hạ này đã vận động mọi người đưa điện sáng ra đường. “Ngày đó đã làm gì có đường bê tông, đường đất lầy lội mùa mưa đi lại khó khăn, người dân trong thôn rủ nhau bắc bóng điện trước cửa để chiếu sáng đường cho dễ đi lại. Bắt đầu từ một vài nhà ở tổ 6 với 6 bóng điện ban đầu, nhiều nhà làm theo, người dân trong thôn bầu ra Ban vận động thôn, sau đó Ban công tác Mặt trận thôn cũng vào cuộc, vận động mọi người đóng góp tiền cùng bắc điện chiếu sáng đường”- ông Thứa kể lại. Thấy những bóng đèn thắp sáng ban đêm quá hữu ích, người dân ở thôn Xuân Thượng kề đó cũng làm theo. Từ 2 thôn này, phong trào chiếu sáng đường làng lan sang các thôn khác trong xã Lạc Lâm như Quỳnh Châu Đông, Hải Dương, Hải Hưng… Từ Lạc Lâm phong trào này dần lan sang các xã khác trong huyện, lan lên thị trấn Thạnh Mỹ.
 |
| Điện về tận thôn ở xã Lạc Xuân, Đơn Dương - Ảnh: Văn Báu |
Tại thị trấn Thạnh Mỹ, năm 2007, khi tuyến điện cao áp chiếu sáng ở trung tâm thị trấn được lắp đặt, nhiều con đường nhỏ vẫn chưa có điện đường, 5 hộ dân tại đường Nguyễn Chí Thanh đã rủ nhau cùng kéo điện ra đường. Một hộ dân khác ở thị trấn sau đó đã đứng ra vận động dân làm đường điện dân lập chiếu sáng đường phố thứ hai ở Thạnh Mỹ.
Đặc biệt, từ năm 2011, khi Đơn Dương phát động xây dựng nông thôn mới, việc vận động nhân dân tham gia xây dựng điện chiếu sáng được các Ban công tác Mặt trận thôn, khu phố trong toàn huyện triển khai rầm rộ, tạo ra một phong trào sôi nổi tại Đơn Dương. Cho đến nay, theo thống kê của ngành chức năng huyện, tất cả 10 xã, thị trấn trên địa bàn huyện đều có hệ thống điện chiếu sáng dân lập với gần 4 nghìn bóng điện chiếu sáng ban đêm trên tổng chiều dài gần 150km, tổng kinh phí đầu tư khoảng 5 tỷ đồng. Trong đó, không chỉ người dân các xã vùng kinh tế phát triển đóng góp nhiều như Ka Đô với 31,5km, Lạc Xuân với gần 30km, Quảng Lập với 13,5km, Tu Tra 13km… mà các xã vùng sâu khó khăn, vùng dân tộc thiểu số, người dân cũng tự nguyện đóng góp để kéo điện sáng đường làng. Như xã Ka Đơn với trên 11km, xã Pró trên 5km. Tại xã nghèo Pró đã có 3 trong 7 thôn đồng bào dân tộc thiểu số cùng nhau tự nguyện góp tiền bắc điện chiếu sáng.
Có rất nhiều hình thức bắc điện đường ở Đơn Dương, đơn giản nhất là mỗi hộ dân tự kéo điện từ trong nhà ra đường, mỗi nhà một bóng, mỗi tháng tự đóng tiền điện cho nhà mình. Một hình thức nữa là cộng đồng trong xóm làng cùng đóng tiền để thuê người, có lúc thuê đại lý bán đồ điện đến bắc điện chiếu sáng cho khu vực mình, mỗi tháng góp tiền điện trả chung (như tại xã Tu Tra), hoặc thuê nhân viên ngành điện lực đứng ra bắc đường điện sau đó người dân góp tiền trả.
Lạc Lâm cho đến nay vẫn là địa phương đi đầu trong toàn huyện Đơn Dương về phong trào này với toàn bộ các thôn trong xã đều có điện chiếu sáng đường làng, thắp sáng cho cả Quốc lộ 27 đoạn băng ngang xã. Tại thôn Yên Khê Hạ, khi đường điện dân lập lắp năm 1998 xuống cấp, người dân trong thôn gần đây đã đóng góp gần 12 triệu đồng để thay thế đường điện mới dài 270m với 10 bóng cao áp, ban đêm sáng như đường phố.
Thêm chữ “sáng” vào phong trào “xanh, sạch, đẹp”
Thắp sáng đường làng là một đóng góp rất lớn của Đơn Dương trong công cuộc xây dựng nông thôn mới hiện nay tại Lâm Đồng. Thành quả này có được nhờ phát huy được nội lực của người dân ở cơ sở. Như Ủy ban Mặt trận Đơn Dương đánh giá, việc đưa vào sử dụng hệ thống điện chiếu sáng dân lập ở các khu dân cư đã tạo nên nét đẹp văn hóa, văn minh trong xây dựng nông thôn mới, làm thay đổi hẳn diện mạo nông thôn Đơn Dương hiện nay. Sự hiện diện của ánh điện trên những con đường làng vốn hiu quạnh trước đây như một biểu tượng rút ngắn bớt khoảng cách giữa nông thôn và đô thị, nhất là tại vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Điện sáng không chỉ giúp người dân đi lại sinh hoạt thuận tiện hơn ban đêm, mà tình hình an ninh trật tự cũng được cải thiện rõ rệt, tình làng nghĩa xóm được thắt chặt, các vụ vi phạm an toàn giao thông, trộm cắp, đánh nhau tại các khu dân cư cũng giảm hẳn so với trước đó.
Chính vì vậy, trong xây dựng nông thôn mới, dù không quy định bắt buộc về điện chiếu sáng khu dân cư, nhưng tại Đơn Dương hiện nay đã mặc nhiên trở thành một yếu tố không thể thiếu trong kết cấu hạ tầng cơ sở nông thôn mới. Theo Ủy ban Mặt trận Đơn Dương, điện sáng đường làng đã và đang trở thành một nhân tố mới đóng góp vào phong trào “xanh, sạch, đẹp” chung của tỉnh và là cơ sở quan trọng để Mặt trận các cấp tại Đơn Dương đẩy mạnh và nâng cao chất lượng phong trào “Sáng, xanh, sạch, đẹp” tại Đơn Dương hiện nay.
Vẫn còn rất nhiều vấn đề đặt ra cho hệ thống điện chiếu sáng dân lập này. Trước nhất là giá điện chiếu sáng công cộng ở nhiều nơi còn khá cao, không đồng nhất. Trong 176 đường điện chiếu sáng dân lập ở Đơn Dương, 130 nhánh trả tiền điện theo giá sinh hoạt, 42 nhánh trả theo giá sản xuất và chỉ 1 nhánh trả theo giá điện chiếu sáng công cộng. Nơi nào dân cư đông, sống tập trung, tiền điện ít; nơi nào dân cư thưa, đóng góp nhiều và phải trả tiền điện trong tháng nhiều. Chẳng hạn tại Lạc Lâm, người dân mỗi tháng chỉ đóng 2-3 nghìn đồng nhưng tại thôn Lộc Thọ xã Ka Đơn, mỗi hộ ở đây phải đóng 35 nghìn đồng cho đường điện chiếu sáng.
Cùng đó, tùy theo mức đóng góp của dân mà mua sắm vật tư nên chất lượng đường dây nhiều nơi chưa được đảm bảo. Đã đến lúc ngành điện cũng cần có giải pháp để hỗ trợ, chống rò rỉ, thất thoát điện năng, đảm bảo an toàn lưới điện trong mùa mưa bão cho các đường điện chiếu sáng dân lập. Tuy nhiên, như ý kiến của rất nhiều đại biểu tại một cuộc hội thảo do Ủy ban Mặt trận Đơn Dương phối hợp với Điện lực Đơn Dương tổ chức gần đây, hầu hết đều thống nhất nên tiếp tục duy trì mô hình tự quản của khu dân cư trong quản lý, sử dụng điện chiếu sáng dân lập hiện nay, không nên lập ban quản lý vì sẽ phát sinh chi phí nâng cao giá thành sử dụng điện.
Viết Trọng
