Hút thuốc lá đang là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh tật và tử vong lớn nhất trên thế giới và Việt Nam đang phải đối mặt với gánh nặng to lớn về kinh tế và sức khỏe do hút thuốc lá. Mỗi năm thuốc lá gây ra 40.000 ca tử vong sớm, chi phí điều trị và mất năng suất lao động do thuốc lá gây ra ước tính lên tới 1 tỷ USD/năm.
Hút thuốc lá đang là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh tật và tử vong lớn nhất trên thế giới và Việt Nam đang phải đối mặt với gánh nặng to lớn về kinh tế và sức khỏe do hút thuốc lá. Mỗi năm thuốc lá gây ra 40.000 ca tử vong sớm, chi phí điều trị và mất năng suất lao động do thuốc lá gây ra ước tính lên tới 1 tỷ USD/năm.
Trên thế giới hiện có 1,3 tỷ người trưởng thành hút thuốc; 80% số người hút thuốc sống tại các nước có thu nhập trung bình và thấp. Hút thuốc lá là nguyên nhân của 25 căn bệnh và gây ra 90% các trường hợp ung thư phổi, 75% các trường hợp bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, 25% các trường hợp bệnh tim thiếu máu cục bộ. Theo ước tính ở Hoa Kỳ, hút thuốc lá là nguyên nhân gây ra 30% các trường hợp tử vong do bệnh ung thư. Trong thế kỷ 20, đã có 100 triệu người chết do các bệnh liên quan đến hút thuốc lá. Mỗi năm, thế giới có khoảng 6 triệu ca tử vong do các bệnh liên quan đến hút thuốc lá, trong đó có 600.000 người chết do các bệnh gây ra bởi sự phơi nhiễm với khói thuốc lá thụ động (hút thuốc thụ động). Có tới 80% số ca tử vong là ở các nước có thu nhập trung bình và thấp. Tổ chức Y tế Thế giới dự báo, nếu không có các biện pháp ngăn chặn kịp thời thì trong thế kỷ 21, tổng số người bị tử vong do những căn bệnh do thuốc lá gây ra sẽ lên tới 1 tỷ người.
Theo chương trình phòng chống tác hại thuốc lá - Bộ Y tế, Việt Nam là nước nằm trong nhóm 15 nước có số người hút thuốc lá nhiều nhất thế giới. Kết quả điều tra toàn cầu về sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành năm 2010: Tỷ lệ hút thuốc ở nam giới là 47,4% (trung bình 2 nam giới có 1 người hút thuốc); 33 triệu người không hút thuốc nhưng thường xuyên hít phải khói thuốc thụ động trong nhà; 5 triệu người không hút thuốc, thường xuyên hít phải khói thuốc thụ động tại nơi làm việc.
Tỷ lệ hút thuốc lá cao đã gây ra các tác hại rất lớn về mặt sức khỏe và kinh tế. Theo tổ chức Y tế thế giới, mỗi năm tại Việt Nam có khoảng 40.000 người tử vong vì các bệnh do sử dụng thuốc lá. Con số này sẽ tăng lên thành 70.000 ca/năm vào năm 2030 nếu các biện pháp phòng chống tác hại thuốc lá không được thực hiện kịp thời. Theo điều tra tại bệnh viện K năm 2000, tỷ lệ bệnh nhân ung thư phổi có hút thuốc lá là 96,8%. Nghiên cứu của Viện Chiến lược và Chính sách Y tế năm 2011 cũng cho thấy bệnh tật và tử vong sớm do thuốc lá chiếm 12% tổng gánh nặng bệnh tật trong nam giới Việt Nam.
Xu hướng gánh nặng bệnh tật chuyển từ các bệnh lây nhiễm sang các bệnh không lây nhiễm và gia tăng nhanh chóng. Năm 1986, bệnh không lây nhiễm mới chỉ chiếm 39% số trường hợp nằm viện thì tới năm 2011, tỷ lệ này tăng lên 62,7%. Năm 2008, số ca tử vong do các bệnh không lây nhiễm chiếm 75% tổng số ca tử vong do bệnh tật và thương tích ở Việt Nam. Các bệnh có nguyên nhân chính từ sử dụng thuốc lá như đột quỵ, mạch vành, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), ung thư phổi là những nguyên nhân hàng đầu gây ra tử vong ở cả nam và nữ. Hơn 75% các ca tử vong ở Việt Nam hằng năm là do các bệnh không lây nhiễm, trong đó sử dụng thuốc lá là một nguyên nhân chính…
Theo nghiên cứu của Trường Đại học Y tế Công cộng năm 2013, có 28% số ca tử vong ở nam giới Việt Nam từ 35 tuổi trở lên có liên quan đến sử dụng thuốc lá. Tổng chi phí điều trị và tổn thất do mất khả năng lao động vì ốm đau và tử vong sớm mới cho chỉ 5 nhóm bệnh gồm: ung thư phổi, ung thư đường tiêu hóa - hô hấp trên, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, nhồi máu cơ tim, đột quỵ trong số 25 bệnh do thuốc lá gây ra là hơn 23.000 tỷ đồng/năm. Theo điều tra năm 2014, tỷ lệ hút thuốc lá thanh thiếu niên Việt Nam trong độ tuổi từ 13 - 15 tuổi giảm 3,3% so với năm 2007.
Việt Nam cũng đang gặp nhiều khó khăn trong công tác phòng chống tác hại thuốc lá vì thuốc lá là sản phẩm gây nghiện, giá thuốc lá còn rẻ, tỷ lệ hút thuốc trong nam giới còn rất cao, ý thức tuân thủ quy định cấm hút thuốc lá của người dân còn hạn chế. Do đó, để thực hiện thành công cam kết của Việt Nam khi tham gia công ước, triển khai hiệu quả Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá cần sự nỗ lực, sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa của các bộ, ngành, các tỉnh, thành phố trong hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá.
THỤY HỢP
