Xông đất hay còn gọi là đạp đất, xông nhà là tục lệ đã có từ lâu đời ở Việt Nam. Nhiều người quan niệm rằng ngày mồng Một là ngày khai trương cho năm mới, họ cho rằng vào ngày đầu năm những người hợp tuổi xông nhà thì cả năm sẽ gặp may mắn, suôn sẻ.
Xông đất hay còn gọi là đạp đất, xông nhà là tục lệ đã có từ lâu đời ở Việt Nam. Nhiều người quan niệm rằng ngày mồng Một là ngày khai trương cho năm mới, họ cho rằng vào ngày đầu năm những người hợp tuổi xông nhà thì cả năm sẽ gặp may mắn, suôn sẻ.
 |
| Ảnh minh họa |
Phong tục đã có từ xa xưa
Tục xông nhà là gì, với ngày đầu tiên trong năm còn gọi là Nguyên đán, Tết đã có một ý nghĩa đặc biệt trang nghiêm. Vì ngày đó bắt đầu một năm nên mọi công việc làm trong khoảng 24 tiếng đồng hồ đều có ảnh hưởng trọn năm. Việc xông đất, xuất hành, những cử chỉ đầu tiên, những lời nói đầu năm là điều mà ai cũng phải cẩn ngôn cẩn trọng.
Chính vì vậy mà sau thời điểm giao thừa lúc 12 giờ đêm cuối năm (âm lịch), bước vào những giờ phút đầu tiên của năm mới người Việt từ xưa rất coi trọng tục “xông đất đầu năm”. Khi lễ giao thừa đánh dấu một năm đã qua, nhường cho một năm mới tốt đẹp đến, nhà ở được coi như hoàn toàn đổi mới, người bước chân tới xông đất sẽ là sứ giả do sự may mắn đưa đến.
Do đó, mọi người đã cân nhắc kỹ về nhân phẩm, chức phận, sự giàu sang, cũng như về tính tình, hạn vận khi mong cầu người đến xông nhà ngày đầu năm là hệ trọng hơn cả. Chính vì nghĩ đến ảnh hưởng của việc xông đất đến việc làm ăn cho cả năm, nên các bậc cao niên rất thận trọng đối với người đến đầu tiên trong ngày Nguyên đán .
Người khách đến xông đất phải đến thăm sáng sớm ngày mùng Một (vì muốn là người khách đầu tiên), mang theo quà biếu như trái cây, bánh mứt và tiền lì xì cho trẻ con trong nhà. Chủ nhà, do đã sắp đặt trước, sẽ tiếp đón niềm nở và nhận những lời chúc tốt lành.
Người đến xông đất thường chỉ đến thăm, chúc Tết chừng năm mười phút chứ không ở lại lâu, hầu cho mọi việc trong năm của chủ nhà cũng được trôi chảy thông suốt.
Chọn người xông đất đầu năm
Thời xưa chỉ có 2 cách chọn người tốt vía xông đất ngày đầu năm. Kẻ làm quan, người có học chọn người xông đất có tuổi hợp tuổi với chủ nhà. Người xông đất phải là đàn ông trụ cột trong gia đình.
Đối với người dân lao động thì đơn giản hơn nhiều: Người được chọn xông đất phải khỏe mạnh, tốt tính, gia cảnh khấm khá, hòa thuận. Ở một số vùng miền, một số gia đình có quan niệm cổ hủ cho rằng con gái, đàn bà đến xông đất đầu năm thường đem lại sự xui xẻo cho gia chủ. Cũng vì thế mà người phụ nữ thường e ngại tới thăm hỏi anh em, họ hàng vào sáng sớm mùng Một Tết.
Tuy nhiên, xã hội ngày càng tân tiến, hiện đại, bình đẳng hơn thì quan niệm “trọng nam khinh nữ” cổ hủ, lạc hậu đó dần dần bị xóa bỏ.
Kinh nghiệm cho hay, những ai xởi lởi, thật thà, hồn nhiên, làm ăn phát đạt, con cái đông đủ (có trai, có gái), mặt mũi sáng sủa, thân hình đầy dặn, không có tang thì sẽ là người tốt “duyên”, tốt “vía”, đem lại nhiều may mắn trong năm mới cho gia chủ.
Ngoài ra, bên cạnh những gia đình luôn luôn lựa chọn cẩn thận người xông đất từ trước Tết thì vẫn có nhiều người luôn muốn việc xông đất diễn ra một cách tự nhiên. Tức là trước đêm giao thừa, họ không hề nhờ ai, không lựa chọn người xông đất. Họ quan niệm, đã là may mắn thì phải đến tự nhiên, không sắp đặt.
Theo thời gian, sự đổi thay phát triển của cuộc sống, nhiều phong tục cũng có sự thay đổi theo hướng phù hợp hơn với xã hội. Tuy nhiên tục “đạp đất” vẫn được nhân dân ta coi trọng, nhưng đã có sự nhẹ nhàng hơn, không còn nặng nề như trước kia.
Cả chủ và khách coi tục “xông đất” như một thứ “lộc trời” cho một năm mới với nhiều hi vọng.
LHT (tổng hợp)
