Nhu cầu nước phục vụ sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp tăng cao, trong khi công ty cấp thoát nước duy nhất trên địa bàn huyện chưa thể đáp ứng đủ khiến nhiều hộ dân ở Đơn Dương phải khai thác nguồn nước ngầm...
Nhu cầu nước phục vụ sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp tăng cao, trong khi công ty cấp thoát nước duy nhất trên địa bàn huyện chưa thể đáp ứng đủ khiến nhiều hộ dân ở Đơn Dương phải khai thác nguồn nước ngầm. Tuy nhiên, phần đông các hộ đều khai thác tự phát, không được cấp phép của cơ quan chức năng. Điều này dẫn đến nguy cơ giảm mạch nước ngầm và ảnh hưởng đáng kể đến mạch nước này trong thời gian tới.
 |
| Nhu cầu về nước tưới phục vụ nông nghiệp đã khiến nguồn nước ngầm tại Đơn Dương bị khai thác quá mức |
Khó quản lý việc khai thác
Đơn Dương là huyện sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là rau màu thương phẩm với diện tích 27.060 ha. Những diện tích này đòi hỏi nguồn nước tưới tương đối nhiều. Ngoài những phần đất sản xuất gần sông, suối có thể chủ động được nguồn nước thì phần còn lại, đa số người dân đều phải sử dụng giếng khoan, nhất là vào mùa khô hạn. Do vậy, việc người dân tự khoan giếng nước để đáp ứng nhu cầu về nước sạch, nước sản xuất cũng là nhu cầu chính đáng. Tuy nhiên, tình trạng nhà nhà khoan giếng đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến mạch nước ngầm trên địa bàn huyện.
Chưa có con số thống kê chính thức cho số lượng giếng khoan trên địa bàn huyện tại thời điểm hiện tại, nhưng theo Phòng Tài nguyên & Môi trường huyện Đơn Dương thì cách đây 15 năm, đã có hơn 1.000 giếng khoan được khảo sát. Hiện tại, con số này đã tăng lên gấp mấy lần, bởi hễ nhà nào có diện tích đất sản xuất thì nhà đó có giếng khoan... Do chưa có cơ chế, phân cấp quản lý cụ thể nguồn nước ngầm, nên tình trạng khai thác nước ngầm diễn ra rất phức tạp. “Theo quy định, người dân muốn khoan giếng nước ngầm phải xin phép và được sự chấp thuận của chính quyền địa phương, nhưng thực tế ít có trường hợp nào xin phép, mặc dù chủ trương hiện nay là hạn chế khoan giếng nước ngầm” - ông Hoàng Công Hiếu - Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường cho biết.
Hiện tại, nhiều hộ dân khoan giếng sâu xuống lòng đất từ 8 đến 12 m mà vẫn chưa có nước, người dân phải chuyển sang sử dụng hệ thống bơm nén hơi để lấy nước ngầm tưới cho hoa màu. Ðiều đó cho thấy, sự cạn kiệt nguồn nước ngầm đang ở mức báo động. Bà Ma Hồng (xã Pró) cho biết: Trước đây, giếng của gia đình chưa bao giờ hụt nước, nhưng mấy năm gần đây phải bơm hơi để nén nước lên chứ bơm trực tiếp nước không lên.
Tương tự, ông Nguyễn Văn Hùng ở thôn Hawai, xã Tu Tra cho biết, bình thường với diện tích 5 sào rau màu của gia đình chỉ cần một giếng khoan là đủ. Nhưng xung quanh vùng hầu như nhà nào cũng có giếng. Vào đỉnh điểm mùa khô, nhà nào cũng tưới nên mạch nước ngầm bị hụt. Vì không đủ nước tưới, gia đình phải khoan thêm giếng. Nếu như trước đây, ông tốn khoảng 10 triệu đồng để khoan 12 m là có nước, thì giờ chi phí đã đội lên 25 triệu đồng vì phải khoan sâu xuống lòng đất tới 20 m.
Theo ông Hoàng Công Hiếu, hiện huyện chỉ có thể quản lý 78 giếng khoan của 13 công ty trên địa bàn huyện đã được UBND tỉnh cấp phép. Còn đối với các giếng khoan tại các hộ dân, có quy định khai thác không quá 10 m3 nước/ngày. Nhưng trên thực tế, việc người dân khai thác bao nhiêu thì các ngành chức năng không thể nắm rõ. Do bị khai thác nhiều nên nguồn nước ngầm bị ảnh hưởng là điều tất yếu. Song việc cấm người dân khoan giếng là không thể, bởi hiện tại hệ thống dẫn nước sạch của công ty cấp thoát nước cũng chưa thể phủ kín được toàn bộ các thôn, xóm trên địa bàn huyện để đảm bảo nhu cầu nước cho người dân.
 |
| Diện tích ứng dụng công nghệ cao tưới nhỏ giọt góp một phần cho việc tiết kiệm nguồn nước tưới |
Cần có giải pháp lâu dài
Việc khai thác quá mức nguồn nước dưới đất mà không có sự kiểm soát chặt chẽ sẽ gây ra một số tác động như: Làm thấp mực nước ngầm, gây ảnh hưởng trực tiếp tới các công trình khai thác nước ngầm. Mặc dù biết nguồn nước ngầm đang dần cạn kiệt, thế nhưng người dân vẫn chưa ý thức bảo vệ nguồn nước mà chỉ nghĩ “tới đâu hay tới đó”, có nước thì cứ sử dụng, khi nào hết tính sau.
Trước tình hình nguồn nước ngầm đang có nguy cơ bị cạn kiệt, huyện Đơn Dương đã thực hiện các giải pháp tạm thời để tiết kiệm nguồn nước. Trước mắt, Phòng Tài nguyên và Môi trường sẽ quản lý chặt và kêu gọi bà con nông dân tiết kiệm nước tưới cho cây trồng, hoàn chỉnh hệ thống tưới tiêu để giảm lượng nước thất thoát, rò rỉ bằng giải pháp bê-tông hóa và kiên cố hóa kênh mương nhằm giảm áp lực cho nguồn nước ngầm. Diện tích ứng dụng công nghệ cao tưới nhỏ giọt cũng góp một phần cho việc tưới tiết kiệm nguồn nước.
Bên cạnh đó, các ngành chức năng đã tăng cường tổ chức thanh tra hoạt động của các nhà máy cấp nước và cách khai thác giếng khoan ở mỗi địa phương, có quy định cách sử dụng nước hợp lý nhằm bảo đảm nguồn nước, tránh thất thoát, gây ô nhiễm. Đồng thời, Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện tham mưu văn bản giao cho UBND các xã, thị trấn tăng cường công tác kiểm tra, xử lý các trường hợp hành nghề khoan nước dưới đất trái phép; sử dụng, khai thác nước dưới đất không đúng quy định; cung cấp tài liệu cho đơn vị tư vấn tiến hành rà soát lập danh mục, lập hành lang bảo vệ nguồn nước.
Tuy nhiên, theo ông Hoàng Công Hiếu, giải pháp quan trọng nhất vẫn là tăng cường giáo dục, tuyên truyền để nâng cao ý thức của người dân trong việc bảo vệ nguồn nước ngầm, không khoan, đào giếng bừa bãi để khai thác nguồn nước ngọt. Đối với những trường hợp khai thác quá mức an toàn hoặc ở nơi đã có mạng lưới cấp nước, các cơ quan chức năng sẽ kiên quyết buộc ngưng khai thác.
H.YÊN - V.QUỲNH
