Sức sống mới ở vùng trũng Cát Tiên

Nhắc đến Cát Tiên, có lẽ sẽ vẫn còn không ít người hình dung đó là mảnh đất “trũng” theo nhiều nghĩa: Thời tiết khắc nghiệt, nghèo đói, lạc hậu... kéo theo trăm thứ khó khăn khác. Sự thật thì hình ảnh đó đã đi vào dĩ vãng và trở thành những câu chuyện mang tính hoài niệm về một thời gian khó của những người đi mở đất nơi này. Cát Tiên bây giờ thật sự đã thay da đổi thịt, khoác lên mình hình dáng của một vùng nông thôn mới tràn đầy nhựa sống. 

 

Quang cảnh khu Công viên và Đài tưởng niệm các Anh hùng Liệt sỹ ở trung tâm huyện Cát Tiên

 

Tôi quả thật đã rất ngạc nhiên khi có dịp trở lại Cát Tiên lần này và được chứng kiến sự chuyển mình đổi thay mạnh mẽ về cả tư duy phát triển kinh tế nông nghiệp lẫn đời sống của bà con, đặc biệt là bà con nông dân. 

 

•  TỪ THAY ĐỔI TƯ DUY

 

Nếu hơn chục năm trước, khi viết về nông nghiệp và nông dân ở vùng này thì những người làm báo chúng tôi hầu như chỉ quanh quẩn với những đề tài về chuyển đổi cây lúa, cải tạo vườn điều và một vài mô hình chuyển đổi các loại cây ngắn ngày khác để xóa đói, giảm nghèo. Thời điểm đó, người nông dân ở nông thôn Cát Tiên đa phần cũng chỉ dám đặt mục tiêu xóa đói, giảm nghèo hay mục tiêu cao hơn là lo cho con cái đi học đến nơi đến chốn bởi vùng đất ấy còn nhiều cái khó chẳng thể nêu hết. Thế mà nay, đến thăm bà con nông dân, sau khi được chứng kiến và nghe những câu chuyện “đổi đời” ngoạn mục dựa vào cách làm nông nghiệp mới với tư duy mới, tôi lại muốn được về đây sinh sống, xây những ngôi nhà nhỏ bên những hàng dậu thật xinh và để bắt chước bà con nơi đây phát triển sản xuất, làm giàu bằng nông nghiệp.

 

Đó là câu chuyện của hộ gia đình anh Phạm Thanh Duyên, người đã phá bỏ vườn tiêu, vườn điều cằn cỗi sang trồng sầu riêng, măng cụt và bưởi với khát khao làm giàu. Với việc ứng dụng giống mới và một số kỹ thuật trồng, chăm sóc tiên tiến đã thay đổi cuộc sống gia đình anh, mang về thu nhập hàng tỷ đồng mỗi năm. Thành công của anh Duyên không chỉ trở thành niềm tự hào của họ hàng mà khu vườn của gia đình anh đã trở thành khu vườn kiểu mẫu để người dân khắp nơi đến học hỏi kinh nghiệm.

 

Hay câu chuyện về tư duy đổi mới, dám nghĩ, dám đầu tư để thay đổi sản xuất kinh tế vườn, phát triển sản xuất của gia đình chú Nguyễn Tấn Quàng. Trên mảnh đất cũ của gia đình trồng rau, củ cho năng suất và thu nhập thấp vốn thỉnh thoảng còn bị ngập nước, chú Quàng đã tìm tòi học hỏi và nhờ sự động viên, hỗ trợ của một số cán bộ chính quyền địa phương, gia đình chú đã tập trung cải tạo vườn, khơi thông hệ thống thoát nước, vệ sinh môi trường khu vườn, đầu tư một số thiết bị tưới tiêu theo công nghệ mới để chuyển toàn bộ diện tích sang trồng sầu riêng giống mới chất lượng cao. Đến nay gia đình chú mỗi năm thu nhập hàng tỷ đồng và đã trở thành hộ gia đình khá giả, được bà con trong huyện nể phục...

 

Đó chỉ là 2 trong số nhiều câu chuyện thành công khác nhờ thay đổi tư duy, mạnh dạn đầu tư sản xuất ở huyện Cát Tiên giai đoạn gần đây. 

 

Cán bộ huyện thăm khu vườn kiểu mẫu của hộ gia đình anh Phạm Thanh Duyên

 

•  ĐẾN TIẾP SỨC NÔNG THÔN MỚI 

 

Chia sẻ câu hỏi của tôi “động lực nào mà bà con dám phá bỏ hàng loạt các vườn cây vốn đã gắn bó với đời sống và là nguồn thu nhập chính của gia đình suốt một thời gian dài khi vốn vẫn còn nhiều khó khăn?”; hầu hết bà con nông dân ở đây đều cho biết phần lớn nhờ chính sách hợp lòng dân và những tín hiệu hiệu quả của Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) ở các địa phương khác trên địa bàn tỉnh nói chung và huyện Cát Tiên nói riêng. Chương trình xây dựng NTM chính là nền móng, là “chiếc cần câu” để bà con mạnh dạn thay đổi, vươn lên xoá đói giảm nghèo và làm giàu. Nền móng đó chính là hiệu quả của những chương trình chính sách đầu tư về giao thông nông thôn kéo dài từ trung tâm huyện đến tận các thôn xóm, tới kênh mương ruộng đồng theo phương thức Nhà nước và Nhân dân cùng làm; đó là chính sách hỗ trợ vốn, hỗ trợ giống cây trồng; tập huấn bồi dưỡng kiến thức về chuyển đổi giống, kỹ thuật, khoa học công nghệ tiên tiến về trồng trọt, chăn nuôi…

 

Chia sẻ với tôi về kết quả xây dựng NTM trên địa bàn huyện, đồng chí Bùi Văn Văn - Phó Chủ tịch UBND huyện Cát Tiên phấn khởi: “Đó là kết quả của sự quan tâm của tỉnh, nỗ lực phấn đấu bền bỉ qua nhiều năm của huyện và đặc biệt là của Nhân dân huyện Cát Tiên”. Phó Chủ tịch UBND huyện khẳng định rằng, những năm qua, Cát Tiên luôn xác định mục tiêu phát triển sản xuất nông nghiệp cũng như xây dựng NTM là nhiệm vụ quan trọng, liên tục và không có điểm dừng. Nhờ sự quan tâm của tỉnh, sự đồng lòng chung tay góp sức của Nhân dân mà kết cấu hạ tầng nông thôn đã được đầu tư, cải tạo, nâng cấp tương đối đồng bộ, góp phần phục vụ tốt cho sản xuất và phòng, chống thiên tai. 10 năm qua, Cát Tiên đã tập trung sửa chữa, cải tạo, nâng cấp và xây dựng mới nhiều hạng mục, công trình cơ sở hạ tầng đạt chuẩn. Đường trục xã và đường từ trung tâm xã đến đường huyện cứng hóa 100%. Các tuyến đường trục xã, liên xã trong huyện có quy mô nền đường từ 6,5 m đến 7,5 m, mặt đường từ 3,5 m đến 5,5 m đảm bảo ô tô đi lại thuận tiện quanh năm. Còn đường trục thôn, liên thôn đã được đầu tư cứng hóa đạt tỷ lệ 87,68%. Đường ngõ xóm được đầu tư cứng hóa đạt tỷ lệ 93,44%. Các tuyến đường thôn, xóm trong huyện có nền đường rộng, ô tô đi lại thuận tiện quanh năm; đảm bảo thoát nước tốt, sạch sẽ và không lầy lội vào mùa mưa. Đường trục chính nội đồng có tổng chiều dài trên 78 km cũng đã được đầu tư cứng hóa hơn 65,4 km, đạt tỷ lệ 83,91%, đảm bảo cho xe cơ giới vận chuyển hàng hóa thuận tiện quanh năm. Kinh tế nông nghiệp, nông thôn từ đó có những bước phát triển mới. 

 

Nếu như trước đây, Cát Tiên luôn phải loay hoay xoay xở để tìm kiếm những loại cây trồng phù hợp mang lại giá trị kinh tế cao ở địa phương thì nay với những cải thiện về kết cấu hạ tầng nông thôn, dịch vụ phát triển, bà con đã có nhiều lựa chọn hơn cho việc phát triển sản xuất. Hiện ở Cát Tiên, mỗi vùng đã dần ổn định với một số loại cây trồng, vật nuôi, nhất là chuyên canh, xen canh các loại cây trồng đang tạo được sức bật giúp bức tranh kinh tế nông thôn của các xã và đời sống của bà con thêm nhiều gam màu sáng. Một số xã với sự năng động của chính quyền cơ sở và ý chí phấn đấu của bà con nhân dân đang vươn lên trở thành những xã tiêu biểu không chỉ về sản xuất kinh tế nông nghiệp mà còn cả về các tiêu chí xanh, sạch đẹp, vệ sinh môi trường và cảnh quan thôn xóm lẫn việc giữ gìn và phát huy nét đẹp về văn hóa buôn làng. Dù mức độ đạt được ở các lĩnh vực có khác nhau, nhưng nhìn tổng thể chung, bức tranh nông thôn Cát Tiên đã thật sự có nhiều khởi sắc và mang lại những thay đổi rất lớn từ không gian đến cảnh quan, điều kiện sống về cả vật chất lẫn tinh thần. Điều này đã khẳng định, chương trình xây dựng NTM ở Cát Tiên đã triển khai và mang lại hiệu quả thiết thực, chương trình đã tiếp sức và thúc đẩy vùng đất này chuyển mình phát triển. Thu nhập bình quân đầu người năm 2020 đạt 55,2 triệu đồng/người (tăng 38,07 triệu đồng/người so với năm 2011). Tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 18,42% (năm 2011) xuống còn 0,8%, sau khi trừ hộ nghèo thuộc đối tượng bảo trợ xã hội còn 0,59% vào cuối năm 2020, trong đó, hộ nghèo đồng bào dân tộc thiểu số chiếm tỷ lệ 1,51%. Các giá trị văn hóa truyền thống đã được bảo tồn, phát huy; phong trào văn hóa, văn nghệ cũng được phát triển. Đến hết năm 2020, huyện có 100% số xã, thị trấn đạt tiêu chí NTM. 

 

•  VÀ BỨC TRANH QUÊ 

 

Những ngày này, về thăm Cát Tiên, chắc sẽ không ít người giống như tôi cảm thấy ngạc nhiên và thích thú khi trên đường đi thăm những vườn trái cây bạt ngàn trĩu quả ở Đức Phổ lại được ngắm cả những con đường trong làng đầy màu xanh và thơm ngát hoa cỏ bên những nếp nhà nhỏ nhưng vô cùng xinh đẹp, khang trang và mang nét đặc trưng rất nông thôn. Quả thật, nông thôn Cát Tiên đã mang một dáng hình rất khác sau 10 năm thực hiện Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây NTM . Nếu nhìn vào xuất phát điểm, thì kết quả này thật sự ngoài sự tưởng tượng của rất nhiều người. Đường sá, nhà cửa, ruộng vườn, các loại hình dịch vụ từ bình dân đến cao cấp cho nhu cầu của người dân đều đã có mặt ở Cát Tiên, đáp ứng đầy đủ nhu cầu của mọi tầng lớp nhân dân… Tất cả hòa quyện vào nhau đã tạo ra một bức tranh NTM đầy tươi đẹp, xóa bỏ hoàn toàn hình ảnh của vùng đất trũng ngày nào. Điều mừng vui hơn nữa đó là rất nhiều bà con cho hay, một bộ phận người dân của Cát Tiên bây giờ thay vì tâm lý cố gắng cho con học hành thật giỏi để ly hương mong thoát được nghèo, thì nay đang có xu hướng thay đổi, họ chọn đầu tư cho học tập để quay về quê hương phát triển kinh tế, lập nghiệp bằng nghề nông trên chính mảnh đất quê hương mình.

 

Phóng sự: NGUYỄN NGHĨA