DỰ ÁN QUỸ PHÒNG, CHỐNG TÁC HẠI CỦA THUỐC LÁ TỈNH LÂM ÐỒNG NĂM 2023:

Thuốc lá điện tử ''tấn công'' học sinh, sinh viên

Tình trạng thuốc lá điện tử “tấn công” học sinh, sinh viên không phải là vấn đề mới, nhưng đang diễn biến phức tạp. Trong khi đó, cho đến nay, đây vẫn là những mặt hàng chưa được phép nhập khẩu vào thị trường Việt Nam. Điều này đồng nghĩa với việc thuốc lá điện tử chưa được kiểm soát về chất lượng... Vậy nên, việc phòng, chống sử dụng thuốc lá điện tử trong đối tượng học sinh vẫn đang còn nhức nhối.

Những năm gần đây, tỉ lệ hút thuốc lá điện tử liên tục gia tăng. Theo điều tra tình hình sử dụng thuốc lá tại 34 tỉnh, thành phố trong nước năm 2020, tỷ lệ hút thuốc lá điện tử ở người trưởng thành có xu hướng tăng từ 0,2% năm 2015 lên 0,7% năm 2020; trong đó, nam giới tăng từ 0,4% năm 2015 lên 1,2% năm 2020. Đặc biệt, điều tra sức khỏe học đường năm 2019 cho thấy, có tới 2,6% học sinh từ 13-17 tuổi hút thuốc lá điện tử. 

Sử dụng thuốc lá điện tử có nhiều tác hại đối với học sinh, bao gồm: Gây nghiện, ảnh hưởng phát triển não bộ, tăng nguy cơ bắt đầu sử dụng thuốc lá điếu truyền thống, gây chấn thương nghiêm trọng do nổ pin, tổn thương hệ hô hấp nghiêm trọng, nguy cơ ung thư cao, gây hại cho sức khỏe tim mạch. Trẻ vị thành niên tiếp xúc với nicotine có ảnh hưởng đến phát triển não bộ, có thể dẫn đến rối loạn học tập và rối loạn thần kinh. Thuốc lá điện tử còn có độc tố cao hơn thuốc lá truyền thống. Sử dụng thuốc lá điện tử còn gây tổn thương phổi cấp tính và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư.

Theo Tổ chức Kiểm soát và Phòng ngừa Bệnh tật, có khoảng 3,6 triệu học sinh cấp 2 và cấp 3 sử dụng thuốc lá điện tử vào năm 2018. Sử dụng thuốc lá điện tử còn gây ảnh hưởng đến kết quả học tập, khi chơi những trò chơi bạo lực còn ảnh hưởng đến việc phát triển nhân cách. Đã có nhiều học sinh bị loạn thần, ảo giác hoặc suy hô hấp, thậm chí suýt tử vong sau khi hút thuốc lá điện tử. Dẫu vậy, thực trạng học sinh hút thuốc lá điện tử vẫn đang gia tăng vì được cho rằng "sang chảnh, vô hại". Có một ngộ nhận rất nguy hiểm hiện nay của giới trẻ là thuốc lá thế hệ mới không gây hại. Thực tế, số lượng người hút thuốc điện tử để cai thuốc lá truyền thống rất ít, mà ngược lại thế hệ trẻ đang là đối tượng chủ yếu lạm dụng thuốc lá thế hệ mới do tâm lý trào lưu, muốn thể hiện cá tính.

Thông tin của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho thấy các sản phẩm thuốc lá đều độc hại và đến nay ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy thuốc lá điện tử cũng gây nguy hại đối với sức khỏe cộng đồng tương tự thuốc lá thông thường. Kết quả của một cuộc nghiên cứu thậm chí còn chỉ ra hàm lượng nicotine của thuốc lá điện tử có thể lên đến 24mg, trong khi đó, lượng nicotine trong thuốc lá truyền thống lại ở mức 4mg. Ở lứa tuổi học sinh, do thể chất đang phát triển nên khả năng gây tác hại còn nhiều hơn so với người trưởng thành. Nguy hiểm hơn, lứa tuổi này lại có tâm lý thích tò mò nên càng dễ bị sa lầy. Nếu hút trong thời gian dài, các em sẽ giảm đi sự chú ý, thay đổi tính cách và có nhiều hành động thất thường, trong đó ảnh hưởng nhiều nhất chính là suy giảm khả năng học tập.

Một nguyên nhân quan trọng khác là máy hút thuốc lá điện tử và các loại tinh dầu sử dụng vẫn đang được rao bán công khai, rầm rộ trên mạng xã hội. Chỉ cần gõ dòng chữ “mua thuốc lá điện tử” vào công cụ tìm kiếm trên mạng internet, trong vài giây đã được giới thiệu hàng trăm loại máy hút thuốc cùng các loại tinh dầu. Mặc dù vậy, đây vẫn là những mặt hàng chưa được phép nhập khẩu vào thị trường Việt Nam. Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử) đang được quảng cáo và giới thiệu với các thông tin không đầy đủ, sai sự thật và gây nhầm lẫn cho người sử dụng rằng các sản phẩm thuốc lá mới là sản phẩm ít hại hơn so với các sản phẩm thuốc lá điếu thông thường và là sản phẩm giúp cai nghiện thuốc lá điếu truyền thống. Những quảng cáo này được tung ra để thực hiện mục đích mở rộng việc tiêu thụ các sản phẩm thuốc lá mới ở giới trẻ. Để ngăn chặn tình trạng này, hoạt động thanh tra, xử phạt đã được thực hiện khá tốt trong những năm gần đây tuy nhiên, vẫn chưa được thường xuyên. 

Trước tình hình trên, để ngăn ngừa tình trạng sử dụng các sản phẩm thuốc lá bao gồm cả các sản phẩm thuốc lá mới trong học sinh, sinh viên, trong thời gian tới, cần tiếp tục phổ biến tác hại của thuốc lá và các quy định của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá. Bên cạnh đó, phổ biến rộng rãi về tác hại của các sản phẩm thuốc lá mới cho học sinh, sinh viên, học viên, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động tại cơ quan, đơn vị, cơ sở giáo dục. Đặc biệt là xây dựng môi trường không khói thuốc tại các cơ sở giáo dục.

Để góp phần ngăn chặn các loại ma túy núp bóng thuốc lá điện tử, bên cạnh những nỗ lực của các cơ quan chức năng thì gia đình và nhà trường đóng vai trò rất quan trọng. Các bậc phụ huynh nên dành nhiều thời gian quan tâm đến các cháu ở tuổi vị thành niên cũng như phối hợp chặt chẽ với nhà trường để khuyến cáo, giám sát việc không sử dụng thuốc lá, thuốc lá điện tử nói riêng.