Tuổi thọ con người trên đảo Okinawa

Lời người dịch:

Okinawa là tỉnh đảo của Nhật, nằm giữa biển Đài Loan và Nhật Bản, cách Trung Quốc gần 1.000km. Đảo rộng 1.201,03km² với dân số 1,3 triệu người, bao gồm cả quần đảo Senkaku (Trung Quốc gọi là Điếu Ngư). Tỉnh Okinawa là một nhóm đảo do Nhật Hoàng kiểm soát từ năm 1895. Đây là khu vực được cho là nhiều tiềm năng dầu lửa, có vị trí chiến lược về giao thông hàng hải, còn là một ngư trường hết sức phong phú. Tuy chỉ là những dấu chấm nhỏ trên bản đồ thế giới nhưng án ngữ toàn bộ Hoa Nam, nó như chiếc gai cận kề Trung Quốc khiến cho đất nước này xem như “miếng mồi béo bở”.

Sau thế chiến thứ 2 Hoa Kỳ chiếm đảo, đến tháng 6 năm 1972 mới giao quyền quản lý cho chính phủ Nhật Bản. Tuy nhiên quân đội Mỹ vẫn hiện diện tại căn cứ không quân Kadena theo Hiệp ước An ninh và Hợp tác song phương Mỹ-Nhật. Tại tỉnh đảo này, dân cư ở phía bắc rất thưa thớt, hầu hết chỉ tập trung ở phía nam. Okinawa không chỉ nổi tiếng về bố phòng quân sự, còn là nơi có tuổi thọ con người cao nhất thế giới, trung bình: 86 ở nữ và 78 cho nam. Với dân số trên 1 triệu nhưng có đến 660 người sống trên 100 tuổi.

* * *

Tôi đã từng nghĩ rằng trên thế giới này số người sống trên 100 tuổi không nhiều, nhưng khi đến đảo Okinawa của Nhật Bản mới thực sự ngỡ ngàng. Một ốc đảo không rộng nhưng có đến 660 người thọ đến 100 tuổi. Nơi đây được xem là khu lành mạnh nhất thế giới. Ở biển đảo này, tuổi thọ trung bình của một phụ nữ là 86, và nam giới là 78. Nhưng điều đặc biệt, những cư dân tại đây không chỉ sống thọ mà còn sống khỏe, sống vui. Chẳng hạn như võ sĩ Seikichi 96 tuổi còn đủ sức đánh bại vài điều gì đó để chứng tỏ mình từng là vô địch Quyền Anh năm xưa. Bà Nabi Kinjo 105 tuổi, đã săn lùng và giết được một con rắn độc bằng một cái vỉ đập ruồi.

Chính vì sự kiện “sống vui sống khỏe của người già” trên đảo này đã thôi thúc tôi đến Okinawa để tìm hiểu nguyên nhân và bí quyết đạt đến tuổi thọ cao, qua thời gian trải nghiệm tôi phát hiện ra hai điều về con người tại đây:

Thứ nhất là cách ứng xử đối với cuộc sống. Họ luôn giữ gìn hạnh phúc trong tổ ấm của mình, những người lớn tuổi dường như không có sự lo lắng hay căng thẳng nào xuất hiện trên khuôn mặt của họ. Một nông dân 88 tuổi nhưng trong một ngày vẫn làm việc 11 giờ tại đồng áng cho biết: "Tôi hầu như không bao giờ tức giận, mà chỉ dành thời gian tận hưởng cuộc sống. Bởi vì, đây là công việc mà tôi yêu thích và nghĩ rằng đó là loại thuốc cho một cuộc sống lâu dài. Điều này không phải chỉ mình tôi mà hầu hết người dân Okinawa đều có thói quen hoạt động nhiều. Ngoài công việc làm ăn, chúng tôi thường xuyên khiêu vũ, đi bộ, làm vườn... Người già cũng vậy, cứ đầu giờ chiều là họ hẹn nhau cùng chơi bóng cổng (gate ball), một dạng cricket không rõ nguồn gốc mà từ vài năm nay đã được xem là môn thể thao của chúng tôi".

Hầu hết người già trên 85 tuổi mà tôi từng gặp trên hành tinh này, dường như họ chỉ tồn tại để chuẩn bị trở về với đất hoặc đối phó về bệnh tật, nhưng điều ấy đã không xẩy ra ở Okinawa. Những người ở đây luôn giữ nhựa sống trẻ trung như muốn kéo dài tuổi thọ của mình hơn nữa. Ngay cả một bà lão 100 tuổi nói với tôi rằng bà ấy muốn sống thêm vài năm nữa cùng với con cháu. Người già ở Okinawa có câu cửa miệng: "Ở tuổi 70 bạn vẫn còn là một đứa trẻ, ở tuổi 80 là một thanh niên. Và nếu đến tuổi 90 mà Diêm vương gọi về, bạn hãy nói với thần chết rằng: "Nhà ngươi hãy đi đi, chỉ trở lại khi tôi 100 tuổi". Điều ấy làm cho tôi nghĩ rằng, họ có một triết lý sống riêng.

Điều thứ hai là thói quen ăn uống. Người Okinawa luôn chú ý chế độ dinh dưỡng tự nhiên. Họ không ăn các loại thịt động vật có màu đỏ như thịt bò chẳng hạn, phần lớn là gạo, cá và rau. Một trong những món ăn phổ biến của họ gọi là Mimiga, được làm từ tai lợn, vì ít chất béo và giàu canxi. Họ cũng ăn nhiều đậu phụ và các loại rau như mướp đắng hay khoai lang. Khoai Okinawa đặc biệt bổ dưỡng, nhất là khoai tây nướng được cho là hàm lượng bổ dưỡng cao. Nghe có vẻ như là chế độ ăn kiêng nhưng rất tốt cho sức khỏe. Ngoài ra mỗi đêm, họ thường uống một ly rượu gạo nhỏ do chính họ tự làm lấy gọi là Asp.awamori. Theo người già cho biết: Sau chiến tranh thế giới thứ 2, do thực phẩm khan hiếm, người dân Okinawa hầu như chỉ ăn khoai lang, tảo và pho mát đậu nành. Chỉ vào những dịp quan trọng, họ mới mổ lợn, nhưng thường ninh thịt suốt 8 giờ trong nồi đất, cứ mỗi giờ lại vớt mỡ ra ngoài. Khi nấu xong, thịt hầu như không còn cholesterol. Chính thói quen ăn uống này kéo dài đến hôm nay và kết quả đã chứng minh điều đó.

Nghiên cứu về tuổi thọ ở Okinawa. Một chuyên gia tim mạch và lão khoa Makoto Suzuki, người đã tìm hiểu bí quyết cách sống ở hòn đảo này suốt 27 năm cho biết: những người già ở đây rất ít bị bệnh tim mạch, ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt hay bệnh alzheimer. Ở độ tuổi gần 90: 80% đàn ông và 60% phụ nữ vẫn minh mẫn (ở châu Âu và châu Mỹ, tỷ lệ này là 40%). Đặc biệt, tất cả người già ở đây đều duy trì được nồng độ hoóc môn sinh dục cao. Nghiên cứu của ông Suzuki cũng cho thấy, tuổi thọ của dân cư Okinawa không phải do di truyền mà do chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt và các yếu tố tinh thần đem lại.

Cuộc nghiên cứu còn cho biết thêm: Hầu hết người già có một đời sống tâm linh tác động đến ít nhiều tuổi thọ của mình. Giáo sư Suzuki cho rằng, đời sống tinh thần cũng là một trong những yếu tố giúp người dân Okinawa trường thọ. Yếu tố này có điểm tựa vững chắc là tập tục thờ cúng tổ tiên (người ta cho rằng hơn 80% hành động và suy nghĩ của con người được thừa hưởng từ tổ tiên). Trong đó, vai trò của các Yuta (nữ thầy pháp) rất quan trọng. Khi một người bị bệnh, Yuta được mời đến để gỡ rối bằng cách trò chuyện với người đã khuất. Mặc dù đây chỉ là một liệu pháp tâm lý gia đình nhưng có hiệu quả rất lớn. Nhưng ngày nay lớp trẻ dường như không mặn mà với những bí mật ấy. Cũng như ở nhiều nước khác trên đất nước Nhật, thức ăn nhanh phương Tây đã xâm chiếm các hòn đảo, thanh niên bây giờ thích các món ăn mới hơn các loại thực phẩm truyền thống. Một cầu thủ trẻ đang nhai một miếng bánh Hamburger nói: "Tôi thích bánh có độ dày và các loại thực phẩm có dầu mỡ hơn".

Thức ăn truyền thống ở đảo thường có vị cay và đắng. Hiện nay vị này dần dần mất đi bởi những loại thức ăn mới. Sự vắng bóng của những loại thực phẩm ngày xưa đã làm mất đi hình ảnh tâm linh và cổ kính trên đảo. Chính loại thức ăn mới này góp phần làm giảm đáng kể tuổi thọ. Có vẻ như khi các nước phương Tây đã đánh thức được cuộc sống sinh hoạt giới trẻ Okinawa. Tuy nhiên, tỉ lệ của người già sống khỏe sống vui vẫn còn là những con số bất ngờ trên thế giới.

TRẦN ĐẠI dịch

(Theo nguồn: Japan’s Okinawa Island -
The Healthiest Place on Earth. By Sumitra on March 26th, 2012Category: Travel)