Ngày 29 tháng 4 năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ Lâm thời ký Sắc lệnh số 56 quy định công nhân được hưởng lương ngày nghỉ lễ Quốc tế Lao động 1/5. Từ đó, ngày 1/5 được coi là ngày nghỉ chính thức của nhân dân lao động Việt Nam.
Ngày 29 tháng 4 năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ Lâm thời ký Sắc lệnh số 56 quy định công nhân được hưởng lương ngày nghỉ lễ Quốc tế Lao động 1/5. Từ đó, ngày 1/5 được coi là ngày nghỉ chính thức của nhân dân lao động Việt Nam. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến công tác tuyên truyền, vận động. Người thường sử dụng những lời nói dễ hiểu, gần gũi để kêu gọi quần chúng, tập hợp mọi tầng lớp nhân dân trong mỗi dịp lễ, tết, ngày kỷ niệm của dân tộc.
Theo hồ sơ số 65, Phông Phủ Thủ hiến Trung Việt hiện đang bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV, từ trang 56 đến 65 ghi rõ: Tổ chức nội bộ, quy chế và sự hoạt động của Sở Thông tin Truyền thông Báo chí - Trung phần Tổng Trấn Phủ thuộc Chính phủ Trung ương Lâm thời Việt Nam được thực hiện theo Nghị định số 62, ngày 8/5/1947 của Sở T.T.T.P.V.N. (sở Thông tin Trung phần Việt Nam). Sở này có chức năng thu nhận tin tức, biên chép tin tức ở máy thu thanh, biên dịch tin tức Pháp và ngoại quốc.
Trong quá trình tra tìm tài liệu để phục vụ công tác nghiên cứu, chúng tôi đã tìm thấy tập tin tức phát trên đài Việt Minh năm 1949-1950, tập tin này thuộc hồ sơ số 1199, Phông Phủ Thủ hiến Trung Việt, được Sở Thông tin Trung phần Việt Nam ghi lại để trình lên Tổng Trấn Phủ, hiện Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV đang bảo quản. Nội dung “Lời kêu gọi của Hồ Chủ tịch gửi đồng bào và các chiến sĩ nhân ngày lễ lao động 1 tháng 5” xin giới thiệu đến bạn đọc.
“Nhân ngày lễ kỷ niệm ngày lao động quốc tế, tôi gửi lời cùng đồng bào và chiến sĩ. Ngày 1/5 ở nước ta có một ý nghĩa khác ở các nước khác. Ngày 1/5 là ngày riêng của lao động kiểm điểm lực lượng của mình, để tranh đấu cho lợi quyền giai cấp ở nước ta, bất luận già trẻ, gái trai hãy kết thành một khối tranh đấu nhằm mục đích giết giặc cứu nước.
Ngày 1/5 là ngày lễ của toàn thể đồng bào ta. Ngày mà cuộc kháng chiến cứu quốc của ta đã bước sang giai đoạn mới: giai đoạn đẩy mạnh cầm cự, chuẩn bị tổng phân công để đi đến toàn thắng. Nhân dịp này tôi xin nhắn lại nhiệm vụ của nhân dân ta trong giai đoạn mới, mong đồng bào chú ý làm:
1. - BINH: Hãy giết nhiều giặc, cướp nhiều đồn, dụ hàng binh, đoạt nhiều vũ khí, phát triển du kích sau lưng địch, vây địch, làm địch ngày càng nhu nhược mà ta thì càng ngày càng mạnh.
2. - SĨ: Học trò thì phải chăm học và phải học, quân sự chuyên môn, phát triển mạnh sáng kiến, tuyên truyền kháng chiến. Các viên chức hãy triệt để thực hành làm việc theo phương pháp khoa học, lề lối dân chủ, để thực hiện chính sách của chính phủ cho đến tận vào dân chúng.
3. - NÔNG: Trồng nhiều lúa, nhiều màu, nhiều bông, để đủ ăn, đủ mặc và đủ dùng, hãy bảo vệ mùa màng, sẵn sàng tiếp lương thực cho quân đội, các chủ ruộng hãy giảm địa tô, các điền phải lo địa tô cho đều, phải tiến đến hợp tác xã nông nghiệp.
4. - CÔNG: Chế thêm nhiều vũ khí, dụng cụ, sản phẩm để đánh giặc và cung cấp cho dân, cải thiện kỹ thuật, phá hủy kinh tế địch.
5. - THƯƠNG: Mở mang, buôn bán, giữ vững giá tiền Việt Nam. Toàn dân hãy đoàn kết để chiến tranh trở nên rộng rãi, đừng mắc mưu chia rẽ của địch, hãy tránh chủ quan khinh địch, ủng hộ bộ đội, dân quân du kích và đồng bào giữ bí mật cho quân đội và các cơ quan, tham gia việc phòng gian, trừ gian, bao vây kinh tế địch, cương quyết tham gia kháng chiến.
Đồng bào ở các vùng bị địch tạm chiếm phải tổ chức một cách chặt chẽ và bí mật phá địch, ủng hộ kháng chiến và sẵn sàng nổi dậy khi có lệnh tổng phản công.
Đánh mạnh, tích cựu cầm cự để tiến tới chỗ toàn thắng, đuổi giặc ra khỏi nước”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ nêu ra nhiệm vụ cho từng giai cấp, Người còn ra lời kêu gọi anh em lao động toàn quốc:
“Hỡi Anh Em lao động toàn quốc,
Trong công cuộc kháng chiến kiến quốc, công dân Việt Nam đã gánh vác một phần rất quan trọng. Nhiều đoàn công nhân đã tỏ ra dũng cảm. Nhiều công nhân ở vùng tạm bị chiếm cũng không kém dũng cảm trong công việc phá hoại kinh tế địch. Công nhân đàn bà xung phong yêu cầu được đóng góp quỹ kháng chiến, do đó đã gây nên một phong trào phụ nữ cứu quốc trong thời kỳ đẩy mạnh cầm cự để chuẩn bị tổng phản công, tôi chắc rằng toàn thể công nhân sẽ tỏ ra ái quốc khá gấp bội. Công nhân ta hiểu rằng ở nước ta dân tộc giải phóng là bước đầu để đi đến giai cấp được giải phóng. Công nhân đã xứng đáng tên vẻ vang làm đội tiền phong của dân tộc. Nhiệm vụ của Tổng Liên đoàn Lao động là động viên toàn thể quốc dân huấn luyện tinh thần công nhân, làm cho giai cấp công nhân trở nên một lực lượng vô địch trong sự nghiệp kháng chiến kiến quốc.
Nhân dịp ngày 1/5 tôi chào thân ái và đắc thắng”. Hồ Chí Minh.
Theo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, “Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng nhân dân chứ không phải việc của một vài người, cách mạng muốn giành thắng lợi phải coi Công - Nông là gốc, học trò, nhà buôn, điền chủ nhỏ đều là bạn của cách mạng”.
Trong bối cảnh của lịch sử Việt Nam lúc đó, lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh nhân ngày 1/5 không chỉ thể hiện sự quan tâm mà còn có ý nghĩa to lớn, hiệu triệu quần chúng nhân dân trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc. Khơi dậy lòng quyết tâm trong mỗi con người. Sức mạnh của từng cá nhân được tập hợp lại, tạo thành một sức mạnh lớn - sức mạnh của toàn dân tộc.
Tài liệu tham khảo:
Phông Phủ Thủ hiến Trung Việt, hồ sơ số 1199;
Phông Phủ Thủ hiến Trung Việt, hồ sơ số 65.
Trần Thị Minh - Mai Thi Duyên (Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV)
