Trong công cuộc đấu tranh giành độc lập, thống nhất Tổ quốc của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ XX đã xuất hiện rất nhiều những người phụ nữ anh hùng, một trong những người phụ nữ ấy là bà Ba Định.
Trong công cuộc đấu tranh giành độc lập, thống nhất Tổ quốc của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ XX đã xuất hiện rất nhiều những người phụ nữ anh hùng, một trong những người phụ nữ ấy là bà Ba Định.
 |
| Nữ tướng Nguyễn Thị Định với “Đội quân tóc dài”. Ảnh tư liệu |
Bà Nguyễn Thị Định sinh ngày 15/3/1920, tại xã Lương Hòa, huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre. Nguyễn Thị Định tham gia hoạt động cách mạng từ năm 16 tuổi. Trong giai đoạn đảm nhiệm nhiệm vụ Phó Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre, bà là một trong những nhà lãnh đạo chính chủ chốt của phong trào Đồng khởi. Trong phong trào đồng khởi sôi động ấy đã xuất hiện một đội quân đặc biệt: Đội quân tóc dài. Từ sau Đồng khởi, bà Nguyễn Thị Định lần lượt giữ các chức vụ: Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Mặt trận Giải phóng tỉnh Bến Tre; Khu ủy viên Khu 8; Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam; Hội trưởng Hội Liên hiệp Phụ nữ giải phóng miền Nam... Bà trở thành Phó Tư lệnh Quân giải phóng miền Nam Việt Nam. Ngày 17/4/1974, bà được phong quân hàm Thiếu tướng và là nữ tướng đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt Nam. Sau ngày đất nước thống nhất, nữ tướng Nguyễn Thị Định lần lượt giữ nhiều chức vụ quan trọng của Đảng và Nhà nước: Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Thương binh và Xã hội, Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước... Trên cương vị của mình, bà Ba Định - Nguyễn Thị Định đã có nhiều đóng góp trong công tác thương binh, liệt sĩ, công tác đền ơn đáp nghĩa... Đặc biệt, bà đã lặn lội tới nhiều nơi trong cả nước để tìm chứng cứ minh oan, trả lại danh dự cho rất nhiều người.
Là một nhà cách mạng trung kiên, sau khi đất nước bị chia cắt, bà tình nguyện ở lại miền Nam chiến đấu. Bà Nguyễn Thị Định đã gửi người con trai duy nhất của mình với người chồng liệt sĩ mà xác còn chưa tìm thấy khi hy sinh ở Côn Đảo ra miền Bắc. Năm 1960, giữa chiến trường khói lửa khốc liệt ở miền Nam, bà nhận được tin người con trai duy nhất của mình vĩnh viễn ra đi vì trọng bệnh. Phải sau ngày bà từ trần, mẹ con bà lại mới được đoàn tụ bên nhau tại Nghĩa trang Thủ Đức - Thành phố Hồ Chí Minh. Năm 1965, Bí thư Trung ương Cục miền Nam Nguyễn Chí Thanh đã truyền đạt ý kiến của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh rút bà Nguyễn Thị Định sang công tác bên quân đội và đảm nhiệm cương vị Phó Tư lệnh Quân giải phóng miền Nam Việt Nam. Bà Nguyễn Thị Định đã giữ cương vị suốt 10 năm cho đến ngày đất nước hoàn toàn thống nhất. Mười năm bà giữ cương vị Phó Tư lệnh Quân giải phóng miền Nam Việt Nam là 10 năm khốc liệt của cuộc chiến đấu ở miền Nam. Rất nhiều các hồi ký của những người từng chiến đấu ở chiến trường miền Nam bên cạnh bà Ba Định đều nhớ hình ảnh người nữ tướng vá áo cho chiến sĩ, chăm lo từng giấc ngủ của những người lính trẻ giữa chiến trường.
Ngày 26/8/1992, trái tim của vị nữ tướng huyền thoại Nguyễn Thị Định ngừng đập. Sinh thời, bà Nguyễn Thị Định nhận được rất nhiều tình cảm quý mến, quý trọng của các tầng lớp nhân dân, của bạn bè quốc tế. Nhà văn Trầm Hương trong cuốn Sen hồng trong bão táp viết về đám tang bà: “Tiễn bà đi không chỉ là những bậc lãnh đạo cao cấp của Đảng và Nhà nước mà còn có quần chúng nông dân từ những miền đất nước xa xôi năm nào đã từng cưu mang, che chở bà; những người nông dân từng được bà cởi trói từ ngọn triều Đồng khởi, những cô cấp dưỡng trong rừng sâu, anh bộ đội từ miền Bắc “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” có mặt ở cánh rừng miền Đông, từng được bà vá áo, được bà chia sẻ viên thuốc sốt rét, miếng tê giác chống sốt, những cặp vợ chồng cán bộ đưa con cháu đến viếng “Bà Ba” vì cuộc sống hạnh phúc của họ ngày hôm nay là do bà tác hợp, có cả những người được minh oan, cứu sống sinh mệnh chính trị...”.
Bà Nguyễn Thị Định là một tướng quân lừng lẫy ấy, nhưng ít ai biết rằng đằng sau con người với vẻ mặt can trường, đôn hậu ấy là cả một nỗi khổ tâm về đời tư. Người chồng đầu tiên của bà hi sinh ngoài Côn Đảo. Con trai duy nhất của bà mất vì bệnh trên miền Bắc. Người chồng sau của bà, một chiến sĩ cách mạng cũng ít có dịp đoàn tụ vợ chồng bởi chiến tranh khốc liệt cứ kéo họ đi.
Theo lời kể của bà Trương Thị Mỹ Hoa, người có 7 năm liền làm việc bên bà Nguyễn Thị Định mà tác giả Trầm Hương dẫn trong cuốn sách “Sen hồng trong bão táp” cho biết: “Tôi không thể quên được hình ảnh dì Ba trong một lần vào Nam. Hôm ấy, tôi tiễn dì Ba đi. Dì Ba dậy từ rất sớm. Dì Ba bước ra xe, trên vai, một bên là gói hài cốt đứa con trai yêu, một bên là gói hài cốt của con trai của đồng chí mình. Dì Ba cho bốc mộ hai đứa con miền Nam đã chết ở miền Bắc, đưa các anh trở về quê hương xứ sở khi nước nhà đã thống nhất. Hành lý chị Ba sau khi từ chức vụ chỉ có vậy. Dì Ba lầm lũi bước ra xe trong thời tiết buốt giá. Tôi không hiểu lòng người mẹ đau đớn lạnh lẽo đến mức nào. Nước mắt tôi cứ trào ra...”.
Từ năm 1968, bà Nguyễn Thị Định đã được nhà nước Liên Xô trao giải thưởng Hòa bình quốc tế Lênin. Sau khi bà qua đời 3 năm, ngày 30/8/1995, bà Nguyễn Thị Định đã được Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Nhân dân Hát Môn, Phúc Thọ, Hà Nội đã lập bàn thờ và rước bài vị của bà vào thờ ở đền thờ Hai Bà Trưng.
Sinh thời, năm 1965, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói về bà: “Phó Tư lệnh Quân giải phóng miền Nam là cô Nguyễn Thị Định, cả thế giới chỉ có nước ta có vị tướng quân gái như vậy. Thật vẻ vang cho cả miền Nam, cho cả dân tộc ta”. Cuộc đời bà Nguyễn Thị Định là một huyền thoại, bà là người rất xứng đáng tiêu biểu cho phụ nữ Nam Bộ mà Đảng và Bác Hồ đã trao tặng: Anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang.
VŨ TRUNG KIÊN
