(LĐ online) - Từ năm 2014 - 2016, TS. Phạm S – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng miệt mài nghiên cứu và đã phát hiện ở một cây trồng có nguồn gốc từ dãy núi Andes mang nhiều đặc tính ưu việt, độc đáo mà các cây ăn quả khác hiếm có...
(LĐ online) - Từ năm 2014 - 2016, TS. Phạm S – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng miệt mài nghiên cứu và đã phát hiện ở một cây trồng có nguồn gốc từ dãy núi Andes mang nhiều đặc tính ưu việt, độc đáo mà các cây ăn quả khác hiếm có. TS. Phạm S đặt tên thương mại cây là Magic-S và được cục sở hữu trí tuệ Việt Nam quyết định công nhận bảo hộ sở hữu trí tuệ nhằm tôn vinh tác giả và kỳ vọng những đặc điểm ưu việt của cây này đối với nền nông nghiệp Việt Nam.
 |
| TS. Phạm S |
Nói ngỡ ngàng trước người “khổng lồ” quả không quá lời vì bước vào tuổi 52, TS. Phạm S tuy kiệm lời trong giao tiếp đã gánh trên vai những kết quả hoạt động khoa học mang giá trị thực tiễn rất lớn trong lĩnh vực nông nghiệp. Có thể điểm qua: Tác giả 1 sáng kiến cải tiến kỹ thuật, 1 giải pháp hữu ích, 7 bằng Lao động sáng tạo, Chủ sở hữu 42 văn bằng Sở hữu trí tuệ giai đoạn 1998-2016; tác giả 7 cuốn sách, 1 giáo trình đại học, công bố trên 80 công trình khoa học, báo cáo khoa học trên một số tạp chí khoa học và tại hội thảo quốc tế. Anh từng nhận giải Nhì Giải thưởng Khoa học công nghệ Việt Nam vào năm 2007, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam hai lần trao bằng Kỷ lục gia khoa học (2014, 2014); Viện Hàn lâm Khoa học sáng tạo Thế giới trao tặng biểu tượng đĩa vàng về sự đóng góp khoa học công nghệ (11/2014)…
Hơn 10 năm qua, Lâm Đồng là một tỉnh đi đầu và đứng đầu cả nước về phát triển sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, từ 2016 đã bước sang giai đoạn thứ ba “Phát triển nông nghiệp toàn diện, bền vững và hiện đại…”. Góp phần vào quá trình đột phá, phát triển nhanh của nền nông nghiệp Lâm Đồng, từ năm 1999 đến nay, TS. Phạm S sở hữu trên 50 giống cây trồng, nguồn gen thực vật quý hiếm trong và ngoài nước (cây lâm nghiệp, cây ăn quả, cây dược liệu, cây thực phẩm, hoa cây cảnh)… Thời gian qua, vùng chè thành phố Bảo Lộc và huyện Bảo Lâm, Di Linh có một số giống chè mới cho năng suất, chất lượng cao được bà con nông dân trìu mến gọi “chè Phạm S” chuyển giao.
Khi nhận sách, tôi hỏi: - Vì những lý do gì, anh chọn nghiên cứu cây Magic-S? Phó Chủ tịch UBND tỉnh mỉm cười hồn hậu trả lời: Trước yêu cầu hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, với tầm nhìn dài hạn, nông nghiệp Việt Nam là ngành có lợi thế so sánh, bởi tính đa dạng và quy mô sản lượng. Nông nghiệp là một trong ba trụ cột của nền kinh tế. Việt Nam có nhiều loại nông sản đạt sản lượng tốp đầu thế giới. Năm 2015 giá trị xuất khẩu nông sản khoảng 3,14 tỷ USD, là một trong 20 quốc gia có giá trị trao đổi thương mại nông sản lớn trên thế giới. Thực tiễn cho thấy phát triển kinh tế trong đó lấy nông nghiệp là đòn bẩy đúng với nước ta ở mọi thời điểm và giai đoạn phát triển đất nước. Việt Nam đang có nhiều lợi thế cạnh tranh hơn khi tham gia chuỗi thị trường nông sản toàn cầu. Thời cơ thuận lợi rồi song vấn đề đặt ra là phải ứng dụng đưa khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Từ nhận thức ấy, đầu năm 2015, tôi xuất bản cuốn sách “Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao là yêu cầu tất yếu để hội nhập quốc tế”. Nhà xuất bản Khoa học & Kỹ thuật đã đánh giá: “Cuốn sách có ý nghĩa khoa học và thực tiễn, nội dung rất phong phú, phù hợp với quá trình thực hiện đề án tái cơ cấu ngành Nông nghiệp Việt Nam. Là tài liệu tham khảo cho các nhà quản lý, các nhà khoa học ở các viện nghiên cứu, trường đại học, các doanh nghiệp và bà con nông dân trong cả nước để nghiên cứu áp dụng có hiệu quả trong sản xuất và đời sống”. Còn vì sao tôi miệt mài 3 năm ròng rã nghiên cứu khoa học tại Việt Nam và kết quả nghiên cứu thực tế các quốc gia trồng cây ăn quả nổi tiếng trên thế giới, tập trung nghiên cứu thành công việc trồng cây Magic-S đầu tiên ở Việt Nam vào năm 2016 thì vì nhận thấy ở cây hội tụ đủ 4 yếu tố độc đáo.
Thứ nhất, Magic-S là cây hội nhập quốc tế, là cây trồng mới so với nhiều cây trồng khác. Tại khu vực Đông Nam Á và châu Á ít có quốc gia trồng nhưng lại là thị trường tiêu thụ rất lớn, đặc biệt sản phẩm không bị cạnh tranh bởi thị trường Thái Lan và Trung Quốc. Ngược lại, hai quốc gia còn là thị trường rất tiềm năng, rất lớn của loại quả Magic-S. Hiện, xu hướng người tiêu dùng toàn cầu ưa chuộng là những quả màu đỏ, tím bởi có nhiều lycopene (là một sắc tố caroten và carotenoid màu đỏ tươi). Quả bảo quản sau thu hoạch khi ở nhiệt độ phù hợp được 70-75 ngày nên thuận tiện khi vận chuyển bằng đường biển đến thị trường khắp thế giới.
Thứ hai, là cây thích ứng với biến đổi khí hậu. Những năm qua, nhiều rau quả ở Lâm Đồng muốn có năng suất, hiệu quả kinh tế cao hầu hết phải trồng trong nhà kính, nhà lưới. Riêng cây Magic-S có thể trồng trong điều kiện tự nhiên. Có thể mở rộng diện tích với quy mô trồng lớn thích ứng điều kiện biến đổi khí hậu.
Thứ ba, là cây làm giàu cho nông dân và doanh nghiệp do cây dễ canh tác, ít sâu bệnh, phù hợp sản xuất có chứng nhận, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGap, Organic, giá trị nông sản cao. Trồng quy mô trang trại cho doanh thu đạt gấp 6-8 lần so với trung bình đất nông nghiệp hiện nay.
Thứ tư, Magic-S là cây phù hợp với du lịch canh nông. Du lịch canh nông nhằm khai thác giá trị tổng hợp trong nông nghiệp là vấn đề mới đối với du lịch Việt Nam. Trồng với quy mô sản xuất hàng hóa sẽ có một lượng đông du khách đến tham quan, trải nghiệm thực tế làm nông nghiệp, thưởng thức cảnh quan hệ sinh thái nhân tạo và thu mua sản phẩm…
 |
| Canh chua Magic-S với cá Rô phi |
| Thế giới công bố quả Magic-S là nguồn tuyệt vời có mức độ chất chống oxy hóa cao. Có 17 tác dụng đối với sức khỏe con người. Đó là: Thúc đẩy tiêu hóa, chữa táo bón, ngăn ngừa ung thư, ngăn bệnh tiểu đường, cải thiện tầm nhìn, tăng trao đổi chất, điều hòa huyết áp, ngăn chặn bệnh thiếu máu, duy trì làn da khỏe mạnh, trợ giúp trong việc giảm cân, phòng chống viêm amidan, giảm cholesterol, ngăn ngừa xơ vữa động mạch, ngăn chặn bệnh tim, tăng miễn dịch, làm trẻ hóa tế bào trong cơ quan, ngăn ngừa bệnh Alzheimer và bệnh Parkinson. Quả Magic-S có thể ăn chín hay uống nước ép, luộc, xào, nướng nhưng nấu chín sẽ nhận giá trị dinh dưỡng tốt nhất. |
Cứ ngỡ đơn thuần là nội dung quảng bá loại cây Magic-S song khi nghiền ngẫm mới thấy cuốn sách trên 100 trang (khổ 14,5x20,5 cm) là công trình nghiên cứu rất kỹ, rất sâu về ngành nông nghiệp nước nhà và về cây Macgic-S. Sách cung cấp nhiều thông tin bổ ích, đọc cuốn hút ngay từ đầu bởi các nội dung: Nông nghiệp Việt Nam – Những cơ hội, thách thức hội nhập quốc tế; Tình hình sản xuất và thị trường cây ăn quả trên thế giới và Việt Nam; Cây Magic-S – Đặc điểm sinh học; Quy trình kỹ thuật trồng Magic-S; Magic-S – Cách chế biến và sử dụng sản phẩm.
Magic-S là loài cây bản địa của dãy núi Andes thuộc Ecuador, Colombia, Peru, Chile và Bolivia. Hiện nhiều quốc gia vùng cận nhiệt đới đã trồng như: Rwanda, Nam Phi, Darjeeling, Sikkim ở Ấn Độ, Hoa Kỳ, Australia, New Zealand… Cây mang những tên thương mại khác nhau: Tomatillo (Anh), Tomato de la Paza (Pháp), Pomodoro arboreo (Ý), Pokoktomato (Malaysia), Tomato serrano (Tây Ban Nha)… Trước năm 1967, Hội đồng khuyến nông của New Zealand đã chọn tên mới để tăng sự hấp dẫn của quả lạ này. Việc chọn tên được giải thích khác nhau với nghĩa tương tự như từ “cà chua”. Tiếng Tây Ban Nha là “amarillo” nghĩa màu vàng, là sự đổi nghĩa của tiếng Maori gọi là “tama” tức “hàng đầu” và cũng được đặt tên là Tamarillo. Vụ thu hoạch quả Magic-S được xúc tiến thương mại rau quả quốc tế đầu tiên ở Australia vào khoảng năm 1996 mặc dù xứ sở này trồng đại trà từ năm 1970. New Zealand tiêu thụ khoảng 2000 tấn và xuất khẩu sang Hoa Kỳ, Nhật Bản, châu Âu. Để xuất khẩu, người ta tận dụng các kênh thị trường của quả Kiwi hiện có, thông tin này cho thấy Magic-S có nhiều tiềm năng xuất khẩu trên thị trường quốc tế. Trên thế giới, quả Magic-S được sử dụng bằng nhiều hình thức: ăn tươi, xào nấu, làm sinh tố, làm mứt, sấy khô, nước ép, ngâm rượu và chế biến rượu vang…
 |
| Sinh tố Magic-S trộn với yaourt |
Trước khi viết bài báo này, tôi phôn cho Phó Chủ tịch UBND tỉnh nhưng anh đang bận họp hội nghị ở Đà Nẵng. Anh trả lời nhanh và khái quát: Việt Nam là quốc gia có điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng thuận lợi, với khoảng 70% dân số làm nghề nông, diện tích canh tác rau quả khoảng 1.600.000 ha. Từ khi gia nhập WTO năm 2007, thị trường xuất khẩu rau quả ngày càng mở rộng, có hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ nhập khẩu rau quả nước ta. Tuy vậy mới chiếm vị trí bé nhỏ trong bức tranh xuất khẩu rau quả nói chung, Việt Nam xếp thứ 28 trên thế giới… Là người nặng nợ với nông nghiệp, tôi thấy mình phải góp phần để đưa rau quả Việt Nam ra thế giới được nhiều hơn. Với điều kiện sinh thái Lâm Đồng cho thấy cây Magic-S cho ra hoa quanh năm, năng suất cao hơn các vùng khác ở Việt Nam. Không chỉ trồng thành trang trại quy mô lớn, Magic-S còn được trồng xen với vườn cà phê, vườn cam, vườn quýt và nhất là trồng xen trên những đồi cây công nghiệp dài ngày nhằm tăng thu nhập cho nông dân trong lúc giá cả các cây trồng này thường không ổn định. Với những nguyên nhân, lý do đó, tôi hy vọng Magic-S sẽ là cây thiết thực mở ra hướng phát triển nông nghiệp mới, hiệu quả cao hơn ở Lâm Đồng.
Cảm ơn bởi cuộc trả lời phỏng vấn qua điện thoại và tôi cũng không quên chúc cây Magic-S siêu quả - một loại cây mà thế giới đã nhận ra bao điều kỳ diệu, quý giá hữu ích đối với sức khỏe con người sẽ bén rễ, sai trái ở Lâm Đồng, Tây Nguyên cũng như nhiều vùng miền khác trong nước như mong mỏi của TS. Phạm S -nhà quản lý cũng là nhà khoa học uy tín của Lâm Đồng.
NGUYỄN THANH ĐẠM
