Văn hóa giao thông - cần bắt đầu từ doanh nghiệp vận tải

Mới đây, trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) Nguyễn Văn Thắng khẳng định, nguyên nhân 90% các vụ tai nạn giao thông (TNGT) là do ý thức chấp hành quy định pháp luật của một bộ phận người tham gia điều khiển phương tiện giao thông chưa cao. Để giảm thiểu TNGT, tư lệnh ngành GTVT nhấn mạnh đặc biệt phải kiên trì xây dựng văn hóa giao thông.

Cảnh sát Giao thông kiểm tra nồng độ cồn của lái xe

9.829 vụ TNGT, làm 5.496 người chết, 6.973 người bị thương là những con số nhức nhối xảy ra trên cả nước 10 tháng đầu năm 2023. Như vậy, trung bình mỗi ngày có 18 sinh mạng bị TNGT cướp đi vĩnh viễn. Sự thật nhiều vụ TNGT cho thấy, tài xế chỉ vì một tích tắc giành đường, vượt ẩu, hoặc sử dụng ma túy, uống rượu bia, thậm chí đã bị tước giấy phép lái xe nhưng vẫn ung dung ngồi sau tay lái và gây họa cho người dân vô tội. Dù bằng giải pháp nào để kéo giảm TNGT, mang lại những chuyến xe chở khách đến đích an toàn trong thời điểm từ nay đến cuối năm nhu cầu đi lại tăng cao, thì lộ trình “bắt bệnh, kê đơn, bốc thuốc” hiện nay có thể xem Thành Bưởi là một sự cố điển hình, để siết chặt chế tài, mạnh tay chấn chỉnh tận gốc những hành vi vi phạm văn hóa giao thông. 

5 người chết, 3 người bị thương là hậu quả khủng khiếp để lại trong vụ TNGT đặc biệt nghiêm trọng xảy ra lúc 2 giờ 30 phút sáng 30/9, trên Quốc lộ 20 thuộc địa phận ấp 3, xã Phú Vinh, huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai. Hoàng Văn Tính lái xe giường nằm của nhà xe Thành Bưởi chở 32 khách trên QL20, hướng TP Hồ Chí Minh - Lâm Đồng. Khi đến địa điểm trên, Tính vượt ô tô tải cùng chiều không bảo đảm khoảng cách an toàn nên va chạm phần đuôi xe này, sau đó, xe Thành Bưởi lao sang làn ngược lại, đâm trực diện xe khách 16 chỗ của nhà xe Hải Đăng (tỉnh Bình Thuận). Cú tông mạnh, đẩy ô tô 16 chỗ bật ngược vào lề đường chừng 30 m, bẹp rúm và các hành khách xấu số đều ở trên xe này. Ngay cùng ngày, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Định Quán đã ban hành quyết định khởi tố vụ án, tạm giữ hình sự đối với Hoàng Văn Tính (37 tuổi), để điều tra về hành vi vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ. Kết quả điều tra ban đầu cho thấy, cả xe gây tai nạn và xe bị nạn đều chạy quá tốc độ cho phép. Động thái đáng chú ý tiếp theo là Công an huyện Định Quán đã bắt tạm giam Lê Dương (Phó Giám đốc Công ty TNHH Thành Bưởi) vào ngày 10/11, để điều tra hành vi điều động người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ. Theo đó, ngày 30/9, Dương đã ký lệnh vận chuyển thể hiện điều động Tính lái ô tô giường nằm đi từ TP Hồ Chí Minh lên Đà Lạt, trong khi thừa biết tài xế này đã bị Công an tỉnh Lâm Đồng tước giấy phép lái xe từ ngày 5/8 vì lỗi vi phạm tốc độ. Hơn nữa, nhà xe còn giao cho Tính chạy vào khung giờ rất nguy hiểm, dễ bị ngủ gật. Nguyên nhân trực tiếp và nguồn cơn sâu xa dẫn đến vụ tai nạn thảm khốc trên đã dần sáng tỏ trước công luận. Người có tội sẽ phải chịu mức án nghiêm khắc, song, nỗi đau dai dẳng của thân nhân nạn nhân TNGT thì chưa biết bao giờ mới thôi rỉ máu. Dư luận cho rằng, cái sai lớn nhất trong trường hợp này chính là thái độ ứng xử kém văn hóa, coi nhẹ đạo đức kinh doanh, lơ là trách nhiệm xã hội của cả tài xế lẫn chủ doanh nghiệp vận tải. 

Theo Ủy ban An toàn giao thông quốc gia: “Văn hóa giao thông được biểu hiện bằng hành vi xử sự đúng pháp luật, theo các chuẩn mực của xã hội về lẽ phải, cái đẹp, cái thiện của người tham gia giao thông…”. Chiếu theo tiêu chí này, ở vụ tai nạn thương tâm bài viết đề cập, “văn hóa giao thông” đã bị những người trong cuộc của doanh nghiệp vận tải gây ra tai nạn ngang nhiên xem nhẹ, thậm chí hành xử bất chấp. Pháp luật đã quy định rõ: Tước bằng lái xe là hình thức xử phạt được áp dụng đối với cá nhân, tổ chức vi phạm nghiêm trọng các quy định liên quan, trong khoảng thời gian đó, tuyệt đối không được điều khiển xe. Ở đây, dù đang trong thời hạn bị “giam” bằng lái, Tính vẫn cố tình điều khiển xe khách chở theo nhiều người và tái phạm chạy quá tốc độ. Hành động ngang ngược này đặt ra hàng loạt vấn đề về tiêu chuẩn, năng lực tài xế, trách nhiệm của nhà xe cũng như vai trò giám sát của cơ quan quản lý nhà nước về giao thông đường bộ. 

Rồi mọi chuyện sẽ dần phơi bày ra ánh sáng, doanh nghiệp không thể chối bỏ trách nhiệm. Đây là bài học cực kỳ đắt giá cho doanh nghiệp hoạt động loại hình dịch vụ chịu trách nhiệm trực tiếp tính mạng con người, nhưng lại sao nhãng, không đề cao văn hóa là “hồn cốt”, là “bó đuốc soi đường”.