Cửa ngõ xanh

Trở lại cửa ngõ phía Bắc tỉnh Lâm Đồng, xã Đạ Chais, huyện Lạc Dương, tôi nhớ đến ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại buổi làm việc với tỉnh Lâm Đồng ngày 20/11/2022: “Lâm Đồng phải chú ý phát triển xanh, bao trùm, bền vững, hài hòa” và “trung tâm du lịch thì phải “xanh, sạch, đẹp”.  

Trạm Nghiên cứu Việt - Nga về rừng và đa dạng sinh học tại Đạ Chais

Mưa lất phất nhiều ngày nhất trong năm ở tỉnh Lâm Đồng là xã Đạ Chais, nhất là khu vực Hòn Giao. Đạ Chais còn những biệt lệ, xã giáp với các huyện của 4 tỉnh, muông thú trong rừng gọi đàn cả 4 tỉnh đều nghe. Giáp ranh với Đạ Chais có xã Đạ Nhim, huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng; huyện Khánh Vĩnh, tỉnh Khánh Hòa; huyện K’rông Bông, tỉnh Đắk Lắk; huyện Bắc Ái, tỉnh Ninh Thuận. 

Đạ Chais lại là xã có diện tích lớn nhất huyện Lạc Dương với trên 34.000 ha; trong đó, đất lâm nghiệp gần 32.000 ha, đất sản xuất nông nghiệp trên 1.189 ha... Đây cũng là xã nằm trong vùng lõi của Vườn Quốc gia Bidoup - Núi Bà và Khu dự trữ sinh quyển thế giới Lang Biang và trên lâm phần rừng đầu nguồn Đa Nhim. Nhờ vậy, trong số 565 hộ dân với 2.147 người (dân tộc K’Ho có 463 hộ/1.786 người, chiếm 81,9%) thì có tới 135 hộ được giao nhận khoán quản lý, bảo vệ rừng trên 17.680 ha. Với mức chi trả 783.000 đồng/ha, các hộ đồng bào dân tộc thiểu số của xã vừa nâng cao sinh kế, ổn định an sinh vừa góp phần quan trọng giúp đại ngàn giữ được màu xanh và đa dạng sinh học. Không vui sao được, hiện Đạ Chais có tỷ lệ độ che phủ rừng tới 93%, cao nhất huyện Lạc Dương (trung bình đạt 85%). 

Những vườn cây xanh tại Đạ Chais

Trước khi trở lại Đạ Chais lần này, tôi và Chi cục phó Chi cục Kiểm lâm Lâm Đồng Võ Thanh Sơn cùng nhiều anh em kiểm lâm, chủ rừng, các hộ nhận khoán ở Đạ Chais đi dọc dài các tiểu khu của Vườn Quốc gia Bidoup - Núi Bà trong 3 ngày đêm. Lội rừng mùa cao điểm mưa, gian nan vượt suối, leo núi và ở lại đêm nhưng thật thú vị và hạnh phúc dâng đầy. Bởi, chúng tôi được “mục sở thị” các quần thể Pơmu với những cây rất lớn có tuổi hàng trăm năm. Pơmu sừng sững giữa đại ngàn rừng lá rộng và rừng lá kim. Pơmu có đường kính gốc hơn 2 người ôm mới xuể, tán rộng hàng chục mét, rễ chằng chịt dài nhiều mét được thảm thực vật phủ dày nên đi lên như trên thảm lò xo bồng bềnh chứ không bị sụp xuống... 

Phía trước của các chương trình, kế hoạch từ tỉnh đến xã và cộng đồng là nhiệm vụ thường trực bảo vệ màu thiên nhiên ấy! 

***

Xã duy nhất huyện Lạc Dương có đường nhựa cùng vỉa hè

Rừng xanh, quanh nhà cũng xanh. Phó Chủ tịch UBND xã Đạ Chais, ông Nguyễn Văn Trung cho biết: “Song song với tham gia hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ rừng cùng 2 chủ rừng trên địa bàn, thời gian qua, xã nỗ lực thực hiện chỉ tiêu môi trường, trong đó trồng cây xanh là điểm nổi bật của Đạ Chais. Đến nay, toàn xã đã trồng được 95.770 cây xanh, đạt tỷ lệ 243,99% so với kế hoạch của huyện giao trong giai đoạn 2021-2025”. Quả là ngoạn mục. Đây là kết quả tổng hợp gồm các công ty, UBND xã, Đoàn Thanh niên, Hội Cựu chiến binh; sự mạnh dạn chuyển đổi cây trồng từ các hộ dân bằng vốn của gia đình và công tác tuyên truyền, vận động, lồng ghép các chương trình... Điển hình là Công ty TNHH Công viên Mùa Xuân trồng được trên 60.000 cây, các hộ dân: Lê Đình Vũ 2.600 cây, Ngô Văn Hải 2.500 cây, Đơng Gur K’Hồng 600 cây, Cil K’Đến 200 cây... Cây được trồng nhiều loài: chuông vàng, anh đào, phượng tím, osaka, mua Thái, tùng, mận, hồng trái... Chủ tịch Hội Nông dân xã Đạ Chais Nguyễn Văn Khoa dẫn chúng tôi đi tham quan những khu công ty và các hộ dân trồng cây xanh. Trên những triền đồi, phía dưới là thảm màu tím của hàng ngàn chậu hoa mua và kế bên hàng ngàn cây osaka vươn cao giữa trời xanh. Osaka có nhiều tên gọi: vông đồng, móng quỷ, osaka đỏ, muồng hoa đỏ, là loại cây xứ nhiệt đới dễ thích nghi phát triển các vùng, miền Việt Nam. Cây tạo bóng mát, mĩ quan cho đường phố, trường học, khu dân cư, khu sinh vật cảnh hay biệt thự, nhà vườn... Chưa nói, nó còn là cây dược liệu quý. Cây xanh phủ màu xanh giữ cho đất không bị rửa trôi, đặc biệt, cân bằng sinh thái, tạo sinh kế cho người dân, làm xanh, sạch, đẹp khu dân cư và được bán cho nhiều đơn vị, cá nhân ngoài xã. Hiệu quả “nhất cử lưỡng tiện”...

***

Anh Hoàng Đăng Khoa đưa chúng tôi đi tham quan một vòng trong xã để “mục sở thị” bức tranh xanh, sạch, đẹp. Bí thư Đảng ủy xã Cil Khiếu, Chủ tịch UBND xã Thân Văn Nghiên, Phó Chủ tịch UBND xã Nguyễn Văn Trung đều dưới tuổi 50, là cán bộ của huyện tăng cường vào, còn anh Khoa ở tuổi 30 cũng từ nơi khác vào lập nghiệp. Tâm trạng đến với “vùng đất mới” có lẽ vậy nên vừa rời trụ sở UBND xã, anh Khoa chỉ dọc con đường uốn lượn giới thiệu trong niềm vui lẫn tự hào cùng người dân Đạ Chais: “Chú thấy đấy, cả huyện Lạc Dương ngoài thị trấn là đô thị chỉ Đạ Chais là xã duy nhất trong 5 xã có đường nhựa và vỉa hè!”. Khoa dẫn chúng tôi đến thôn Klong Klanh nơi con đường thôn đang được cải tạo, nâng cấp có tổng mức đầu tư 2 tỷ đồng từ vốn sự nghiệp kinh tế năm 2022 và hoàn thành trong tháng 12 này. Không vui sao được, khi bên những nếp nhà của đồng bào dân tộc K’Ho nơi mưa nhiều nắng ít này lại có những tuyến đường thôn lưu thông bằng ô tô êm ru và sạch đẹp! “Quả ngọt” được kết tinh từ sự chung tay giữa Nhà nước và người dân. Phó Chủ tịch UBND xã Nguyễn Văn Trung cho biết thêm, người dân đồng thuận, ủng hộ công sức và đặc biệt hiến đất làm đường. Nhờ vậy năm 2021 có 2 công trình nâng cấp với tổng mức đầu tư 15 tỷ đồng, đường trung tâm xã và đường khu sản xuất Long Treng... 

Chủ tịch Hội Nông dân xã Hoàng Đăng Khoa còn giới thiệu với chúng tôi phong trào chuyển đổi cây trồng của người dân Đạ Chais bằng cây chanh dây. Hiện, toàn xã có 10,3 ha, đạt trên 343% kế hoạch đề ra, năng suất ước 180 tạ/ha, tổng sản lượng 185,4 tấn/mùa vụ 18 tháng. Mới đây tại thôn Tu Poh, Chi hội Nông dân nghề nghiệp trồng chanh dây chính thức thành lập và ra mắt với 27 hộ trong đó có 23 hộ đồng bào dân tộc K’Ho. Những vườn trĩu quả chanh dây lủng lẳng lấp lánh nắng mưa treo khắp các triền đồi dưới cây cà phê đã đưa lại dư vị ngọt ngào. Đời sống của người dân thực sự chuyển sang trang mới. Đất Đạ Chais dâng sắc xanh tươi, hạnh phúc của khát vọng hiện hữu...

Đạ Chais, tháng 11/2022