Khó khăn trong quản lý an toàn hồ, đập

UBND TP Bảo Lộc yêu cầu các cơ quan, đơn vị liên quan tăng cường công tác kiểm tra, rà soát các công trình thủy lợi trên địa bàn; kiên quyết xử lý dứt điểm, đúng quy định của pháp luật đối với các vụ vi phạm lấn chiếm đất, xây dựng công trình trái phép trong hành lang bảo vệ đập, hồ chứa nước, công trình thủy lợi. Tuy nhiên, công tác này cũng gặp không ít khó khăn, vướng mắc do nhiều nguyên nhân. 

Hồ Nam Phương 1 không có hồ sơ thiết kế, chưa được cắm mốc gây khó khăn trong công tác quản lý, đảm bảo an toàn hồ, đập

Trung tâm Nông nghiệp TP Bảo Lộc được giao quản lý và vận hành khai thác tổng 6 công trình hồ, đập, trong đó, có 5 hồ và 1 đập dâng. Gồm: hồ Nam Phương 1, hồ Lộc Thanh, hồ Mai Thành, hồ Nông trường 28/3, hồ Bô xít, đập dâng Thôn 8, xã Đại Lào. Các hồ Thôn 3 do xã Đam B’ri quản lý, hồ Thôn 6, Thôn 9, Thôn 12 (ở xã Đam B’ri) thuộc Công ty CP Kôhinđa quản lý. 

Các hồ, đập luôn tích trữ đảm bảo đủ dung lượng nước để phục vụ cho việc tưới tiêu trên địa bàn có diện tích khoảng 1.105 ha. Trong đó, diện tích cây công nghiệp, cây ăn quả là 1.087,5 ha; diện tích nuôi trồng thủy sản 17,54 ha.

Tuy nhiên, theo Trung tâm Nông nghiệp TP Bảo Lộc, các công trình hồ, đập thủy lợi khi được giao cho đơn vị quản lý không có hồ sơ và mốc chỉ giới trên thực địa, do vậy gặp nhiều khó khăn trong công tác quản lý, vận hành cũng như xử lý các hành vi vi phạm. 

Đến nay, đơn vị chưa thực hiện được việc cắm mốc chỉ giới phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi cho các công trình vì chưa được bố trí nguồn vốn, kinh phí. Hầu hết các công trình hồ thủy lợi trên địa TP Bảo Lộc chưa có quy trình vận hành công trình thủy lợi, kiểm định an toàn đập, hồ chứa, cắm mốc chỉ giới phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi, lập tờ khai an toàn đập, hồ chứa, lập phương án bảo vệ đập. Phương án ứng phó thiên tai và phương án ứng phó với tình huống khẩn cấp, bản đồ ngập lụt vùng hạ du hồ, đập, cứu hộ đập, hồ chứa nước, lắp đặt các thiết bị quan trắc khí tượng thủy văn chuyên dùng.

Cụ thể, hồ Nam Phương 1 hiện hữu từ trước năm 1975 nên hồ sơ thiết kế không có, diện tích mặt nước 64,7 ha, dung tích theo thiết kế 1.533 triệu m3, hồ chưa được cắm mốc. Tương tự, các hồ chứa nước Lộc Thanh, Mai Thành, Nông trường 28/3, đập dâng Thôn 8, Đại Lào cũng chưa được cắm mốc. Cùng với đó, các hồ Thôn 3, Thôn 6, Thôn 9, Thôn 12 (xã Đam B’ri) cũng chưa được cắm mốc. 

Khảo sát của ngành Nông nghiệp, đến tháng 3/2023, trên địa bàn toàn tỉnh có 24 công trình gồm các hồ chứa và kênh thủy lợi bị người dân, tổ chức lấn chiếm. Điều này ảnh hưởng tới công tác quản lý và hiệu suất vận hành, khai thác. 

Theo báo cáo của Trung tâm Nông nghiệp TP Bảo Lộc, thời gian qua, trên địa bàn thành phố có đến 5 công trình hồ đập thủy lợi bị vi phạm phạm vi bảo vệ công trình, lấn chiếm hành lang bảo vệ công trình. Hầu hết các công trình bị người dân lấn chiếm là để xây dựng công trình, nhà ở, đường sá, quán cà phê, sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản, xây dựng nhà kho… Tình trạng lấn chiếm này đang ảnh hưởng tới dung tích chứa nước, khả năng dẫn nước tưới tiêu bị hạn chế, dòng chảy bị thay đổi.

Việc giải quyết các trường hợp lấn chiếm hành lang bảo vệ công trình thủy lợi chỉ dừng lại ở mức lập biên bản ghi nhận hiện trạng, đề nghị khắc phục. Tuy nhiên, các trường hợp vi phạm chưa có ý thức tự khắc phục mà tiếp tục tái phạm nên chưa được xử lý dứt điểm.

Điển hình như vụ lấn chiếm hàng ngàn mét vuông đất, mặt nước tại hồ Nam Phương 1; UBND TP Bảo Lộc phải huy động lực lượng, phương tiện triển khai các biện pháp cưỡng chế buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả đối với các hành vi vi phạm hành chính của bà Lê Thị Tố Loan.

Ông Hoàng Văn Chiến - Cán bộ phụ trách các công trình hồ, đập thủy lợi thuộc Trung tâm Nông Nghiệp cho biết: Hầu hết các công trình thủy lợi chưa được bố trí cấp kinh phí để thực hiện cắm mốc chỉ giới công trình thủy lợi theo quy định để xác lập hành lang bảo vệ công trình, ngăn ngừa hành vi lấn chiếm hành lang cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý vận hành công trình. Do vậy, công tác quản lý, đảm bảo an toàn hồ đập thủy lợi rất khó khăn, việc lấn chiếm hành lang bảo vệ công trình thường xuyên xảy ra. 

Tại xã Đam B’ri, hồ Thôn 3 thời gian qua cũng bị người dân đổ đất lấn chiếm. Theo ông Trần Thiện Thuật - Chủ tịch UBND xã Đam B’ri, sự việc xảy ra đã lâu, người vi phạm đã cam kết không trồng cây, xây dựng nhà, công trình trên phần đất lấn chiếm. 

Nhưng, điều đáng nói chính là hành vi vi phạm hành lang bảo vệ công trình, đổ đất đá lấp hồ, ảnh hưởng đến sức chứa, ảnh hưởng đến dòng chảy lại dừng ở mức độ hành chính, còn việc áp dụng biện pháp buộc khôi phục hiện trạng ban đầu của công trình thì chưa thực hiện. 

Một khó khăn khác trong công tác quản lý hồ, đập thủy lợi được Trung tâm Nông nghiệp TP Bảo Lộc và UBND xã Đam B’ri đề xuất chính là việc bàn giao các hồ Thôn 6, Thôn 9, Thôn 12 về cho địa phương quản lý vẫn chưa thực hiện được.