Vì sao thuỷ điện Đạ Dâng - Đạ Chomo rào cổng, làm khó dễ người dân đi lại?

(LĐ online) - Nhiều hộ dân thôn Păng Tiêng (xã Lát, huyện Lạc Dương), trong đó có các em học sinh phải khổ sở chui qua hàng rào kẽm gai để đến trường qua con đường chạy qua đường hầm dẫn nước của Thuỷ điện Đạ Dâng - Đạ Chomo.

Câu chuyện này theo người dân tại đây như “giọt nước tràn ly” bởi sự việc đã kéo dài hơn 5 năm qua và nhiều thời điểm xảy ra xung đột gay gắt giữa các hộ dân và chủ đầu tư Công ty thuỷ điện.

NGƯỜI DÂN NHIỀU LẦN KIẾN NGHỊ

Tới chiều 6/4, ông Phan Lâm, người dân có khoảng 2ha đất canh tác tại Tiểu khu 227B, thôn Păng Tiêng, xã Lát, có nhà nằm gần khu đập hầm thuỷ điện cho biết, vợ và con gái ông vẫn phải chui hàng rào thép để ra khu vực trung tâm xã. Trước đó, ngày 5/4, có mặt tại hiện trường vụ việc, chúng tôi ghi nhận con đường nêu trên chỉ dài khoảng 200m nối khu vực sản xuất của người dân phía trong ra tuyến đường lớn của xã Lát, đồng thời đoạn đường người dân đi qua cũng chính là khu vực hầm dẫn nước của thủy điện Đạ Dâng - Đạ Chomo.

Người dân phải chờ đợi bảo vệ cửa hầm xả nước thuỷ điện để được cho phép ra vào

Ngoài con đường tạm coi như “độc đạo” này, 20 hộ dân với khoảng 20ha đất canh tác nông nghiệp phía trong có thể đi vòng quãng đường núi dốc dài khoảng 3,5km (gọi là dốc Min) để ra trung tâm xã Lát. Tuy nhiên, theo quan sát, mặt đường rất xấu, không đảm bảo an toàn khi người dân lưu thông, đặc biệt là phụ nữ và các em nhỏ. Do đó, đối với các hộ dân, việc đi lại hàng ngày, nhất là lúc chở nông sản, có việc gấp thì đường qua hầm dẫn nước thuỷ điện là thuận tiện nhất. 

Theo trình bày của ông Phan Lâm cùng với hơn 20 hộ dân khác: Trước năm 2007, con đường dân sinh qua cửa hầm nước thuỷ điện hiện nay là đường độc đạo rộng khoảng 8m, người dân sử dụng đi lại, vận chuyển nông sản ra vào thôn. Tới năm 2009, khi thủy điện Đạ Dâng - Đạ Chomo rục rịch khởi công, con đường nêu trên được Công ty Long Hội (chủ đầu tư thủy điện) làm đê quai chắn nước lòng hồ và tới tháng 12/2018 thì hoàn thiện đường hầm xả nước của hồ thủy điện. 

Phía Công ty Long Hội giải thích, căn cứ theo quyết định giao đất của UBND tỉnh Lâm Đồng, diện tích con đường dân đi lại vào khu sản xuất là đất nằm trong phần diện tích tỉnh bàn giao cho Công ty thực hiện công trình thủy điện. Từ khi hoàn thiện đường cửa hầm qua đập thủy điện thì các hộ dân vẫn đi lại, vận chuyển nông sản bình thường và phía chủ đầu tư cũng tạo điều kiện cho người dân lưu thông, chỉ cản trở các xe có trọng tải lớn đi qua gây mất an toàn cửa hầm.

Thế nhưng, sự việc bắt đầu phức tạp khi tháng 4/2019, phía Công ty Long Hội bắt đầu làm cổng sắt, hạn chế các phương tiện chở nông sản, xe cơ giới ra vào cổng hầm xả, khiến nhiều người dân canh tác tại Tiểu khu 227B rất bất an. Gần đây nhất là từ ngày 24/3 tới nay, công ty đóng cửa sắt, rào chắn thêm một lớp cổng bên trong con đường hiện hữu, làm khó khăn cho phụ nữ và trẻ nhỏ qua lại. 

“Nhận thấy tình hình căng thẳng chúng tôi đã đề xuất họp, thống nhất của chính quyền địa phương xã và Công ty Long Hội để người dân hiến đất, bỏ tiền, bỏ công ra làm con đường mới đi phía trên đập dẫn nước dự kiến dài khoảng 250m, không phụ thuộc con đường hiện hữu của thuỷ điện nữa nhưng mới làm được 1 đoạn khoảng 100m thì phía công ty ngăn cản, đồng thời tiếp tục làm khó dễ, không cho người dân đi lại, phụ nữ và trẻ nhỏ thì phải chui qua hàng rào để ra đường lớn”, ông Lâm phân trần.

Phụ huynh và các em học sinh đợi bảo vệ ra mở cổng hàng rào. Nhiều ngày qua có nhiều phụ huynh và các em phải tự chui hàng rào để đi tới trường

Trong khi đó, bà Nguyễn Hồng Thuý, cán bộ Trường Mầm non Đạ Nghịt, sinh sống trong khu vực trên trong đơn kiến nghị gửi UBND huyện trình bày, bản thân bà cả tháng nay mỗi lần đến trường đều phải xin, nhờ bảo vệ mở cổng, thậm chí có những lúc phải gửi xe, chui rúc qua hàng rào mới về đến nhà. Gần đây nhất, sáng 2/4, gia đình đưa cháu 7 tháng tuổi đi tiêm chủng nhưng lãnh đạo nhà máy chỉ đạo cho bảo vệ không được phép mở cổng. 

“Những hộ có vườn không vận chuyển hàng hóa đi lại được ảnh hưởng đến kinh tế, một gia đình hiện có hai cháu đang theo học tại Trường Tiểu học xã Lát, nhưng mỗi ngày đến trường và về nhà hai cháu phải chui qua hàng rào vì bố mẹ cháu chở đi thì không cho qua cổng. Nếu đêm khuya trái gió trở trời chẳng may bị đau ốm, hỏa hoạn, rủi ro thì chúng tôi không biết kêu ai”, bà Thuý kiến nghị trong đơn cứu xét gửi UBND huyện Lạc Dương.

 CHỦ ĐẦU TƯ KHẲNG ĐỊNH THỰC HIỆN ĐÚNG QUY ĐỊNH 

Trong các văn bản Công ty CP Đầu tư và Xây dựng điện Long Hội làm việc với UBND huyện Lạc Dương, Sở Công thương, UBND xã Lát cũng như với người dân, đại diện Công ty Long Hội đã nhiều lần khẳng định việc công ty dựng cổng, rào chắn hàng rào thép gai để bảo vệ hầm nhận nước là đúng quy định pháp luật. 

Con đường người dân hiến đất, bỏ công ra mở đường được 1 đoạn khoảng 100m phía Thuỷ điện cho rằng đã tác động vào phạm vi tuyến năng lượng của công trình nhà máy thuỷ điện Đa Dâng

Tại các văn bản, biên bản làm việc giữa các bên, Công ty Long Hội lý giải theo quy định con đường đi qua cửa hầm của thuỷ điện được xác định là công trình xả nước, công trình lấy nước, tuyến năng lượng, công trình thông thuyền và công trình cho cá đi căn cứ Điều 23 Nghị định số 114/2018/NĐ-CP ngày 4/9/2018 của Chính phủ về quản lý an toàn đập, hồ chứa nước. Do đó, đường hầm dẫn nước từ hồ chứa về nhà máy thuỷ điện nằm trong phạm vi bảo vệ, cấm xâm phạm, phá hoại, đồng nghĩa với việc các phương tiện, người dân đi qua đều không được phép, đặc biệt là các phương tiện có tải trọng lớn.

Từ cuối năm 2018, khi hoàn thiện đường hầm nhận nước của hồ thủy điện, phía Công ty Long Hội vẫn linh động, tạo điều kiện cho người dân đi lại, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em, bảo vệ cửa hầm không hề cấm cản. Song song đó, theo nguyện vọng của người dân mong muốn mở một con đường mới, không đi nhờ con đường qua cửa hầm thì tới năm 2023, công ty đã đóng góp kinh phí khoảng 1 tỷ đồng, cùng với nguồn vốn đối ứng của địa phương để tu sửa lại con đường vòng cũ (dân gọi là dốc Min) dài khoảng 3,5km nối khu sản xuất của người dân ra đường Tỉnh lộ 726.

Tuy vậy, do con đường vòng dốc Min quá xa và không đảm bảo an toàn, đầu năm 2024, người dân đề xuất mở một con đường mới ngắn hơn, là con đường dân sinh, đá cấp phối chạy phía trên đường hầm dẫn nước để kết nối tuyến đường chính dài khoảng 250m. Tại biên bản mới đây, Công ty Long Hội đã đồng ý phương án này của chính quyền xã và người dân đề xuất về con đường trên nhưng yêu cầu các thủ tục làm đường mới phải đúng theo quy định pháp luật. Đó là đường mới phải nằm ngoài ranh giới đất Nhà nước giao cho thuỷ điện cũng như tuyệt đối không tác động vào phạm vi tuyến năng lượng của công trình nhà máy thuỷ điện Đa Dâng, phải được sự đồng ý của các sở, ngành và công ty về đánh giá an toàn cho công trình.

Và việc người dân làm đường mới ngay trên phía hầm nhận, xả nước của thuỷ điện, trong khi các thủ tục liên quan, các đơn vị có thẩm quyền chưa kiểm tra, cho phép khiến giữa chủ đầu tư thuỷ điện và người dân khu vực phát sinh căng thẳng, có thể là nguồn cơn chính khiến thuỷ điện rào lại con đường nêu trên. 

Công ty thuỷ điện dựng 2 lớp hàng rào, cửa sắt trên cửa hầm nhận nước của thuỷ điện

Cũng liên quan tới con đường người dân mới mở dở dang mấy ngày qua, ngày 5/4 Sở Công thương Lâm Đồng đã chủ trì, phối hợp với các cơ quan, địa phương tiến hành làm việc với của Công ty Long Hội để xem xét giải quyết đề nghị của Công ty về ngăn chặn việc một số hộ dân đưa máy xúc tiến hành đào đất trên khu vực đường hầm dẫn nước công trình thuỷ điện Đa Dâng. Qua kiểm tra thực tế, Sở Công thương ghi nhận phía trên đường hầm dẫn nước có một máy đào đang ngừng hoạt động, có tác động vào diện tích đất khu vực gần công trình cửa nhận nước và tuyến năng lượng để thi công tuyến đường dân sinh. Bên cạnh đó, tại thời điểm kiểm tra thuỷ điện cũng chưa hoàn thành cắm mốc ranh giới đối với diện tích đất đã được UBND tỉnh quyết định thu hồi và cho công ty thuê thực hiện dự án nhà máy thuỷ điện.

CHƯA THỂ XỬ LÝ TRIỆT ĐỂ

Theo các văn bản của UBND huyện Lạc Dương và UBND xã Lát thì vị trí đi vào khu sản xuất của người dân là đường đi độc đạo có từ trước khi Thủy điện Đạ Dâng - Đạ Chomo khởi công xây dựng. Khu vực đất sản xuất có đường độc đạo đi qua cửa hầm xả của thủy điện có 27 hộ dân, khoảng 20 ha canh tác bên trong. 

Từ năm 2019 tới nay, mỗi khi xảy ra mâu thuẫn không thể đối thoại, nhiều phía Công ty thuỷ điện làm thêm barie kiểm soát, yêu cầu các hộ dân đi qua lại phải xuất trình giấy tờ, chỉ cho các phương tiện máy cày, xe máy và người đi bộ qua lại, từ đó ảnh hưởng đến việc vận chuyển hàng hóa của người dân sản xuất phía bên trong, gây bức xúc trong nhân dân.

Ngoài con đường ngắn 200m đi ra đường lớn qua hầm Thụy Điển, còn có tuyến đường vòng dốc Min dài 3,5km, với nhiều đoạn đường xấu, độ dốc lớn, mất an toàn người rất ít khi đi con đường này

Để giải quyết tranh chấp đường đi giữa Công ty Long Hội diễn và người dân, UBND huyện Lạc Dương đã nhiều lần họp các bên để đối thoại, tìm phương án xử lý. Và đầu tháng 2/2023, UBND huyện đã giao Phòng Kinh tế - Hạ tầng, UBND xã Lát, các cơ quan liên quan tổ chức khảo sát hướng tuyến đường mới khoảng 1,2km để các hộ dân đi lại nhưng hiện tại tới thời điểm này, vấn đề đường đi của người dân vẫn chưa thể xử lý triệt để.

Còn theo UBND xã Lát, dù được tổ chức họp nhiều lần giữa các bên và thống nhất làm tuyến đường tránh để phục vụ việc đi lại của người dân nhưng con đường tránh dốc Min theo nhận định là đường đá cấp phối, có độ dốc lớn người dân đi lại rất khó khăn. Do đó, thời gian qua người dân kiến nghị có nhu cầu sử dụng tuyến đường cũ ngang qua khu vực cửa nhận nước nhưng Công ty rào chắn, không cho phép người dân đi qua dẫn đến tình trạng mâu thuẫn với người dân địa phương, gây mất an toàn, an ninh trật tự.

Trong cuộc họp ngày 5/4 giữa các bên liên quan, lãnh đạo UBND huyện Lạc Dương yêu cầu Công ty Long Hội tổ chức thực hiện ngay các Văn bản chỉ đạo của UBND tỉnh cũng như văn của UBND huyện Lạc Dương, trong đó có nội dung khẩn trương thực hiện hoàn thành công tác bồi thường giải phóng mặt bằng và cắm mốc tuyến năng lượng, đường điện 22KV của công trình nhà máy thuỷ điện Đa Dâng. Bên cạnh đó, địa phương đề nghị Sở Công thương hướng dẫn, xác định rõ an toàn công trình nếu có tổ chức, cá nhân đề nghị, xin phép được thi công tuyến đường dân sinh cắt ngang tuyến năng lượng của công trình nhà máy thuỷ điện.

Người dân tập trung đề nghị mở lại đường để đảm bảo việc đi lại thuận tiện cho học sinh và người dân tại cửa nhận nước thủy điện.

Cơ quan chức năng tỉnh Lâm Đồng và UBND huyện Lạc Dương tại nhiều văn bản giải quyết vụ việc cũng đều nhấn mạnh, trong thời gian chờ chính quyền địa phương, các đơn vị liên quan mở đường đi mới cho người dân thì phía Công ty Long Hội cần tạo điều kiện cho người dân đi lại thuận tiện trên tuyến đường cũ. Mặc dù các văn bản chỉ đạo các cấp có thẩm quyền có nội dung nhất quán như vậy nhưng Công ty Long Hội chưa thực hiện đúng.