Từ lâu, hệ thống chợ nông thôn có vai trò quan trọng trong việc mua bán, trao đổi hàng hóa của người dân tại các địa phương. Tuy nhiên, công tác quản lý, khai thác chợ nông thôn ở nhiều nơi đã và đang gặp những khó khăn, bất cập.
Từ lâu, hệ thống chợ nông thôn có vai trò quan trọng trong việc mua bán, trao đổi hàng hóa của người dân tại các địa phương. Tuy nhiên, công tác quản lý, khai thác chợ nông thôn ở nhiều nơi đã và đang gặp những khó khăn, bất cập.
 |
| Lấn chiếm vỉa hè, lề đường kinh doanh, buôn bán tại chợ Lộc Châu (TP Bảo Lộc) |
Quản lý lỏng lẻo
| Theo quy định của Chính phủ, không nhất thiết mỗi xã phải có một chợ nông thôn mới. Chợ nông thôn mới phải phù hợp với quy hoạch của huyện và phù hợp với nhu cầu thực tế của cư dân địa phương và cần đạt các tiêu chuẩn cơ bản về diện tích đất xây dựng (từ 3.000 mét vuông trở lên); diện tích nhà chợ tối đa hơn 40% trở lên; diện tích buôn bán ngoài trời tối thiểu 25%; đường giao thông nội bộ dưới 25% và diện tích sân, cây xanh ít nhất 10%. Mỗi chợ nông thôn phải có các khu kinh doanh theo ngành hàng và phải có nơi thu gom rác. |
Việc xây dựng, cải tạo chợ tại các vùng nông thôn trên địa bàn toàn tỉnh đang là vấn đề bức thiết nhằm đáp ứng nhu cầu mua sắm ngày càng lớn của người dân vùng nông thôn. Vì vậy, từ năm 2010 đến nay, trên địa bàn toàn tỉnh đã đầu tư xây dựng được 25 chợ LIFSAP từ nguồn vốn của Dự án Cạnh tranh chăn nuôi và An toàn thực phẩm (thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn). Trung bình, mỗi chợ LIFSAP được đầu tư xây dựng với nguồn kinh phí từ 1,7 - 2,5 tỷ đồng. Thực tế đã khẳng định, các khu chợ thực phẩm tươi sống được xây dựng từ nguồn vốn này không chỉ góp phần bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP) cho người dân mà còn là “luồng gió mới” làm thay đổi diện mạo ở các vùng nông thôn. Cùng với đó, các khu chợ này còn góp phần đáng kể vào việc thay thế các khu chợ tạm bợ, lấn chiếm vỉa hè, lề đường trước đây. Tuy nhiên, sau một thời gian đi vào hoạt động, đến nay, nhiều khu chợ LIFSAP nói riêng và chợ nông thôn nói chung đã và đang bộc lộ những tồn tại, bất cập. Vấn đề đáng lo ngại là việc lấn chiếm vỉa hè kinh doanh, buôn bán và tình trạng mất vệ sinh… tại các khu chợ vẫn đang diễn ra.
Có mặt tại chợ Lộc An (huyện Bảo Lâm) từ sáng sớm, đây cũng là thời điểm diễn ra khung cảnh tấp nập giữa người bán và người mua. Điều đáng nói, ngay từ ngoài cổng của khu chợ này, nhiều tiểu thương buôn bán trái cây vẫn hiên ngang chiếm dụng vỉa hè. Theo quan sát của chúng tôi, trước cổng chợ Lộc An có ít nhất 8 tiểu thương tự dựng những cái dù tạm bợ buôn bán tràn cả ra lề đường làm mất an toàn giao thông và gây mất mỹ quan bộ mặt của chợ. Nói về vấn đề này, ông Đỗ Mạnh Tưởng (quản lý chợ), giải thích: “Do trong chợ LIFSAP là khu vực dành riêng để bán thực phẩm tươi sống, nên không có chỗ cho các tiểu thương buôn bán các mặt hàng khác. Chính vì vậy, các tiểu thương buôn bán rau, củ, quả phải lấn chiếm cổng chợ. Mặc dù chúng tôi biết việc lấn chiếm vỉa hè trước cổng chợ để kinh doanh là không phù hợp, nhưng hiện tại vẫn chưa có phương án để di dời”.
Khi đi sâu vào trong khu chợ LIFSAP thì đập vào mắt chúng tôi là cảnh tượng mất vệ sinh đáng báo động. Hầu hết các quầy bán thực phẩm tươi sống (thịt, cá) tại đây đều sơn màu vàng úa (màu của bùn đất) rất phản cảm. Không những vậy, hình ảnh ruồi bâu đầy các quầy bán thực phẩm tươi sống tại đây cũng là vấn đề đáng lo ngại. Theo các tiểu thương thì hàng tháng họ đều đóng đầy đủ lệ phí quản lý chợ từ 250 - 300 ngàn đồng/quầy, sạp cho ông Tưởng (bao gồm tiền điện, nước và tiền vệ sinh chợ). Vì vậy, ông Tưởng phải có trách nhiệm bảo vệ, quản lý và dọn vệ sinh chợ hàng ngày. Song, chính việc buông lỏng quản lý và thiếu trách nhiệm của mình, ông Tưởng đã khiến khu chợ này luôn ở trong tình trạng mất vệ sinh.
| “Hiện, toàn tỉnh đã có 25 chợ thực phẩm tươi sống được đầu tư từ nguồn vốn của Dự án Cạnh tranh chăn nuôi và An toàn thực phẩm. Đây chính là 1 trong 3 “mắt xích” quan trọng để tiến tới mục tiêu đảm bảo VSATTP cho người tiêu dùng tại các vùng nông thôn trong tỉnh. Qua công tác kiểm tra định kỳ cho thấy, hầu hết các tiểu thương buôn bán trong chợ LIF SAP đã kết nối được với các lò giết mổ gia súc, gia cầm nên thực phẩm cơ bản đều đảm bảo chất lượng. Cơ sở vật chất của chợ luôn được sửa chữa, bảo dưỡng. Cùng với đó, hầu hết các chợ đã có từ 70 - 75% được tiểu thương đăng ký kinh doanh. Đặc biệt, chợ LIFSAP đang nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình của đông đảo quần chúng nhân dân tham gia mua sắm. Tuy nhiên, vẫn còn đó nhiều tồn tại cần được khắc phục. Đó là công tác vệ sinh tổng thể các khu chợ của Ban quản lý chợ chưa đảm bảo yêu cầu. Tại nhiều khu chợ còn xảy ra tình trạng ô nhiễm. Hầu hết các tiểu thương chưa có giấy khám sức khỏe định kỳ theo quy định của Dự án. Một số Ban quản lý chợ chưa hoàn thành tốt trách nhiệm của mình trong việc quản lý, sửa chữa các trang thiết bị trong chợ… Đây cũng là những nguyên nhân khiến không ít tiểu thương và người dân cảm thấy không hài lòng” - ông Tống Duy Hùng - Phó Giám đốc Dự án LIFSAP. |
Cùng với đó, tại chợ Lộc Nga (TP Bảo Lộc) cũng đang tồn tại một số bất cập. Đây cũng là khu chợ được đầu tư xây dựng theo hình thức LIFSAP với 24 quầy, sạp bán thực phẩm tươi sống có tổng kinh phí gần 1,7 tỷ đồng. Sau hơn 1 năm đi vào hoạt động, khu chợ này đang bộc lộ nhiều bất cập: Hệ thống điện tại các quầy, sạp bị hư hỏng; nhà vệ sinh bị xuống cấp; nhiều ống dẫn nước từ trên mái chợ bị bung mối nối… làm ảnh hưởng đến việc kinh doanh, buôn bán của các tiểu thương.
Theo ghi nhận, hiện tại, vỉa hè Quốc lộ 20 (đoạn trước cổng chợ Lộc Nga) bị người dân chiếm dụng để bày bán các mặt hàng như rau, cá khô, trứng… Vấn đề này, không chỉ gây mất an toàn giao thông và làm mất mỹ quan mà còn là nguyên nhân gây nên nhiều vụ tranh cãi làm mất an ninh - trật tự giữa các tiểu thương trong và ngoài chợ. Ông Nguyễn Văn Thành - Phó Chủ tịch UBND xã Lộc Nga, thừa nhận: “Hiện, việc nhiều người dân chiếm dụng vỉa hè, lề đường trước cổng chợ và các khu vực gần chợ để buôn bán, kinh doanh là một thực tế không thể phủ nhận. Việc này, không chỉ khiến các tiểu thương đăng ký buôn bán, kinh doanh trong chợ không hài lòng, mà còn làm mất an toàn giao thông. Để giải quyết tình trạng này, UBND xã đã xây dựng kế hoạch để trong thời gian tới cử các lực lượng công an và địa chính giải quyết dứt điểm”.
Nơi thiếu, nơi thừa
Theo ghi nhận của chúng tôi, ngoài việc quản lý chợ nông thôn còn buông lỏng thì tình trạng “nơi thừa, nơi thiếu” ở một số chợ nông thôn cũng đang là vấn đề cần lưu ý.
Việc thiếu quầy, sạp là vấn đề đã và đang xảy ra nhiều năm nay tại chợ Tân Bùi (xã Lộc Châu, TP Bảo Lộc). Để có chỗ buôn bán buộc nhiều tiểu thương phải lấn chiếm vỉa hè cho dù họ vẫn biết đó là sai. Bà Tám (một tiểu thương bán trái cây tại chợ Tân Bùi) cho biết: “Hiện nay, không chỉ riêng tôi, mà tất cả các tiểu thương bán trái cây trong chợ, mặc dù đóng thuế và phí chợ hàng tháng nhưng vẫn phải lấn chiếm vỉa hè để buôn bán. Xe cộ thì qua lại đông đúc, việc buôn bán lấn ra lề đường như thế này luôn đặt chúng tôi vào tình trạng mất an toàn và có thể xảy ra tai nạn giao thông bất cứ lúc nào. Tuy nhiên, dù muốn hay không, chúng tôi cũng phải chấp nhận, vì chợ quá hẹp và hiện đã được “lấp đầy””.
Ông Vũ Văn Vân - Phó Chủ tịch UBND xã Lộc Châu, cho biết: “Để đảm bảo an toàn giao thông trên Quốc lộ 20 (đoạn đi qua địa bàn xã), chúng tôi luôn chú trọng đến công tác “giải phóng” vỉa hè. Tuy nhiên, đến nay, việc các tiêu thương buôn bán tại chợ Tân Bùi lấn chiếm vỉa hè, lề đường thì chúng tôi vẫn chưa tìm được hướng khắc phục. Lý do là diện tích chợ quá chật hẹp, trong khi đó số lượng tiểu thương buôn bán trong chợ quá đông. Hiện, chợ chỉ có diện tích gần 1.000m2 nhưng có đến hơn 80 tiểu thương buôn bán. Cùng với việc tiểu thương phải lấn chiếm vỉa hè trước cổng chợ, thì hiện chợ Tân Bùi còn tồn tại một số bất cập khác mà địa phương chưa có phương án để giải quyết như thiếu nhà vệ sinh, thiếu chỗ để xe hay sự xuống cấp của hệ thống điện, nước… trong chợ”.
Trong khi đó, trái với việc thiếu chỗ để các tiểu thương kinh doanh thì nhiều chợ nông thôn được đầu tư hàng tỷ đồng để xây dựng, nhưng không thu hút được tiểu thương vào chợ. Điển hình cho vấn đề này, chính là chợ Đam B’Ri (TP Bảo Lộc). Đây là khu chợ thực phẩm tươi sống được xây dựng từ nguồn vốn của Dự án Cạnh tranh chăn nuôi và An toàn thực phẩm (LIFSAP), với tổng kinh phí hơn 1,8 tỷ đồng. Chợ có 32 quầy, sạp bán thực phẩm tươi sống, nhưng sau hơn 1 năm đi vào hoạt động hiện mới chỉ có vỏn vẹn 13 hộ kinh doanh.
Ông Nguyễn Mạnh Hùng - Phó Chủ tịch UBND xã Đam B’ri, băn khoăn: “Xuất phát từ nhu cầu thực tế là người dân cần một khu chợ để buôn bán nên UBND xã đã xin chủ trương xây dựng chợ. Đây cũng là việc làm đáp ứng tiêu chí xây dựng nông thôn mới trên địa bàn xã. Khi chợ được xây dựng hoàn thành và bàn giao, UBND xã đã tiến hành họp dân để làm cam kết không tiếp tục kinh doanh hàng tươi sống tại nhà, ai có nhu cầu thì đăng ký và làm hợp đồng để vào chợ kinh doanh. Từ khi chợ đi vào hoạt động đến nay, xã luôn đẩy mạnh công tác tuyên truyền để tiểu thương vào chợ buôn bán. Song, do nhiều nguyên nhân mà quan trọng nhất là người dân đến mua sắm quá ít nên rất khó để thu hút tiểu thương vào kinh doanh, dù cho địa phương đã tạo mọi điều kiện như đầu tư sân bãi, không thu thuế…”.
 |
| Tình trạng mất vệ sinh đáng báo động tại chợ Lộc An (huyện Bảo Lâm) |
|
Ông Phạm Văn Chí, tiểu thương bán thịt heo tại chợ Lộc An (huyện Bảo Lâm):
“Từ khi chuyển từ nhà vào chợ LIFSAP kinh doanh, tôi thấy mọi điều kiện từ cơ sở vật chất, đến lượng khách hàng… đều tốt hơn nhiều so với trước. Tuy nhiên, sau hơn 1 năm kinh doanh tại chợ, tôi nhận thấy vẫn còn nhiều tồn tại trong đó, tồn tại lớn nhất là công tác quản lý chợ quá lỏng lẻo. Điều này được thể hiện rất rõ qua công tác đảm bảo vệ sinh của khu chợ. Không những chợ không được dọn vệ sinh sạch sẽ mà Ban quản lý chợ còn để một số tiểu thương nhốt gà, vịt chưa giết mổ ngay khu bán thực phẩm tươi sống khiến ruồi nhặng bay đầy, ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của các hộ khác. Thêm vào đó là ý thức giữ gìn vệ sinh trước, trong và sau khi buôn bán của một số tiểu thương chưa cao. Việc Ban quản lý chợ để xảy ra tình trạng cho nhiều người lấn chiếm vỉa hè buôn bán cũng là vấn đề cần được giải quyết để đảm bảo quyền lợi cho các tiểu thương đăng ký kinh doanh và đóng thuế trong chợ…”.
Bà Nguyễn Thị Kim Oanh, tiểu thương bán cá tại chợ Lộc Nga (TP Bảo Lộc):
“Tuy mới đi vào hoạt động được hơn 1 năm, nhưng hiện tại, nhiều hạng mục trong chợ như hệ thống vòi nước, nhà vệ sinh, hệ thống điện, ống dẫn nước từ mái chợ… đã bị hư hỏng, xuống cấp cần được sửa chữa, thay thế. Sự việc đã được chúng tôi nhiều lần phản ánh lên Ban Quản lý chợ. Song, đến nay vẫn chưa thấy hồi âm, làm ảnh hưởng không nhỏ đến việc buôn bán, kinh doanh của chúng tôi. Còn việc lấn chiếm vỉa hè trước cổng chợ không chỉ khiến nhiều tiểu thương trong chợ bức xúc, mà còn tiềm ẩn nguy cơ tai nạn giao thông. Vì vậy, theo tôi, chính quyền địa phương cần có biện pháp để đưa họ vào trong chợ. Có như vậy, chợ Lộc Nga mới đi vào hoạt động tốt được”.
Bà Trần Thị Nhâm, tiểu thương kinh doanh tại chợ Đam B’ri (TP Bảo Lộc):
“Sau gần 1 năm buôn bán tại chợ, tôi nhận thấy điều kiện kinh doanh tại đây rất đảm bảo. Tuy nhiên, hiện tiểu thương vào chợ buôn bán còn quá ít. Trong khi đó còn nhiều tiểu thương đang buôn bán tại nhà hay khu Ngã 5 Đam B’ri khiến việc buôn bán trong chợ quá ế ẩm. Điều này cũng đồng nghĩa với việc một khu chợ được xây dựng khang trang, sạch, đẹp đang bị lãng phí. Vì thế, chính quyền địa phương cần chú trọng công tác tuyên truyền, vận động và cần có những biện pháp “chế tài” để đưa các tiểu thương vào chợ. Để làm được điều này, đòi hỏi công tác tuyên truyền phải sát với thực tế và nêu bật được các ưu điểm của chợ LIFSAP cho người dân thấu hiểu. Đồng thời, mỗi người dân cũng cần ý thức rõ quyền lợi, vai trò và trách nhiệm của mình khi vào chợ kinh doanh”.
K. PHÚC (lược ghi)
|
KHÁNH PHÚC
