Phát triển hạ tầng thương mại trong xây dựng nông thôn mới (bài cuối)

[links()]

Việc xây dựng chợ nông thôn cần được xem xét trên nhu cầu thực tế để tránh tình trạng xây xong không hoạt động

 

Đến nay, tỉnh Lâm Đồng đã có 68 chợ nông thôn được đầu tư xây dựng mới, nâng cấp, sửa chữa trong tổng số 88 chợ đang hoạt động, 110/111 xã đạt tiêu chí cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn trong xây dựng nông thôn mới, góp phần đảm bảo khả năng liên kết cung cầu hàng hóa, phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.

 

Hệ thống thương mại ngày càng rộng khắp

 

Từ năm 2010 đến nay, trên địa bàn tỉnh đã có 68 chợ nông thôn được đầu tư xây dựng mới, nâng cấp, sửa chữa trong tổng số 88 chợ đang hoạt động kinh doanh với tổng số vốn đầu tư hơn 565 tỷ đồng. Kinh phí này đến từ nhiều nguồn vốn khác nhau như đầu tư từ ngân sách nhà nước, Dự án Lifsap và nguồn vốn của các tổ chức, cá nhân.

 

Riêng Dự án Lifsap đã đầu tư xây dựng được 34 chợ an toàn thực phẩm; trong đó, có 13 chợ mới và 21 chợ nâng cấp với tổng số vốn đầu tư hơn 63 tỷ đồng (vốn ODA gần 57,3 tỷ đồng, ngân sách địa phương 5,8 tỷ đồng). Ngoài hệ thống chợ nông thôn được đầu tư xây dựng theo quy hoạch, trên địa bàn các xã còn có mạng lưới hệ thống cửa hàng, đại lý của các doanh nghiệp, tổ chức, hộ kinh doanh đã đáp ứng được nhu cầu thương mại, giao dịch, trao đổi hàng hóa tại khu vực nông thôn. Đến nay, đã có 110/111 xã đạt chuẩn về tiêu chí thương mại hạ tầng nông thôn. 

 

Theo đánh giá của Sở Công thương, chính sự ra đời của hệ thống chợ mới đã góp phần cải tạo cơ sở hạ tầng thương mại trong tỉnh, thúc đẩy và nâng cao hiệu quả lưu thông hàng hóa, làm đòn bẩy kích thích sản xuất, tiêu dùng, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao cả về số lượng lẫn chủng loại, chất lượng hàng hóa, dịch vụ, tiện ích... của người tiêu dùng.

 

Liên kết cung cầu hàng hóa

 

Theo Bộ tiêu chí quốc gia xây dựng nông thôn mới, cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn bao gồm chợ nông thôn hoặc cơ sở bán lẻ khác (siêu thị mini, cửa hàng tiện ích, cửa hàng kinh doanh tổng hợp) đạt chuẩn theo quy định. Đây là tiêu chí quan trọng, thúc đẩy phát triển sản xuất, nâng cao đời sống của người dân khu vực nông thôn và cũng được xem là “tiêu chí mềm” trong 19 tiêu chí nông thôn mới vì nhiều xã được “đặc cách” không phải xây dựng chợ nông thôn.

 

Ông Hoàng Xuân Hải - Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Lạc Dương cho biết: Ngay từ thời điểm năm 2010 khi xây dựng nông thôn mới, UBND huyện Lạc Dương đã không đưa việc quy hoạch xây dựng chợ vào chương trình. Bởi, với quy mô dân số toàn huyện chỉ khoảng 20.000 dân, trong đó gần một nửa dân số tập trung tại khu vực thị trấn Lạc Dương, các xã khác còn lại chỉ có quy mô dân số dưới 2.000 dân, mật độ dân số thấp thì việc quy hoạch xây dựng chợ là không cần thiết. 

 

Chính vì vậy, trên địa bàn huyện mặc dù chưa có chợ nhưng huyện Lạc Dương vẫn hoàn thành tiêu chí về cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn do đảm bảo điều kiện mua bán, trao đổi hàng hóa. Theo ông Hải, do đây là “tiêu chí mềm” nên huyện đã giảm được áp lực trong huy động nguồn lực xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn. Từ đó, địa phương có điều kiện tập trung nguồn lực để hoàn thành các tiêu chí khác.

 

Tương tự, tại huyện Đạ Tẻh, ông Phạm Xuân Tiện - Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện cho biết: Hiện, trên địa bàn có 1 chợ trung tâm huyện, 2 chợ nông thôn đang hoạt động là Chợ Triệu Hải và Chợ Đạ Lây. Các chợ nông thôn trên cũng chỉ họp vào buổi sáng, đáp ứng nhu cầu cơ bản trong tiêu thụ hàng hóa quy mô cấp xã cho bà con. Huyện Đạ Tẻh đã căn cứ vào tình hình thực tiễn của địa phương để thực hiện quy hoạch xây dựng chợ theo từng cụm chợ liên xã. Cụ thể, Chợ Triệu Hải sẽ là trung tâm thương mại cho các cụm xã Triệu Hải, Đạ Pal và Quảng Trị; Chợ Đạ Lây sẽ là trung tâm thương mại cho các cụm xã trước đây khi chưa sáp nhập là Đạ Lây, Hương Lâm và An Nhơn. Riêng xã, Mỹ Đức cũng có chợ, nhưng do quy mô nhỏ và hoạt động không hiệu quả nên huyện Đạ Tẻh đã đưa ra khỏi quy hoạch xây dựng.

 

“Chủ trương của huyện Đạ Tẻh là không nhất thiết cứ mỗi xã phải quy hoạch xây dựng một chợ nông thôn. Hơn nữa, với sự xuất hiện ngày càng có nhiều các cửa hàng bách hóa tổng hợp được tư nhân đầu tư trải đều trên các xã, đây sẽ là các đầu mối cung cấp, tiêu thụ sản phẩm cho Nhân dân một vùng rộng lớn” - ông Tiện cho hay. 

 

Theo Sở Công thương Lâm Đồng, để phát triển cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn bền vững, trong thời gian tới rất cần phải xây dựng lại yêu cầu thực hiện tiêu chí này dựa trên rà soát quy hoạch chi tiết toàn tỉnh về thương mại. Trong đó, cần phát triển chợ liên xã dựa trên khả năng kết nối với chợ đầu mối, các chợ trung tâm huyện, thị xã, thành phố, nhằm tạo động lực liên kết cung cầu hàng hóa. Đồng thời, thu hút nguồn vốn đầu tư và chỉ thực hiện xây dựng chợ ở những xã vùng sâu, vùng xa, không có khả năng liên kết thương mại với vùng trung tâm của địa phương bằng ngân sách nhà nước; khuyến khích phát triển các loại hình hạ tầng thương mại quy mô nhỏ như siêu thị mini, cửa hàng tiện lợi, cửa hàng kinh doanh tổng hợp tại khu dân cư... Để phát triển và khai thác có hiệu quả hệ thống chợ cũng như tránh tình trạng chợ xây lên mà không hoạt động như vừa qua, các ngành chức năng cần chú ý đến công tác quy hoạch chợ, nhu cầu mua bán cũng như lấy ý kiến Nhân dân và bố trí gần khu dân cư.

 

Việc xây dựng chợ nông thôn cần được xem xét trên nhu cầu thực tế chứ không phải theo quy hoạch, hay để thực hiện theo tiêu chí trong xây dựng nông thôn mới. Có như vậy, chợ khi xây xong sẽ hoạt động có hiệu quả, không gây lãng phí ngân sách nhà nước cũng như tiền của Nhân dân.

 

Nhiều dự án chợ mới chậm tiến độ   Tính đến tháng 6/2020, trên địa bàn tỉnh có 7 dự án chợ nông thôn và khu phố chợ đang được UBND tỉnh quyết định chủ trương đầu tư nhưng chậm hoặc không triển khai thực hiện, gồm: Chợ và khu dân cư phố chợ Phúc Thọ, Chợ và khu phố chợ Tân Hà, Chợ và khu phố chợ thị trấn Nam Ban, Chợ N’Thol Hạ, Chợ Hòa Bắc, Chợ Tân Châu, Chợ và khu phố chợ Đạ M’ri.   Trong tổng số 7 dự án chợ nông thôn và khu phố chợ thì có 6 dự án chưa hoàn thành công tác chuẩn bị đầu tư như thủ tục đất đai, xây dựng; sự phối hợp của nhà đầu tư với UBND các huyện trong công tác triển khai dự án tại địa phương chưa tốt; chưa thực sự sâu sát, tâm huyết và trách nhiệm trong việc triển khai dự án.

 

HOÀNG SA