Với lợi thế về khí hậu, thổ nhưỡng, cây dược liệu không còn xa lạ trong sản xuất nông nghiệp ở tỉnh Lâm Đồng. Tuy nhiên, để có hướng đi bền vững và hiệu quả thì người sản xuất loại cây này vẫn còn phải loay hoay.
Với lợi thế về khí hậu, thổ nhưỡng, cây dược liệu không còn xa lạ trong sản xuất nông nghiệp ở tỉnh Lâm Đồng. Tuy nhiên, để có hướng đi bền vững và hiệu quả thì người sản xuất loại cây này vẫn còn phải loay hoay.
 |
| Liên kết sản xuất cây actiso với các công ty dược là hướng đi nhiều năm nay của huyện Lạc Dương. Ảnh: Việt Quỳnh |
Vùng đất đầy tiềm năng
Theo số liệu thống kê từ Trung tâm Khuyến nông Lâm Đồng, hiện nay, tổng diện tích sản xuất cây dược liệu tại Lâm Đồng khoảng 332 ha với tổng sản lượng khoảng 9.500 tấn. Trong đó, có khoảng 263 ha cây dược liệu được trồng trên đất nông nghiệp, 68 ha trồng dưới tán rừng. Các chủng loại như actiso, diệp hạ châu, nấm linh chi, đông trùng hạ thảo, đảng sâm, trà hoa vàng, tam thất... là những loại cây dược liệu gắn bó với thương hiệu Lâm Đồng. Vùng sản xuất tập trung chủ yếu tại thành phố Đà Lạt, huyện Lạc Dương, Lâm Hà, Đức Trọng, Đam Rông, Cát Tiên, Di Linh.
Trong số các loại cây dược liệu trên, actiso là loại cây chứng minh được hiệu quả và bền vững lớn nhất. Báo cáo của Sở NN-PTNT cho biết, tổng diện tích actiso ở địa phương khoảng 162 ha với sản lượng đạt trên 8 nghìn tấn. Cây phù hợp khí hậu, thổ nhưỡng và cho giá trị kinh tế cao nên thời gian qua, ngoài vùng sản xuất lâu đời như Đà Lạt, nhiều hộ dân ở các huyện lân cận như Đơn Dương, Đức Trọng, Di Linh cũng đã chuyển đổi một phần diện tích sang trồng loại cây này. Đặc biệt, tại huyện Lạc Dương, phát triển vùng dược liệu actiso là hướng đi của địa phương này. Bởi vậy từ năm 2018, UBND huyện Lạc Dương và Công ty Ladophar đã ký biên bản ghi nhớ hợp tác triển khai thực hiện liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm Atiso trên địa bàn huyện. Theo đó, người dân được hỗ trợ giá giống actiso 10.000đ/cây. Và địa phương này vẫn linh động từ các nguồn khác nhau để hỗ trợ nông dân sản xuất actiso. Đến nay, tại huyện này có khoảng hàng chục hộ dân liên kết với Công ty Ladophar phát triển hàng chục ha actiso và dự kiến đến năm 2025 diện tích này đạt 100 ha.
Theo Trung tâm Khuyến nông Lâm Đồng, cây dược liệu tại địa phương có nhiều loại đặc hữu, có giá trị kinh tế cao và hiện đang được nhân giống như lan gấm, sâm ngọc linh, thất diệp nhất chi hoa, hoàng liên ô rô, thạch tùng răng cưa, tam thất, trà hoa vàng. Một số loại có lợi thế cạnh tranh cao như sâm ngọc linh, thạch tùng răng cưa, lan thạch hộc tía... “Sâm ngọc linh sản xuất trong thực tế không nhiều nhưng tại Đà Lạt đã thành công trong việc nhân giống vô tính bằng phương pháp nuôi cấy mô. Cây thạch tùng răng cưa ngày càng quý hiếm và ở Lâm Đồng thì chỉ mọc ở vùng rừng Bidoup - Núi Bà”, ông Nguyễn Văn Diện, cán bộ Trung tâm Khuyến nông Lâm Đồng cho hay.
Phát triển dược liệu dưới tán rừng
“Lâm Đồng có điều kiện tự nhiên thuận lợi, có tiềm năng để phát triển nuôi trồng nhiều loại cây dược liệu quý, hiếm, giá trị kinh tế cao. Hơn nữa, thị trường tiêu thụ dược liệu trong nước và trên thế giới được đánh giá là rất lớn và ngày càng được mở rộng nên đây cũng là cơ hội lớn”. Đó là nhận định của Trung tâm Khuyến nông Lâm Đồng trong quá trình khảo sát về cây dược liệu. Bởi Lâm Đồng có khí hậu chia thành 3 vùng gồm: độ cao dưới 500 m, từ 500-1.000 m và trên 1.000 m so với mực nước biển. Ở mỗi vùng này đều phù hợp với việc phát triển một số loại dược liệu khác nhau. Từ đây tạo nên sự phong phú, đa dạng cho sản phẩm của địa phương. Bên cạnh đó, nguồn tài nguyên rừng Lâm Đồng cũng rất phong phú với 513 nghìn ha đất có rừng. Đây là tiềm năng phát triển các loại cây trồng xen dưới tán rừng.
Hiện nay, ngành nông nghiệp tỉnh Lâm Đồng đang nghiên cứu và phát triển trồng xen dưới tán rừng đối với các loại cây dược liệu khai thác tự nhiên. Trong đó, bao gồm sâm Panax sp phân bố tại các khu rừng ở huyện miền núi Đam Rông; hà thủ ô ở huyện Đức Trọng, Đơn Dương; huyết đằng ở Cát Tiên; cẩu tích ở Biduop - Núi Bà, xáo tam phân ở Đà Lạt, Lạc Dương. Một số loại khác như trà hoa vàng, chè dây leo, sa nhân, nghệ đen, sâm cau... phù hợp với mô hình xen dưới tán rừng. Đối với các loại dược liệu này, một số doanh nghiệp, đơn vị đang đầu tư phát triển vùng nguyên liệu.
Theo Sở NN-PTNT tỉnh Lâm Đồng, toàn tỉnh hiện có 59 doanh nghiệp thu mua các sản phẩm từ cây dược liệu để sơ chế, chế biến với tổng sản lượng trên 7 nghìn tấn. Trong đó nhiều nhất là tiêu thụ actiso với khoảng 45 doanh nghiệp, đơn vị thu mua, tiếp đến là đông trùng hạ thảo 15 doanh nghiệp và nấm linh chi 10 doanh nghiệp thu mua.
Về hiệu quả kinh tế, việc sản xuất cây dược liệu như actiso, đảng sâm, đương quy... so với các cây trồng như cà rốt, cải bắp, xà lách, cà phê... thì giá trị kinh tế cao hơn, giúp người dân cải thiện nguồn thu nhập. Một cán bộ nông nghiệp so sánh, trên cùng đơn vị diện tích, việc phát triển actiso có thể đạt lợi nhuận trên 500 triệu đồng/ha/năm và mức này cao hơn 190 triệu đồng so với lợi nhuận trồng cà rốt, cao hơn 400 triệu đồng so với trồng cải bắp. Tương tự, nấm linh chi cho lợi nhuận 665 triệu đồng/ha/năm, cây đương quy lợi nhuận 400 triệu đồng/ha/năm, cây đảng sâm cũng cho lợi nhuận lên đến 329 triệu đồng/ha/năm.
“Khó khăn hiện nay ở địa phương trong phát triển cây dược liệu chính là chưa có cơ sở sản xuất, kinh doanh giống dược liệu tập trung. Một số giống không chủ động được nguồn và phải nhập khẩu từ nước ngoài hoặc di thực từ các tỉnh, thành khác về”, Trung tâm Khuyến nông Lâm Đồng nhận định.
Việc sản xuất hiện nay vẫn còn quy mô nhỏ, phân tán, chưa phát triển được vùng theo quy hoạch. Các chuỗi sản xuất, tiêu thụ sản phẩm dược liệu hiện còn thiếu bền vững. Thời gian qua, việc thu mua đa phần thông qua hệ thống thu gom của tư thương nên giá sản phẩm không ổn định, sản phẩm khi thu mua chưa quy định rõ ràng về tiêu chuẩn chất lượng.
HOÀNG MY - BÍCH THỦY
