Thung lũng Đồng Vang - câu chuyện khơi nguồn hạnh phúc

Nếu tìm một cuốn sách để đọc khi chúng ta đang hướng về Ngày Quốc tế Hạnh phúc (20/3) thì Thung lũng Đồng Vang của nhà văn Trung Sỹ xứng đáng là cuốn sách được chọn lựa.

Một cuốn sách chỉ hơn 200 trang nhưng tựa một bài ca có sức tỏa lan, ngân vang về hạnh phúc. Tác phẩm đã đoạt Giải thưởng Văn học Thiếu nhi của Hội Nhà văn Việt Nam đầu năm nay, là câu chuyện về thế giới đẹp đẽ, trong lành, hạnh phúc của những đứa trẻ ở Đồng Vang.

Thung lũng Đồng Vang là nơi có dòng sông, núi đồi, ruộng bậc thang và những nét văn hóa độc đáo của đồng bào người Kinh, người Tày. Tất cả được viết bằng giọng văn hài hước, chắc khỏe của tác giả Trung Sỹ, cùng với minh họa sinh động của họa sĩ Hồ Quốc Cường, đã tạo nên làn gió mới trong làng văn học thiếu nhi trong thời gian qua. Nhiều độc giả lẫn giới chuyên môn đánh giá cao tác phẩm này. 

Theo lời tác giả Trung Sỹ, “Thung lũng Đồng Vang”, xóm núi, và các địa danh khác là do ông tự nghĩ ra, nhưng những câu chuyện trong sách được gợi cảm hứng từ chính những câu chuyện mà các em học trò kể cho ông nghe trong những lần đi công tác vùng cao. Bởi thế, độc giả có thể nhận thấy sự chân thật, đặc trưng trong từng trang viết nhưng có tính khái quát để có thể dễ dàng tìm thấy sự đồng cảm qua từng trang viết của ông.

Thung lũng Đồng Vang kể chuyện về những đứa học trò: Thụy, Thảo, Dực, Linh, Trương, Loan... vừa tinh quái, vừa lém lỉnh, với nhiều "phi vụ" lớn nhỏ, đầy hài hước. Chuyện những thầy cô giáo trẻ đầy nhiệt huyết như thầy Thức, cô Vi vốn là dân Hà Nội tình nguyện lên vùng cao dạy học. Đám học trò tuổi mới lớn và thầy cô giáo trẻ đã khiến cho lớp học ở ngôi trường phố núi đầy tiếng cười và sự thú vị.

Ở Thung lũng Đồng Vang còn có tình bạn đẹp đẽ, còn có những giá trị văn hóa độc đáo. Vùng yên bình này có ngôi trường cạnh bên dòng sông, có ruộng bậc thang, có núi đồi, thôn bản và thời tiết thay đổi theo từng mùa. Hiển nhiên, Thung lũng Đồng Vang còn có những câu chuyện chưa được kể, hoặc kể dở dang như bức thư mà ông Kiền - người ông từng tham gia chiến trường K - viết cho Thụy và Thảo. Như chuyện những chuyến xe đường dài của bố mẹ Thụy - Thảo đi dọc dài đất nước. Nhưng người đọc hẳn sẽ đầy bất ngờ với nhiều chuyện kỳ thú khác, như chuyện xóm rèn gõ búa ra mưa, chuyện đốt lửa dưới gốc trám để quả trám chín tự rụng xuống, những sinh hoạt thường ngày đầy khí chất miền cao, những buổi dã ngoại của lớp học, thầy trò Đồng Vang đã biến kiến thức thành những bài học thực tế thú vị, vui nhộn... được viết với ngôn ngữ đặc tả hình ảnh vô cùng đặc trưng, chi tiết. 

Trung Sỹ là tác giả của “Chuyện lính Tây Nam” từng gây tiếng vang, được xem là “tên tuổi ẩn dật” như những Bình Ca với Quân khu Nam Đồng, Vũ Công Chiến với Hồi ức lính, Đoàn Tuấn với Mùa chinh chiến ấy... đã làm nên những cơn sóng cho văn đàn về những tác phẩm hồi ức chiến tranh vừa thực tế, vừa thấm đẫm nhân văn. Với truyện dài Thung lũng Đồng Vang, được xem là một cú rẽ ngoặt ngoạn mục khi lần đầu tiên viết cho thiếu nhi nhưng cuốn sách đoạt Giải thưởng Văn học Thiếu nhi của Hội Nhà văn Việt Nam - giải thưởng được đánh giá cao về chuyên môn. Cuốn sách với chất văn, câu chữ trong sáng thật sự có ích cho các em học sinh, thầy cô giáo và các bậc phụ huynh, những người yêu thích vẻ đẹp của ngôn ngữ văn chương. Trong tác phẩm thấp thoáng những nhân vật người ông, người cha, người thầy... đóng vai trò là người dẫn dắt, che chở, khai mở tâm hồn... cho con cháu qua những câu chuyện và hành động có ý nghĩa; như ông nội Kiền, người từng đi nghĩa vụ ở chiến trường Campuchia, là thầy Thức với những giờ học tự nhiên thú vị. Những nhân vật dẫn dắt này khiến độc giả lắng lòng mình lại, nghĩ nhiều hơn tới vai trò của mình trong thế giới con trẻ.

Sự hấp dẫn của tác phẩm Thung lũng Đồng Vang không chỉ đến từ nghệ thuật kể chuyện, dẫn dắt người đọc theo những chi tiết sinh động mà còn bởi vẻ đẹp của ngôn từ. Viết về không gian chợ vùng cao, tác giả Trung Sỹ đã chọn ra những sắc màu, chấm phá đẹp đẽ, ấn tượng nhất, thể hiện qua kỹ thuật viết chắc tay của mình: “Đi sâu vào mé bên trong, dưới những mái ngói âm dương trầm mặc đã lên rêu xanh lục là một không gian khác, rực rỡ như một sự tương phản. Ở đây hiện ra đủ cung bậc văn hóa cuộc sống vùng cao.

Sinh động giàu màu sắc nhất là khu bán rau, quả. Dậu hoa bí còn quận phấn vàng tươi trên tay người mới hái, rủ theo lũ ong mật vo ve chui ra chui vào. Mẹt ớt đỏ bóng loáng xếp cạnh những mớ rau dải yến mơn mởn lá xanh. Bày dọc thềm chợ là bó củ mài gầy guộc dài ngoẵng, lấm đầy đất đỏ. Bó củ rừng không bị gẫy, chứng tỏ người đi đào đã rất khổ công.

Gian hàng thực phẩm đủ loại sản vật địa phương. Cá bò, cá quất thân chấm hoa loang lổ vừa vợt từ hom đăng dưới sông lên, kêu kèn kẹt trong dãy chậu xăm xắp nước. Dăm ba lồng con dúi béo ú mới đào, khìn khịt đớp nan lồng dọa những người trêu chọc. Đùm trứng kiến trắng tươi được gói trong những chiếc lá vả rộng bản. Mùi vịt quay ngầy ngậy lẫn mùi thơm lá mắc mật. Hương hoa hồi, hương quế vỏ nồng nàn từ gian hàng lâm thổ sản khô ướp cay bầu không khí đang tiết Xuân phân.” 

Đọc Thung lũng Đồng Vang, là cách giúp độc giả kết nối vào vùng đất mình đang sống, nhận ra tình yêu và cội nguồn hạnh phúc hóa ra bắt đầu từ những điều tưởng như gần gũi nhất. Người lớn vẫn tưởng hạnh phúc ở đâu xa xôi lắm, nhưng với trẻ nhỏ hóa ra luôn bên cạnh, chỉ cần có sự thấu hiểu, sẻ chia, niềm vui là đã thấy gương mặt hạnh phúc. Tác phẩm nuôi dưỡng tâm hồn người đọc, đặc biệt là độc giả nhí biết rung động trước những giá trị cao đẹp, biết mơ ước và ấp ủ những giấc mơ cho riêng mình. Và hạnh phúc đôi khi giản đơn được ươm mầm từ những điều trong lành, bình dị như thế thôi.