Vẻ đẹp của hàng rong

Những chiếc xe đạp chở đầy hoa đã làm nên vẻ đẹp của phố phường Hà Nội. Tôi biết có nỗi nhớ bám riết ở nhiều người, khi mùa thu ngập ngừng rồi xao xuyến trở về trên rất nhiều sắc màu hoa trong các ngõ phố. Thế nên, thật khó hình dung nếu Hà Nội thiếu vắng những chiếc xe đạp chở mùa vào phố. Chắc chắn, đó là một vẻ đẹp khác, được định danh trong tổng phổ những mảng màu Hà Nội.

Nếu có thể thong thả trên một con phố của Thủ đô, ta có thể nhận ra những không gian kiến tạo và những hình thái tổ chức cuộc sống của người dân. Trong dòng chảy ấy, Hà Nội với cư dân vỉa hè, với những tiếng rao dọc ngang, với những mảng màu chồng lấn và cả những mùi và vị... chính là những thành tố đã tạo nên một sắc thái dễ nhận diện nhưng cũng rất riêng biệt. Chẳng như một hôm nào, ta thấy mình có chút cồn cào khi bắt gặp chiếc xe đạp chở đầy hoa và thấp thoáng bên những tà áo dài mé đường Lê Lợi (thành phố Huế)...

Đương nhiên không phải hàng rong nào cũng có vẻ đẹp của những chiếc xe hoa di động. Cũng không chỉ Hà Nội, mà hầu như tỉnh thành nào - nhất là các địa phương trọng điểm của du lịch - luôn phải đối diện với sự xô bồ, thiếu trật tự và cả những hành vi phản cảm trong hoạt động của hàng rong. Đến mức người ta gọi đó là một vấn nạn khi người đi tham quan, thay vì được tận hưởng sự yên bình lại bị làm phiền bởi sự tranh giành, chèo kéo, chặt chém, sự mất vệ sinh và những hành vi phản cảm khác.

Thành phố của tôi cũng vậy, dù nhỏ và xinh, hiền hòa nhưng cũng phải lắm khi cũng lúng túng và nhức đầu với việc tìm giải pháp để lập lại trật tự ở các trọng điểm tham quan. Như nhiều điểm du lịch khác, chúng ta đã và vẫn đang phải tìm cách thiết lập một trật tự và trật tự mới xung quanh hoạt động của những người bán hàng rong, nhằm lập lại trật tự đô thị, đảm bảo an toàn cho du khách, môi trường du lịch tại các điểm tham quan du lịch trên địa bàn. Đó là khi người ta săn đón, chèo kéo và tìm mọi cách, thay đổi hướng tập trung của du khách để bán các đặc sản. Thậm chí làm gián đoạn, rút ngắn thời gian du khách tham quan, trải nghiệm tại điểm du lịch để sử dụng các dịch vụ của cò mồi đã liên kết, định sẵn...

Thực ra, hàng rong, hàng quán vỉa hè không phải chỉ là vấn đề của Việt Nam. Ở nhiều nước, hình thức này còn được xem như là một dịch vụ, là cầu nối tương tác giữa người dân và du khách. Nếu tổ chức tốt, đây còn là một cửa ngõ để kết nối văn hóa bản địa đối với người tham quan. Vấn đề là việc tổ chức và sắp xếp hợp lý. 

Chúng ta có thể nhận thấy các khu chợ đêm, phố đêm là sự thể hiện rất rõ của phương thức này. Người dân khi tham gia vào cộng đồng này chắc chắn sẽ biết rõ hơn quyền lợi và cả nghĩa vụ của mình. Trước tiên, đó là mối quan hệ hài hòa giữa trách nhiệm và lợi ích. Sâu hơn, đó còn là ứng xử văn hóa trong cộng đồng. 

Cũng không phải nơi nào, địa điểm nào cũng phải được tổ chức thành các khu chợ đêm, phố đêm. Nếu hoạch định tốt, chính quyền địa phương ở các điểm đông dân cư sẽ tổ chức được các điểm dịch vụ tốt thông qua các quy chế ứng xử và hành xử.

Hàng rong đang là một phương thức hoạt động, giải quyết đến 30% công ăn việc làm cho cư dân ở các thành phố, là sinh kế với đủ chuyện cơm gạo áo tiền của các hộ gia đình. Thế nên nếu tổ chức tốt và quy củ dần hoạt động này, chúng ta không chỉ tạo nên sự hiệu quả về an sinh mà còn kiến tạo vẻ đẹp và chiều sâu của một đô thị.