Ký ức trung thu

Với trẻ thơ thì rằm trung thu là ký ức không bao giờ quên được. Đó là rằm mà trăng sáng nhất trong năm: tròn vành vạnh, sáng trong trẻo; và gió thu mát, trời thu cao xanh, vườn thu chín quả. Hình như quy luật tạo hóa của thiên nhiên cũng dành cho rằm trung thu những ưu đãi đặc biệt đó là khoảng thời gian có muôn loài quả thơm, quả ngọt, quả tròn, quả mọng mà khi bày mâm cỗ thì mỗi loại quả một màu sắc, một hương vị, một hình thù riêng mà khi xếp lại thì hài hòa tôn vinh nhau tạo thành sự cao sang, bắt mắt. Và đặc biệt, ở nước ta rằm trung thu năm nay lại vừa mới qua kỳ nghỉ Tết Độc lập với bao lễ hội truyền thống như bơi chải náo nức trên các con sông quê với bao sắc màu cờ hoa thắm đỏ. Lại vừa mới qua rằm tháng Bảy - lễ Vu lan báo hiếu với mẹ cha, với những bông hồng cài ngực như nhắc nhở về cội nguồn truyền thống đạo lý. Đó như là một nốt trầm sâu thẳm trong bao cung bậc của đời sống thường nhật thì bước sang rằm trung thu lại là nốt bổng hân hoan, hướng về tương lai, hướng về con trẻ, hướng về những ước vọng trăng rằm - một sự tròn đầy hoàn hảo, một sự chăm chút buâng khuâng. Đó là cái tết “trông trăng” không chỉ dành cho con trẻ mà còn là niềm vui của mọi người, của mọi nhà. 

Ảnh: Minh họa

Bác Hồ kính yêu của chúng ta là người rất yêu các cháu thiếu niên, nhi đồng. Trong 16 lần Bác viết thư cho thiếu nhi thì có hơn một nửa là về Tết Trung thu dành muôn vàn tình thương yêu cho các cháu. Trung thu năm 1946, trong tình cảnh vận nước gian nan, Bác Hồ gửi niềm mong ước vào thơ cho các cháu: “Bác mong các cháu chăm ngoan/ Mai sau gìn giữ giang sơn Lạc Hồng/ Sao cho nổi tiếng tiên rồng/ Sao cho tỏ mặt nhi đồng Việt Nam”. Trung thu 1951, từ Chiến khu Việt Bắc, trong cánh rừng sâu tỏa bóng mát ánh trăng thu, Bác Hồ đã thao thức nhớ nhung các cháu - thế hệ tương lai của đất nước. Bác đã viết: “Trung thu trăng sáng như gương/ Bác Hồ ngắm cảnh nhớ thương nhi đồng/ Sau đây Bác viết mấy dòng/ Gửi cho các cháu tỏ lòng nhớ nhung”. Trong kháng chiến chống Mỹ, nước nhà bị chia cắt, Bác Hồ luôn nghĩ đến thiếu nhi miền Nam. Tết Trung thu 1956, Bác gửi thư cho thiếu nhi miền Nam bày tỏ niềm thương nhớ và mong đợi ngày nước nhà sum họp hai miền: “Bắc - Nam sẽ sum họp một nhà/ Bác cháu ta gặp mặt trẻ già vui chung/ Nhớ thương các cháu vô cùng/ Mong sao mỗi cháu là một anh hùng thiếu nhi”. 

Ký ức trung thu không chỉ ở lứa tuổi thơ mà cả trong hoài niệm của người lớn. Ai cũng qua thời niên thiếu mà ở đó mỗi rằm trung thu đánh dấu thêm một tuổi, thêm một ghi nhận, thêm một bước tiến. Sau này, thành anh, thành chị, thành cha, thành mẹ, thành ông, thành bà thì ước vọng trung thu vẫn luôn là một thiết tha chân thành, một nâng niu trân trọng, một mong mỏi hạnh phúc. Rằm trung thu cũng là thời điểm lúc việc nông nhàn, mọi người có thể thảnh thơi ngắm cảnh để hòa mình với thiên nhiên, với đất trời đang vào giữa thu. Cả năm làm mùa vất vả, đến rằm trung thu người lớn dành tình yêu cho con trẻ bằng các loại bánh từ sản vật nông nghiệp họ làm ra. Tất cả nguyên liệu là những sản phẩm tinh hoa do bàn tay con người chắt chiu, chắt lọc còn chứa chan cả tinh hoa hương liệu đất trời. Đó là sự tạo hình khuôn bánh vuông, tròn đến hương vị đậm đà từ sắc màu vàng nâu (bánh nướng) đến màu trắng mịn (bánh dẻo). Thưởng thức bánh, ta như được thấm thấu, thấm đượm cội nguồn ân nghĩa chưng cất lên với khát khao về sự tròn đầy hoàn hảo, về nhịp sinh sôi, phát triển sự sống. 

Thiên nhiên cây cối trong vườn nhà cũng dành cho trung thu một sự tròn đầy chín mọng của bao thứ quả. Đó là quả bưởi tròn căng mọng nước như trăng rằm; quả hồng đỏ như màu hy vọng của tương lai; quả na mở mắt như sự nảy nở thật hồn nhiên náo nức, nải chuối chín vàng thơm xòe ra như một bàn tay đầy đặn sum vầy khao khát bình yên. Mâm quả phá cổ trung thu chính là trái nhân, trái nghĩa của sự vun xới đắp đầy của ông bà, cha mẹ, của linh khí đất trời, của phù sa nhân hậu qua bao ngấn lụt thời gian đã gạn đục khơi trong để tỏa hương tụ quả. Ước vọng trung thu đêm rằm còn được gửi gắm vào các đồ chơi. Đèn kéo quân trong mắt con trẻ là cả một sự kiến tạo tỉ mỉ và kỳ vĩ ẩn chứa bao bí mật bất ngờ là bài học chuyển động quang học vật lý hấp dẫn. Đèn kéo quân đuổi bắt thể hiện vẻ đẹp thượng võ ngàn đời của cha ông. Có đèn gắn ông trạng vinh quy bái tổ thể hiện truyền thống hiếu học từ xưa tới nay. Nhịp trống trung thu trẻ trung tươi mới như nhịp điệu ruộng đồng, mùa tiếp mùa, nắng tiếp nắng, mưa tiếp mưa, bão tiếp lụt cuốn đi những ngày vất vả để gieo, để gặt cho những mùa gạo mới, cơm thơm, cho tuổi thơ lớn lên trong hương đồng, hương ruộng, hương lúa, hương cau…

Ước vọng trăng rằm trung thu với bao kí ức, bao xốn xang, bao náo nức như nhịp bài hát rộn ràng “Chiếc đèn ông sao” của nhạc sĩ Phạm Tuyên: “Chiếc đèn ông sao năm cánh tươi màu - Cán cao rất dài cán cao qua đầu - Em cầm đèn sao em hát vang vang - Đèn sao tươi màu của đêm rằm liên hoan”…