Từ giữa thế kỷ XX, cùng với nghề ướp trà hương, nghề trồng hoa sói xuất hiện ở Bảo Lộc. Từ lâu, bốn loài hoa được dùng ướp trà hương là hoa sen, hoa sói. hoa lài và hoa ngâu. Hoa sen ở miệt Đồng tháp Mười, hoa lài trồng ở vùng Phú Thọ Hòa, Gò Vấp. Hoa ngâu có nhiều ngoài Bình Định , riêng hoa sói chỉ Bảo Lộc mới trồng thành vườn.
 |
| Hoa sói. Nguồn Internet |
Theo những người lớn tuổi ở ấp Thánh Tâm, nay thuộc phường Lộc Tiến, ngày mới đến lập nghiệp,Ông Nguyễn Hữu Bảy, một người gốc Nam Định, mê hoa kiểng từ nhỏ, nên từ miền Bắc vào, ông tỉ mẩn mang theo một số gốc hoa trong đó có cây hoa sói, lại có thú thưởng trà, vốn có nghề hớt tóc nên ông mở tiệm ở chợ B’Lao. Tiệm hớt tóc ấy thành nơi tụ tập của những người thích chơi cờ tướng và có thú thưởng trà, ngày đó trà mạn hảo còn phải mua từ miền dưới mang lên, người ta hay gọi là trà Tàu.
Mỗi sáng, ông Bảy thường hái một nắm hoa sói mới nở, trong mảnh vườn nhỏ trước nhà, với những bông như hạt gạo nếp, tỏa hương nhè nhẹ mà hăng hắc, đưa lên tiệm, úp vào trong tách uống trà, hương thơm ăn vào xương gốm, nước trà thoang thoảng hương thơm cả ngày. Sau này, khoảng năm 1956, khi nông dân trong vùng biết chế biến trà mộc, chỗ đó thành nơi bán trà ướp hương, vừa là tiệm hớt tóc vừa là cửa hàng bán trà với nhãn hiệu Trà Thọ Thái.
Chẳng biết có phải đây là tiệm trà đầu tiên của B’Lao hay không, nhưng chắc chắn là nơi đã dùng hoa sói làm hương liệu ướp trà hoa sói đầu tiên của Bảo Lộc. Gốc hoa sói mang từ Bắc vào giờ được chia nhỏ ra, nhân giống lên nhiều, trở thành hương liệu làm nên loại trà hương đặc hữu của trà Thọ Thái, khoảng giữa thập niên 60 thế kỷ trước, cây hoa sói là cây độc quyền của đất Thánh Tâm, người lạ xin không cho, mua không bán, nên nghề trồng hoa sói phổ biến rất hạn chế, chỉ quanh quẩn ở Thánh Tâm, Tân Hà. Mãi sau năm 1975, trong thời bao cấp, nghề ướp trà hương bị đình đốn, vì vậy cây hoa sói mới dễ dàng mua bán, trở thành loài cây trồng phổ biến như bây giờ.
Cây hoa sói có tên khoa học là Chloranthus Inconspicuus Swarts, lá gần như hình thoi hơi thuôn dài, màu xanh lá nhạt, lá có răng cưa nhìn phớt qua khá giống lá cây trà, nhưng nhạt màu hơn. Cây thuộc loại thân thảo, thân ngầm ở dưới, đẻ nhiều nhánh chồi lên trên mặt đất, một gốc sói ba bốn năm tuổi có khi có đến mấy chục nhánh. Hoa sói mọc thành cụm ở đầu cành, từ một chồi, hoa phân thành bốn năm tia nhỏ, mỗi tia dài chừng ba bốn phân, trên đó có chừng năm sáu hoa nhỏ, từng hoa sói một, khi chín chỉ như nửa hạt gạo, màu trắng đục như màu gạo nếp.
Hoa sói hái về có thương lái vào mua ngay tại nhà. Ở Bảo Lộc hiện nay có khoảng tám chín đầu mối thu mua hoa sói, cung cấp cho các nhà ướp trà hương, nhưng số lượng bông cũng không đủ cho nhu cầu, nhất là vào dịp cuối năm. Gần đây, do nhu cầu chuyển đối cây trồng, nhiều vườn hoa sói thành vườn cà phê cao sản, cả phường Lộc Tiến hiện nay chỉ còn năm, sáu héc ta, xã Lộc Châu cũng khoảng chừng ấy, lượng bông mỗi ngày chỉ đáp ứng được một phần ba nhu cầu.
Có lẽ, đã đến lúc cần chú ý đến số phận của cây hoa sói, nếu cứ để tình trạng trồng manh mún, thương lái thu mua ép giá nhà vườn thì chẳng bao lâu nữa, cây hoa sói sẽ dần biến mất khỏi Bảo Lộc và cũng sẽ làm mất đi trà ướp hương hoa sói, loại trà hương đặc sắc, chỉ Bảo Lộc mới có, nếu để việc đó xảy ra thì quả là điều đáng tiếc vậy.
NINH THẾ HÙNG
