Vừa qua, tại Hà Nội, Hội nghị quốc tế quảng bá văn học Việt Nam( VN) lần thứ III - năm 2015 đã chính thức được tổ chức. Nhiều hoạt động khác mang tính quốc tế cũng được Hội Nhà văn VN tổ chức vào dịp này với tâm thế chủ động quảng bá văn học, tìm lối "xuất khẩu" văn chương...
Vừa qua, tại Hà Nội, Hội nghị quốc tế quảng bá văn học Việt Nam( VN) lần thứ III - năm 2015 đã chính thức được tổ chức. Nhiều hoạt động khác mang tính quốc tế cũng được Hội Nhà văn VN tổ chức vào dịp này với tâm thế chủ động quảng bá văn học, tìm lối “xuất khẩu” văn chương...
Mỗi cuốn sách như một di sản văn hóa của nhân loại
Không thể phủ nhận, nền văn học VN đã trường tồn qua hàng nghìn năm nhưng công tác quảng bá văn học trong nước đến với bạn bè thế giới vẫn như “muối bỏ bể” giữa “đại dương” bao la của văn học thế giới. Với 151 đại biểu quốc tế đến từ 43 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới đến tham dự Hội nghị quảng bá văn học VN lần thứ III - 2015 cho thấy văn học nước ta có sức hút không nhỏ với bạn bè quốc tế.
Các ý kiến đa số thống nhất, muốn quảng bá văn học VN ra với thế giới, bên cạnh lực lượng các dịch giả người Việt có thể dịch tác phẩm văn học VN ra các ngôn ngữ khác trên thế giới, nhất thiết cần quan tâm, đầu tư... cho các dịch giả quốc tế đang sống ở các nước trên thế giới có thể dịch văn học Việt ra thứ tiếng bản địa của nước họ. Dịch giả Trung Quốc Chúc Ngưỡng Tu, người đã dịch Chí Phèo của nhà văn Nam Cao, Tắt đèn của Ngô Tất Tố, Ông cố vấn của Hữu Mai... sang tiếng Trung nhìn nhận: “Từ lâu tôi đã quan tâm đến văn học VN, một nền văn học có chiều dài lịch sử đi chung đường với Tổ quốc mình. Hiện ở Trung Quốc, không phải ai giỏi tiếng Việt cũng dịch được và quan tâm đến dịch tác phẩm văn học VN sang tiếng Trung”.
Thực tế, số lượng dịch giả quốc tế hiểu biết tiếng Việt đã ít mà số người quan tâm đến dịch tác phẩm văn học VN ra tiếng nước ngoài lại càng hiếm. Vì thế, chúng ta cần có chủ trương, chính sách và những hoạt động thiết thực như Hội nghị quảng bá văn học VN lần thứ III để “vun đắp” cho lực lượng này. Nhà văn M.Salmawy, Tổng Thư ký Hội Nhà văn Á - Phi, Chủ tịch Hội Nhà văn Ai Cập cho biết, khi còn trẻ ông đã biết đến người VN đã và đang chiến đấu cho tự do, độc lập và giữ gìn nền văn hóa dân tộc trước các thế lực xâm lược. Với Hội nghị quảng bá văn học VN lần thứ III thu hút đại biểu hơn 40 quốc gia và vùng lãnh thổ tham dự, họ đến đây để xây dựng hòa bình và đây thực sự là một cơ hội để văn học VN hội nhập văn học thế giới. Thậm chí, nhà văn Fernando Rendon, Chủ tịch Hội Nhà văn Colombia đánh giá văn học như một cầu nối cho các dân tộc trên thế giới giao lưu, hiểu biết lẫn nhau, suốt chiều dài lịch sử, ông khẳng định: “Mỗi trang sách như một di sản văn hóa của nhân loại”.
Kích cầu xuất khẩu văn học VN
Bên cạnh Hội nghị quảng bá văn học VN lần thứ III - năm 2015, trong dịp này các đại biểu quốc tế cùng tham dự nhiều hoạt động khác như Liên hoan thơ châu Á - Thái Bình Dương lần thứ II và tham dự Ngày thơ VN lần thứ 13 năm 2015... Theo nhà thơ Hữu Thỉnh - Chủ tịch Liên hiệp các Hội VHNT VN, Chủ tịch Hội Nhà văn VN thì trên thế giới có nhiều hình thức quảng bá thơ ca nhưng cả đất nước có chung một ngày hội thơ ca như ở VN thì quả thực là hiếm. Các dịch giả quốc tế cũng hòa cùng các nhà thơ VN tổ chức đêm thơ quốc tế trên Vịnh Hạ Long, thưởng thức Dân ca Quan họ Bắc Ninh, Di sản văn hóa đại diện của nhân loại đã được UNESCO vinh danh...
Hiện thời, đa số tác phẩm văn học VN được chuyển ngữ sang nhiều thứ tiếng trên thế giới đều là những tác phẩm kinh điển, đã xuất bản từ lâu và thậm chí được dịch sang nhiều thứ tiếng. Trong khi đó, nhiều tác phẩm văn học VN đương đại chưa được quan tâm dịch sang tiếng nước ngoài một cách đúng mực. Trong bối cảnh đó, đáng ghi nhận nhiều nhà thơ trẻ đã có những nỗ lực nhằm quảng bá tác phẩm ra thế giới...
Thực tế, công tác quảng bá văn học VN trong những năm gần đây đối mặt với nhiều thách thức mới. Đơn cử như ở Nga, theo nhà thơ Alex, Trưởng ban Đối ngoại Hội Nhà văn Nga cho biết ngày nay các NXB ở Nga hoạt động theo cơ chế thị trường nên việc dịch và phát hành sách VN hiện nay khó khăn hơn trước đây rất nhiều... Vì thế, việc chuyển sang tâm thế chủ động để quảng bá văn học VN ra thế giới là một hành cử đáng ghi nhận của Hội Nhà văn VN. Hiện Hội Nhà văn VN cũng đã thành lập Trung tâm dịch thuật văn học nhằm giới thiệu và giúp đỡ các dịch giả quốc tế quảng bá nhiều tác phẩm văn học VN ra nhiều thứ tiếng trên thế giới.
Nhìn chung, công tác dịch thuật, quảng bá văn học VN ra thế giới vẫn còn nhiều bất cập, bất tương xứng với những tác phẩm văn học nước ngoài được dịch sang tiếng Việt. Theo thống kê chưa thật đầy đủ, hiện đã có hơn 13.000 tác phẩm văn học nước ngoài được dịch sang tiếng Việt nhưng chỉ mới có khoảng gần 600 tác phẩm văn học VN được dịch sang các thứ tiếng trên thế giới.
TS tổng hợp (theo baovanhoa.vn)
