Lá phiếu hôm nay

Đêm tháng năm bồi hồi tiếng trống

Tôi đi trong những phố reo hò

Là một công dân lòng cũng phất cờ

Tôi muốn hát một bài thơ cổ động.

 

Ở nước ta

Mỗi cử tri là một người mơ mộng

Tháng năm này suy nghĩ chuyện đi xa

Kế hoạch 5 năm vẽ thêm bản đồ đất nước

Đẹp những công trường gạch đỏ như hoa

Những chợ, những sông, đây phố, đây nhà

Bãi vắng hôm qua

Xanh những bóng cây tình tự

Nước chở phù sa đi vào ruộng lúa

Lá phiếu này ta bỏ cho ta.

 

(Miền Nam xa

Những đồng chí hôm nào ngã xuống

Nặng dưới hàng mi

Vẫn còn giấc mộng

Trên mộ hoa rừng nở trắng

Như từng lá phiếu cử tri

Bầu cho miền Bắc 

Quốc hội hãy ghi

Tiếng nói của người công dân vắng mặt

Nhưng đi trong hàng ngũ ta đi).

 

Đêm tháng năm trống cờ bay bổng

Ta ghi vào lá phiếu của ta

những dòng hy vọng..

“Hồ Chí Minh, Lê Duẩn,

Trường Chinh...”

Ôi cái tên những người cộng sản

Nghe dặt dìu tên núi, tên sông

Tên viết bằng chữ đỏ chiến công

Những cái tên trong lòng ta

đã thành câu hát

Giản dị, thông thường tiếng nói quê hương

Kể chuyện

chúng ta

khi đi

        tay không

Khi về

Trời mây - ruộng đồng - tất cả....

 

Đất nước ta cầm trong lá phiếu hôm nay

Đưa ta đi lớn bổng từng ngày.
 

Tháng 5 năm 1960

 

 

Lời bình: 

 

“Lá phiếu hôm nay” là bài thơ của nhà thơ Chính Hữu viết trực tiếp về một sự kiện chính trị trọng đại của đất nước: Bầu cử Quốc hội khóa III. Bài thơ được viết năm 1960 trong hoàn cảnh đất nước chúng ta: Miền Nam đánh Mỹ, miền Bắc là hậu phương lớn chi viện cho tiền tuyến lớn. Lá phiếu là quyền mỗi công dân, kỳ vọng bao niềm tin; lá phiếu cũng là trách nhiệm của mỗi cử tri. Nhà thơ Chính Hữu đã viết chân thành và xúc động với một nhịp thơ vừa bay bổng, đằm thắm tự sự, vừa giàu chất trữ tình để: “Hát một bài thơ cổ động” trong không khí: “Đêm tháng năm bồi hồi tiếng trống - Tôi đi trong những phố reo hò”. Bài thơ mở ra một không gian rạo rực đắm say lòng người, nhưng cũng rất lãng mạn hiện thực về: “Tháng năm này suy nghĩ chuyện đi xa”. Từ chuyện bỏ một lá phiếu để vẽ nên cuộc sống của: “Những công trình gạch đỏ như hoa”. Sự chuyển mình đổi thay từng ngày của đất nước qua hình ảnh: “Những chợ, những sông, đây phố, đây nhà” như một cuộc diễu hành của tâm trạng tạo ra những cung bậc đan xen đầy ắp với niềm tự hào: “Lá phiếu này ta bỏ cho ta”. Nhịp thơ say đắm, tạo hình có dư ba ngân vọng như chính sự tươi mới không những đổi thay của cảnh sắc bên ngoài mà chính là tiếng reo trong lòng hồ hởi của người thi sĩ. Nhịp thơ Chính Hữu thường tạo ra sự quấn quýt hàm chứa bao yêu thương vừa trầm tĩnh, vừa đắm say, vừa nghĩ suy, vừa mơ mộng.

 

Nhịp thơ bổng trầm lắng xuống khi nhà thơ viết về miền Nam: “Những đồng chí hôm nào ngã xuống/ Nặng dưới hàng mi/ Vẫn còn giấc mộng”. Đó là: “Tiếng nói của người công dân vắng mặt/ Nhưng đi trong hàng ngũ chúng ta đi”. Ở đây ta chú ý đến nhịp thơ láy lại như tiếng lòng tha thiết. Từ một lá phiếu đi bầu mà gợi ra bao chiều sâu của tâm tưởng. Chính cái chiều liên tưởng này tạo ra độ thẩm thấu bền lòng với khát khao vào niềm tin thống nhất đất nước. Từ hai mảng hiện thực của cuộc sống miền Bắc và miền Nam bỗng hòa chung là một trong một cảm hứng thiêng liêng quy tụ: “Ta ghi vào lá phiếu của ta những dòng hi vọng: Hồ Chí Minh, Lê Duẩn, Trường Chinh...”. Có lẽ ít có bài thơ nào mà tên các lãnh tụ được trân trọng như một tình cảm thiêng liêng, như một lẽ tự nhiên. Mà ở đó trào dâng một cảm hứng dạt dào với nhịp thơ cuốn say như cao trào nội tâm: “Ôi cái tên những người cộng sản/ Nghe dặt dìu tên núi, tên sông/ Tên viết bằng chữ đỏ chiến công/ Những cái tên trong lòng ta đã thành câu hát”. Đó cũng chính là sự lựa chọn, những đại biểu xứng đáng nhất. Những tên người đọc lên đồng vọng hồi âm của cả thiên nhiên núi sông và lịch sử. Đây chính là sự phát hiện tinh tế của nhà thơ kết hợp giữa tính lãng mạn cách mạng và chất suy tưởng triết lý Phương Đông hợp thấu lòng người. Thơ Chính Hữu thường cô đọng, cô đọng để ngân vang, cô đọng để khái quát, cô đọng để lan tỏa. Và thật sự “Lá phiếu hôm nay” đã có sức lan tỏa lớn lao khi trong những ngày này chúng ta nhớ về cuộc tổng tuyển cử Quốc hội đầu tiên cách đây 70 năm: “Đất nước ta cầm trong lá phiếu hôm nay/ Đưa ta đi lớn bổng từng ngày”.

 

NGUYỄN NGỌC PHÚ