Mỗi dịp đón chào năm mới, ba chữ Phúc - Lộc - Thọ lại óng ánh trên các tờ lịch, các thiệp chúc Tết, các cửa hàng, cửa hiệu, cơ quan, công sở và hiện hữu trong lời chúc tết của bao người. Trải qua bao thế hệ, phong tục tốt đẹp này luôn được truyền nối và phát triển.
Mỗi dịp đón chào năm mới, ba chữ Phúc - Lộc - Thọ lại óng ánh trên các tờ lịch, các thiệp chúc Tết, các cửa hàng, cửa hiệu, cơ quan, công sở và hiện hữu trong lời chúc tết của bao người. Trải qua bao thế hệ, phong tục tốt đẹp này luôn được truyền nối và phát triển.
Ba ông Phúc - Lộc - Thọ còn được gọi là Tam đa, có xuất xứ từ đất nước Trung Hoa với nhiều ý nghĩa sâu sắc. Ông Phúc bế đứa trẻ, ông Lộc mặc phẩm phục, đeo đai, đội mũ cánh chuồn, còn ông Thọ người thấp lùn, đầu nhẵn bóng, một tay chống gậy, một tay cầm quả đào. Cả ba ông đều hồng hào, phúc hậu, nét mặt tươi vui, đầy ấn tượng. Trong tiếng Hoa, chữ Phúc gần như đồng âm với con dơi, chữ Lộc đồng âm với con nai, còn chữ Thọ thì viết cách điệu trong vòng tròn, hoặc thể hiện bằng hình vẽ cây tùng có cành lá sum suê. Người Trung Hoa cho rằng, cây tùng với con nai nghĩa là Thọ, chữ Lộc với con dơi bay phía trên có thêm hình vẽ hai đồng tiền, đọc thành chữ Song Toàn. Cuối cùng, tất cả được đọc thành Phúc - Lộc - Thọ Song Toàn. Đó là những điều tốt đẹp nhất mà người ta chúc mừng nhau trong năm mới.
Theo quan niệm thời xưa, chúc Phúc là chúc đông con, nhất là con trai để nối dõi tông đường. Bởi vì, ngày xưa con trai mới được phép đi thi, làm quan và là thành viên quan trọng của cha mẹ. Có nhiều con, khi về già, cha mẹ mới yên tâm vì có nhiều người trông nom, chăm sóc. Quan niệm này không còn phù hợp trong xã hội hiện đại. Ngày nay, chúc Phúc là chúc có con cái giỏi giang, hiếu thảo, chăm học, chăm làm và xây dựng gia đình theo chuẩn mực: no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc. Trong gia đình, con trai, con gái đều quý như nhau: “Trai mà chi, gái mà chi/ Con nào có nghĩa có nghì là hơn”.
Lộc là bổng lộc, quan tước của triều đình ban cho. Thời xưa, chúc Lộc là chúc gia chủ hoặc con cháu của gia chủ học hành, đỗ đạt ra làm quan, hưởng lộc của vua. Ngày nay, chúc Lộc là chúc cho gia đình có nhiều người thành đạt, có đạo đức và năng lực làm việc tốt, có ích cho gia đình và xã hội.
Chúc Thọ là chúc sống lâu như con hạc, con rùa, như cây tùng, cây bách. Ngày xưa, vua quan và những người giàu có từ 40 tuổi đã bắt đầu mừng thọ, bốn mươi gọi là mừng tứ tuần, năm mươi gọi là mừng ngũ tuần... Ngày nay, chúc Thọ là chúc tuổi cao chí càng cao, mẫu mực trong cách nghĩ, cách làm, nêu gương sáng cho con cháu noi theo; thọ nhưng không lão giả an chi, mà thọ kèm theo sống vui, sống khỏe, sống có ích cho bản thân và cộng đồng.
Dù nội hàm lời chúc Phúc - Lộc - Thọ ngày nay có những điểm khác so với thời xưa, nhưng bất kỳ ở thời nào thì lời chúc Phúc - Lộc - Thọ vẫn là một lời cầu chúc tốt đẹp mà ai cũng mong muốn mỗi khi tết đến xuân về.
NGUYỄN THỊ NGỌC PHƯƠNG
