Lịch sử phát triển của hệ thống thể loại báo chí cho thấy Bút ký chính luận giữ một vai trò quan trọng trong việc định hướng xã hội. Nó là thể loại không thể thiếu trong việc giáo dục tư tưởng, chính trị cho quần chúng, hướng dẫn cách nhìn nhận và đánh giá thông tin, sự kiện.
 |
LỐC XOÁY THỜI CUỘC đem đến cho bạn đọc những tri thức ẩn chứa đằng sau những tin tức, sự kiện cùng sự lý giải, phân tích, chứng minh, đánh giá, bàn luận tài tình của tác giả. Bằng việc bày tỏ quan điểm và cách nhìn đúng đắn, bản lĩnh của mình về những cơn “LỐC XOÁY” triền miên do chủ nghĩa cường quyền áp đặt, nhà báo Phạm Quốc Toàn đã chỉ ra chân lý:
Chiến tranh hủy diệt là sự tranh giành bẩn thỉu và vô nhân tính nhất trong lịch sử loài người!
Một Ucraina đang bình yên là thế! Do lòng tham, sự lôi kéo, những thù hận cá nhân, phe phái, tôn giáo, sắc tộc… đã dẫn đến nội chiến, đói nghèo và chết chóc. Một Syria tươi đẹp và cổ kính đã lùi vào dĩ vãng! Chủ nghĩa khủng bố, cường quyền, chủ nghĩa dân tộc cực đoan, xung đột đã biến đất nước Syria - một trong những cái nôi văn minh của nhân loại - thành địa ngục, nơi hứng chịu bom đạn, với những bãi chiến trường đổ nát và sự hoang tàn. Chiến tranh đã đẩy hàng triệu người, nhiều phụ nữ và trẻ em vô tội lâm vào cảnh khốn cùng: Chết chóc, nghèo đói, mất nhà, mất người thân, bồng bế nhau rời bỏ xứ sở Trung Đông bất ổn, xa rời quê hương bản quán gia nhập vào những đoàn người tỵ nạn, tạo nên cuộc khủng hoảng nhân đạo chưa từng có ở châu Âu. Hình ảnh bé Aylan Kurdi chết tức tưởi bên bờ Địa Trung Hải liệu đã đủ sức làm rung chuyển nhân tâm của cả thế giới như cơn LỐC XOÁY? Nhà báo Phạm Quốc Toàn đã phân tích, lý giải, đánh giá, khái quát thật thấu đáo sự biến động của các sự kiện trên trường quốc tế, tạo nên một bức tranh hoàn chỉnh về sự vận động không ngừng của thế giới đương đại.
Nhìn những bất ổn của thế giới càng trân trọng hơn những thành quả của cách mạng, để thấy Tầm nhìn sáng suốt và hành động mạnh mẽ, quyết liệt của Đảng ta trong từng giai đoạn lịch sử. Năm 1945, Đảng ta, Bác Hồ và Mặt trận Việt Minh đã mưu lược, hành động mau lẹ, nhanh chóng chớp thời cơ, tổng khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Với tầm nhìn sâu, rộng và kinh nghiệm dạn dày của Đảng do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, rèn luyện đã lãnh đạo toàn dân đánh bại các kẻ thù xâm lược và thống trị vào loại mạnh nhất hành tinh, thống nhất nước nhà, thỏa lòng mong ước cháy bỏng khát khao hòa bình của dân tộc. Hơn 30 năm đổi mới, với mục tiêu:
Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, đất nước ta đạt được những thành tựu to lớn, mang ý nghĩa lịch sử trên con đường xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Thế nhưng, trong một thế giới đan xen nhiều thế lực, nhiều mâu thuẫn, khủng bố và xung đột đủ loại, một xã hội hiện thực như nước ta chưa loại trừ hết những vấn đề tồn tại, khuyết điểm và yếu kém. Là một nhà báo bản lĩnh, dũng cảm, dấn thân, dám viết, dám đấu tranh để bảo vệ chính kiến, quan điểm của mình, nhà báo Phạm Quốc Toàn không ngần ngại chỉ ra những hạn chế, tiêu cực đang “ngáng chân” sự phát triển của đất nước. Đó là năng suất lao động thấp, thất thoát, lãng phí nhiều; đầu tư công không hiệu quả, nhiều trung tâm hành chính, trung tâm văn hóa nguy nga tráng lệ, đầu tư hàng ngàn tỷ đồng vừa khánh thành đã bỏ không, hoặc sử dụng vài năm lại tính chuyện di dời, chuyển đổi. Công tác cán bộ đáng lo ngại, làm mất lòng tin ở nhân dân. Một bộ phận cán bộ, đảng viên biến chất, phai nhạt lý tưởng chiến đấu, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; nạn kéo bè kéo cánh: Bạn bè, người thân, anh em, vợ chồng, con cái… chốt chặt những vị trí công quyền quan trọng để vơ vét, bòn rút, tham nhũng công quỹ.Vi phạm Luật Phòng - Chống tham nhũng, phù phép đưa con cái vào nơi béo bở, vụ lợi lên đến hàm bộ trưởng. Nạn chạy chức, chạy quyền diễn ra nhức nhối! Những đồng tiền để “chạy” nhiều khi được rút từ hầu bao của nhà nước, từ tiền thuế của nhân dân; bọn chúng đã dàn dựng, “lèo lái chính sách, tạo ra những cú áp phe “khủng” cho một số cá nhân và phe nhóm, gây thiệt hại khôn lường cho ngân sách nhà nước, làm chao đảo nền kinh tế”.
Tác giả tập
Bút ký chính luận đặc biệt lưu tâm đến một trong những vấn đề nổi cộm nhất của nước ta là nạn tham nhũng, lãng phí đang xuất hiện tràn lan, trở thành ung nhọt khó cắt bỏ. Các hành vi tham nhũng xảy ra ở hầu hết các lĩnh vực trong đời sống xã hội. Những thiệt hại kinh tế do tham nhũng, lãng phí gây ra rất lớn. Có vụ tham nhũng làm thất thoát hàng trăm, hàng ngàn tỷ đồng, làm thoái hóa, biến chất nhiều cán bộ, đảng viên, thấy rõ bóng dáng cán bộ cấp cao. Nhưng cái thiệt hại lớn hơn, nặng nề hơn mà tham nhũng, lãng phí gây ra là làm hoen ố hình ảnh đẹp của chế độ, làm suy giảm lòng tin của nhân dân vào Đảng, vào tương lai của dân tộc! Thực tế đó ai cũng biết nhưng tìm ra địa chỉ những kẻ thoái hóa biến chất, tham ô, tham nhũng, gây lãng phí lớn để xử lý thì chẳng đáng là bao! Công việc cần làm ngay bây giờ như Nghị quyết của Đảng đã chỉ rõ là cùng nhau hành động, phải sử dụng liều kháng sinh cực mạnh, đại phẫu cắt bỏ khối u lớn mới mong đẩy lùi tiêu cực, tham nhũng, lãng phí, nạn chạy chọt (!).
Dù không muốn,
Những sự cố môi trường với hậu quả nhãn tiền và hệ lụy lâu dài đã xảy ra. Cái mất quá nhiều, không sao đo đếm được! Khi mở cửa, hội nhập, kêu gọi đầu tư, chúng ta đã gặt hái nhiều hoa thơm trái ngọt, nhưng cũng không thiếu lần ngậm đắng nuốt cay, chấp nhận hoa tàn, quả đắng. Theo nhà báo Phạm Quốc Toàn: “Môi trường là vấn đề sống còn của cuộc sống con người. Hủy hoại môi trường là tội ác, là hủy hoại chính mình và cuộc sống tương lai của đất nước...”. Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh đã gây ra sự cố môi trường chưa từng có ở bốn tỉnh miền Trung, từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế, khiến nước biển bị nhiễm độc nặng, hàng ngàn, hàng vạn tấn cá chết trôi dạt trắng bờ, hàng triệu đồng bào khóc ròng… Nhưng không phải chỉ có Formosa, còn nhiều quả bom gây ô nhiễm môi trường khác cũng đang được chỉ ra và cảnh báo: Dự án Nhà máy nhiệt điện Duyên Hải tại Trà Vinh; Nhà máy giấy Lee&Man ở Đồng bằng sông Cửu Long... Sự cố môi trường - những thứ hoa tàn quả đắng này không chỉ trước mắt, ngày một ngày hai mà là hệ lụy cho nhiều đời, nhiều thế hệ, nhiều lĩnh vực; không chỉ thiệt hại kinh tế mà còn là văn hóa, xã hội, môi trường, tương lai giống nòi, là sự tồn vong của quốc gia, dân tộc. Nếu ai đó chỉ thấy cái lợi trước mắt, cái lợi cá nhân, của nhóm nhỏ quyền lực mà đánh đổi, không tỉnh ngộ thì dễ bị đối tác thao túng, gây họa lớn cho cộng đồng, đất nước! Nhà báo Phạm Quốc Toàn đã chỉ ra việc con người tác động quá nhiều đến môi trường, khai thác đến mức cạn kiệt các nguồn tài nguyên, xả thải nhiều chất độc đã làm cho môi trường không còn khả năng phân hủy. Giờ đây khi môi trường bị tàn phá, xuống cấp, xuất hiện nhiều bệnh lạ, nguy nan, chẳng hiểu con người đã kịp tỉnh ngộ?
Nhà báo Phạm Quốc Toàn có cái nhìn sắc sảo, thấu đáo về thời cuộc, những tác phẩm của ông luôn giàu tính trí tuệ, sâu sắc nhưng gợi mở triết lý rất nhân văn, ứng xử tình người với những truyền thống tốt đẹp của văn hóa Việt Nam. Tập bút ký chính luận của nhà báo Phạm Quốc Toàn ngồn ngộn vấn đề, sự kiện nóng bỏng của thời cuộc, từ Đông sang Tây, từ cổ tới kim, từ trong nước đến thế giới, từ quốc gia, dân tộc trở về “góc sân và khoảng trời” quê nhà. Nếu
Lốc xoáy thời cuộc đề cập đến những điểm nóng, nút thắt trung tâm của thế giới, cung cấp một cái nhìn bao quát về thời cuộc đất nước và thời đại, thì
Tầm nhìn và hành động như trang sử lật giở những mốc son trong từng giai đoạn lịch sử của cách mạng nước nhà.
Sự cố môi trường là lời “kêu cứu” thống thiết, lời cảnh tỉnh nghiêm khắc, lời phản biện đầy trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân của một nhà báo mẫn tuệ trước sự phát triển của đất nước, tương lai của giống nòi.
Diện mạo báo chí, nói khiêm tốn như tác giả “là sự tản mạn một góc nhìn khiêm nhường” nhưng lại cho thấy bức tranh toàn cảnh đầy màu sắc, có chiều sâu về nền báo chí cách mạng trong cái nhìn vừa chi tiết, chuyên sâu, khái quát, đậm chất lý luận của một nhà nghiên cứu, giảng viên báo chí, vừa khách quan, chuẩn mực của một người làm báo chuyên nghiệp.
Phúc Trạch - nét đẹp văn hóa mang đến một sự dịu ngọt, lãng mạn trong tâm hồn, sự lắng sâu nơi trái tim khi nghĩ về hồn quê, “nơi chôn nhau cắt rốn”. Sử dụng thể loại Bút ký chính luận để nói về quê nhà, nơi cây đa giếng nước, bờ tre, gốc rạ, anh đã rất thành công trong biểu đạt tình cảm dạt dào, sâu lắng, vẻ đẹp văn hóa làng quê. Tình yêu quê hương, yêu dòng sông Mẹ, yêu bờ dậu, góc vườn và cao hơn cả là tình yêu văn hóa, yêu người, yêu cuộc sống của bao cảnh đời còn lam lũ chống chọi không mệt mỏi với thiên tai, nhân tai. Thái độ, cách nhìn của tác giả về những công trình thủy điện nhỏ… tiêu diệt môi trường, môi sinh, những vụ xả lũ vô cảm, thiếu trách nhiệm nơi quê nhà thật dứt khoát và minh định. Bút ký chính luận giúp phân rõ sự đúng và sai, thiện và ác, định hướng tư tưởng rõ ràng, sâu sắc.
Nhà báo Phạm Quốc Toàn là người có kiến thức sâu rộng, hiểu biết sâu sắc về nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống, từ kinh tế, chính trị đến văn hóa - xã hội và cả thế giới tinh thần phong phú, phức tạp của con người. Với tầm nhìn sâu rộng, sự nhạy cảm, khả năng nhận định, bao quát và dự cảm đã giúp tác giả có những bài viết sắc sảo, có chiều sâu và phong cách riêng. Ngọn bút của anh đong đầy trách nhiệm và xây dựng, nói chuyện tiêu cực nhưng không bi quan, khích lệ lửa chiến đấu, cải tạo cuộc sống, hướng về tương lai tốt đẹp của đất nước, dân tộc.
Ngoài đời, nhà báo Phạm Quốc Toàn là một người nhân hậu và sâu sắc, anh nói chuyện thủ thỉ, gần gũi và chân tình nhưng “không gì là không biết”, luôn đề cao tính kỷ luật, trách nhiệm với công việc. Dường như ở anh không có khái niệm “nghỉ ngơi”, lúc nào cũng công việc này, dự án kia và cả núi bản thảo đang chờ. Mặc dù đã quen biết từ lâu, được anh gửi tặng nhiều tác phẩm nhưng mỗi lần đọc cuốn sách mới ra của anh lại cho tôi sự bất ngờ thú vị mới, dù là bút ký, du ký, truyện ký, hay ký sự, tiểu phẩm… thì luôn chứa đựng trong đó tư chất nghệ sĩ, tâm hồn đôn hậu, với văn phong vừa giàu tính chính luận, vừa đậm chất văn chương. Qua những tác phẩm của anh, người đọc không chỉ thu nạp thêm kiến thức, học hỏi thêm kinh nghiệm sống mà tâm hồn còn được thăng hoa, với những xúc cảm nội tâm trong nhiều cung bậc.
Xin trân trọng giới thiệu
Lốc xoáy thời cuộc đến đông đảo bạn đọc.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ NGUYỄN THỊ TRƯỜNG GIANG
(Học viện Báo chí & Tuyên truyền)
