Một vài lần, tôi gặp trong ánh mắt những nhân vật của mình sự ấm áp và tinh anh khi họ nói: "Thế hệ chúng tôi sống bằng niềm tin". Và trong câu chuyện của những người đã đi qua những tháng ngày lịch sử, tôi biết rằng, niềm tin, hy vọng, đó là sức mạnh để làm nên con đường mùa xuân.
Một vài lần, tôi gặp trong ánh mắt những nhân vật của mình sự ấm áp và tinh anh khi họ nói: “Thế hệ chúng tôi sống bằng niềm tin”. Và trong câu chuyện của những người đã đi qua những tháng ngày lịch sử, tôi biết rằng, niềm tin, hy vọng, đó là sức mạnh để làm nên con đường mùa xuân.
 |
| Cô Lê Thị Thu Nguyệt |
Một lần, tôi và một cậu bạn 8X ghé nhà cô, được cô cho xem những bức thêu tay đã nhuốm màu thời gian nhưng thật đẹp. “Nè Hương, cái tấm rộng thiệt rộng này là cô thêu hồi ở tù Côn Đảo. Tính để dành làm khăn trải bàn tiệc cưới”. Cậu bạn tôi hỏi: “Trước khi ở tù đã có người ngỏ lời với cô rồi à?”. “Chưa con, hồi đó còn chưa được hai mươi tuổi, còn chưa biết yêu, lấy ai mà ngỏ lời”. Chúng tôi lặng đi vài giây, ôi những chị, những mẹ trong câu chuyện về những bức tranh thêu ở tù của cô - người ta thêu hình mẹ ôm con, mẹ ngóng ra song sắt nhà tù nhìn con đang cầm một nhành hoa; những cô gái Sài thành tuổi còn son, ngồi tù với cái án chung thân vẫn mơ mộng thêu khăn rải bàn tiệc cưới. Cô gái thanh xuân ngày xưa mang trên mình án chung thân vì tham gia biệt động, cài bom trên máy bay Mỹ, ngồi trong song sắt chuồng cọp thêu một vườn hồng mùa xuân với những đóa hoa tươi, những cánh bướm lượn rộn ràng trên mặt khăn trải bàn; cô gái ấy giờ đã là bà nội, khiến chúng tôi rưng rưng suốt một buổi chiều nắng đẹp.
Một trong những bài hát mà cô Nguyệt nói, tụi cô vẫn hát khi ở tù và hát cho tới cả khi về già là Bài ca hy vọng: “Từng đôi chim bay đi, tiếng ca rộn ràng, cánh chim xao xuyến gió mùa xuân…”. Trời ơi, niềm hy vọng nó đẹp biết mấy - cô vẫn thường nói vậy khi nhắc về bài hát. Khi tôi vào Chiến khu D., cô hướng dẫn viên ở chiến khu giọng trầm xuống khi kể, trong những cơn đau thật tử nhất sinh, thuốc giảm đau không còn, người chiến sĩ phải chịu xẻ thịt cắt da đau thấu óc, lúc ấy, Bài ca hy vọng cất lên nhằm xoa dịu vết thương đau.
Khi nói về niềm tin và sự hy vọng, tôi thường nghĩ ngay tới chú Khoa. Chú Nguyễn Đăng Khoa (Nghệ An) được nhiều người gọi là người nghệ sĩ tài hoa nhất khi là thương binh hạng nặng nhưng chơi được tới 4 nhạc cụ cùng một lúc. Trong những giải thưởng cao nhất của liên hoan ca múa nhạc dành cho thương binh toàn quốc, năm nào cũng có tên chú ấy. Mỗi sáng mai thức dậy, khi trời còn mát dịu, chú thường ngồi thổi kèn, thổi sáo trước nhà. Bên chú là dăm ba cháu nhỏ háo hức nghe nhạc, gần đó là người vợ tảo tần, nét mặt đầy chân chim nhưng ánh mắt ấm, tươi, rạng rỡ.
Nhưng ít ai biết, ở những năm tuổi hai mươi, là giai đoạn đẹp nhất cuộc đời, chú từng sống trong những ngày chán nản cực độ khi chìm mải miết trong bóng đêm. Trước đó, học xong lớp 12, gác lại ước mơ làm anh kỹ sư điện tử, cậu học sinh giỏi Đăng Khoa đã tình nguyện lên đường Nam tiến. Cả tiểu đội chú hy sinh, chỉ còn lại chú với thân thể rách nát, hai mắt mù, xương gãy… phải cấp cứu.
Những ngày ấy thật đáng sợ, chú Khoa bị ám ảnh tới mức cứ trở mình dậy sau một đêm dài là chói tai bởi những tiếng la hét của những đồng đội bị thương nặng. Những tiếng hét ấy khiến những cơn đau của chú quặn buốt. Những lúc không có tiếng la hét, chú nghĩ về quê, về người vợ vừa cưới chưa kịp sinh con sau một lần về phép. Càng nghĩ lại càng thêm đau khi mặc định mình là người vô dụng, thừa thãi trong xã hội.
Điều lạ kỳ chấm dứt những ngày tồi tệ ấy, không ai ngờ lại là những sẻ chia của một nhạc sĩ. Trong một buổi sáng trở dậy, tiếng la hét gần như không có, chỉ có tiếng kèn harmonica du dương cùng lời ca: “Ôi ngày ấy sẽ đến, anh sẽ về, sẽ về, phải không anh…”. Một niềm tin bất diệt trong một câu hát đầy cảm xúc. Khi những giai điệu dịu dàng ở câu ca cuối cùng: “Và anh nói tặng em mùa xuân”, thì chú nghĩ tới những nụ hoa tầm xuân dịu dàng vẫn mọc hoang bên dậu nhà. Chẳng ai tưới tắm, bón phân, chăm sóc nhưng những nụ hoa tưởng thừa thãi bên hàng rào ấy vẫn lặng lẽ tỏa hương, khoe chút sắc hồng làm mùa xuân thêm hương sắc, lòng người thêm rạo rực.
 |
| Chú Nguyễn Đăng Khoa |
Chú Khoa đã quyết tâm học nhạc, nhiều thương binh cũng quyết tâm học nhạc sau buổi nói chuyện của nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn ngày ấy. Những sáng mai thức giấc của họ không còn nhiều tiếng la hét khi họ biết lắng nghe nhiều hơn tiếng nhạc, tiếng hát. Họ tìm lại được niềm tin yêu vào cuộc sống, vào chính mình tưởng như bị bom đạn vùi dập mất. Họ cũng thấy cuộc sống nhẹ nhõm hơn khi lắng nghe những tiếng chim câu gù trên mái, khi hít hà một nụ hoa thơm vừa bung nở ban mai. Cũng như chú Khoa, họ trở về với gia đình, bắt đầu những công việc mới trong tâm trạng yêu đời.
Tôi vẫn nghĩ về niềm tin của
“Có biết bao người con gái, con trai/ Trong bốn nghìn lớp người giống ta lứa tuổi/ Họ đã sống và chết/ Giản dị và bình tâm/ Không ai nhớ mặt đặt tên/ Nhưng họ đã làm ra Đất Nước”. (trích thơ Nguyễn Khoa Điềm).
“Giản dị và bình tâm” mà nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm nhắc tới kia, dù trong mưa bom, bão đạn, tôi nghĩ sẽ không thể thiếu sức mạnh của niềm tin, của hy vọng. Chính bởi vậy, những câu chuyện về những người “con gái, con trai” thời kháng chiến chống Mỹ, tận hiến tuổi xuân của mình cho niềm tin và hy vọng về một mùa xuân Đất Nước vẫn mãi còn lay động giới trẻ thế hệ ngày nay và mai sau.
KHÔI NGUYÊN THẢO
