Không ai là không có một chú Cuội của mình. Không ai là không có ánh trăng trong hồn mình...
Không ai là không có một chú Cuội của mình. Không ai là không có ánh trăng trong hồn mình. Khi ngoài trời lắc rắc mưa rơi, nắng loe hoe vàng nhạt, bầu trời như có hương vị gì thơm thoảng trong bước nhỏ thu sang. Mùa thu như có hình dáng trẻ thơ, ẩn hiện đâu đó trong tiếng trống ếch, trong sắc màu lung linh đèn cá chép, đèn ông sao. Ấy là mùa trung thu đã về...
Quả thật là mùa thu, thứ mùa thương nhớ, mùa gặt hái những nỗi niềm của người lớn. Mùa đong đầy kỷ niệm của tuổi thơ. Mùa trăng sáng tỏ tâm hồn, chợt thấy mình bâng khuâng trước bầu trời lồng lộng xanh vời. Mùa như thế hỏi ai mà quên được!
Miền quê nghèo của tôi, từ xưa giờ không thể thiếu hương vị Tết Trung thu. Bởi bầu trời đầy ắp ánh trăng. Có phải vậy không, mà người ta khẳng định rằng Tết Trung thu có nguồn gốc từ nền văn minh lúa nước của người Việt? Vầng trăng tròn đã được cổ tích hóa, đầy đặn tâm hồn tuổi thơ, trong khi đó, những nơi đầy đủ vật chất thường thiếu ánh trăng. Tôi ngập ngừng bước qua những phố xá quảng cáo bánh trung thu, mà e ngại sự dư thừa bánh trái sẽ làm thiếu thốn ánh trăng. Thiếu ánh trăng là thiếu đi niềm vui lớn nhất của đêm trung thu. Vì chỉ có ánh trăng vàng óng, mềm mại, vằng vặc dịu mát bao la mới gợi mở cho trẻ thơ ý thức đầu tiên về vũ trụ, điều mà các khu nhà cao tầng, những con phố tràn ngập ánh điện sẽ không bao giờ có được. Và bánh trung thu là tặng phẩm của mùa màng, ẩn chứa bao mồ hôi, nước mắt, nắng mưa cực khổ trăm bề của người làm ruộng. Nó thơm cái thơm của ruộng đồng chất phác, không phải cái thơm của bánh công nghiệp đầy chất hóa học. Vì vậy, ngày xưa làm gì có từ “an toàn thực phẩm”, làm gì có màu sắc đẹp quá mức như bánh bây giờ. Theo tôi, nói không ngoa, bánh trung thu và lồng đèn trung thu hôm nay, đẹp một cách đáng lo ngại!
Thật vậy, xa hoa quá dễ trở thành vô hồn. Bánh ngọt quá, hãy coi chừng chất độc. Nhưng làm sao bây giờ? Biết làm sao khi xã hội phát triển kéo theo những hệ lụy là lẽ đương nhiên. Chỉ có điều, hãy thông minh đem mùa thu về với con trẻ. Bởi vẫn còn đó, những giá trị tinh thần của mùa thu đậm đà bản sắc dân tộc. Cha ông chúng ta đã khôn ngoan, để lại những bài đồng dao về ánh trăng, về các sinh hoạt làng xã, mùa màng v.v... vô cùng hay đẹp và nên thơ!
Không ai là không có một chú Cuội của mình. Không ai là không có ánh trăng trong hồn mình cả. Không ai là không ăn bánh trung thu một lần. Không ai là không thuộc một câu đồng dao. Và nữa, không ai là không có tuổi thơ đi rước đèn, (trừ những trường hợp ngoại lệ) đèn ông sao hay đèn cá chép v.v... Vậy hãy dành cho trẻ thơ bây giờ, những hương vị đầy ý nghĩa tinh thần, hơn là cho chúng thừa hưởng một mùa trung thu vật chất xa hoa, lòe loẹt. Các em sẽ được trở về với sự náo nức vốn có của tuổi thơ, chực chờ để cha mẹ làm cho một chiếc lồng đèn bằng nan tre dán giấy kiếng, hoặc tự tay làm cho mình chiếc lồng đèn mà sau này sẽ chôn sâu vào ký ức. Rồi trẻ thơ sẽ được đợi chờ những chiếc bánh thơm ngon, vớt ra từ chiếc nồi bếp củi. Mùi lá chuối, mùi lá nếp sẽ bốc lên lấp đầy khứu giác tuổi thơ. Cái mùi dân dã mà hiếm có ấy, làm cho con trẻ ghi nhớ suốt đời. Tình yêu quê hương, đất nước nẩy nở từ trong ấy, những chuyện tưởng chừng như bình thường nhất, lại có sức sống lâu bền trong tâm hồn non nớt của trẻ thơ. Cảnh sum họp gia đình dưới trăng thu lồng lộng, đom đóm bay từng đàn trên lùm cây, tiếng trống ếch, trống cơm từ xa vọng lại. Thật không có gì bằng. Đó là thiên đường mà chúng ta dành cho trẻ, cũng là việc làm đầy ý nghĩa, trong khi cuộc sống ngày càng mất đi không gian tuổi thơ, mà lẽ ra con em chúng ta phải có. Nhất là trong hoàn cảnh hiện nay, đại dịch COVID-19 đang hoành hành trên toàn cầu, thời đại của giãn cách xã hội, thì ánh trăng sẽ trở thành điều xa xỉ trong một lễ hội dân gian.
Thật vô cùng nuối tiếc, nếu điều đó ngày càng đang, và sẽ xảy ra. Bởi tình yêu núi sông, tình yêu cuộc sống và con người, thứ vốn phát xuất từ trái tim lại cực kỳ nhạy cảm với môi trường. Không gian và thời gian tuổi thơ, sẽ mách bảo cho con trẻ biết nơi đâu là nguồn cội, tìm về với nguồn cội để được an ủi tinh thần. Có lẽ, thế giới cần thiết phải làm gì đó, để cứu lấy vùng khí quyển, cứu lấy không gian, để loài người và tuổi thơ của loài người, không phải lầm lũi sống trong thế giới không ánh trăng. Nhất là không phải làm một người trơ trụi, giữa quê hương có ánh trăng vằng vặc soi lòng...
NGUYỄN THÁNH NGÃ
